Merkez Bankası’nın enflasyonun nedenleri konusundaki teşhisleri tam! Eksik olan çare bulmak.

Hele hele şu dönemde nedenler arasında ilk sırada gelen maliyet artışına karşı hiçbir önlem alınmaması… Söylenecek ne var ki…

Enflasyonun nasıl bir dert olduğunu herhalde şu son döneme kadar böylesine pek hissetmemiştik. Çok geri gitmeye gerek yok; üç beş yıl önceye dönelim, neleri konuşur, neleri tartışırdık…

“Maaş ve ücretler hani enflasyon kadar artacaktı, bakın verilen zam enflasyonun iki puan altında kaldı…”

“Paramı üç ay önce mevduata yatırmıştım, bankanın verdiği faiz enflasyondan daha az, anaparam eridi yani, zarar ettim…”

“Bu nasıl zam furyası anlamadım ki, benzine ve mazota daha üç ay önce zam gelmişti, bugün yine zam, bu nasıl uygulama böyle…”

“Bak bu gidişle yıllık enflasyon yeniden çift haneye çıkacak, sözüm ona bu yıl yüzde 5’e inecektik, nerede…”

Bir zamanlar bunlar konuşulurdu. Öyle askıda ekmek de yoktu, akaryakıt istasyonlarında kuyruk da, hele hele et almak isteyenlerin uzun kuyruklar oluşturmasını önlemek için zam yaptıklarını söyleyen dilinin ayarı kaçmış bürokratlar da… Ne enflasyon timleri icat ediliyordu, ne kur korumalı mevduat denilerek Türk parası başka bir paraya endeksleniyordu…

Daha bir dingin yaşıyorduk.

Ya şimdi! Nereden nereye değil mi…

O günler şahane günlermiş de kıymetini bilememişiz!

Aslında tabii ki o günler de şahane değildi ama şimdiki kadar perişanlık da yoktu.

Beterin beterini yaşamak gibi bir durum bizimki…

ENFLASYONUN KİTAPTAKİ TANIMI

Enflasyonu aslında en iyi vatandaş bilir de, en azından kağıt üstünde yazdığı haliyle temel amacı fiyat istikrarını sağlamak olan Merkez Bankası acaba bu konuda ne düşünüyor?

Gelin Merkez Bankası’nın enflasyon ve fiyat istikrarı konusunda ne dediğine ve ne yaptığına bakalım…

Merkez Bankası enflasyonu “Bir ekonomideki mal ve hizmetlerin fiyatlarında gözlenen sürekli ve genel kapsamlı artışı ifade eder” şeklinde tanımlıyor.

Peki… Devam ediyor Merkez Bankası:

“Günümüzde pek çok merkez bankası; enflasyonu kontrol altında tutarak istikrarlı bir yapıya dönüştürmeye, yani fiyat istikrarını sağlamaya çalışmaktadır.”

Gel de merak etme! Acaba bu “pek çok merkez bankası” arasında bizim Merkez Bankamız da var mı?

Varsa, yani bizim Merkez Bankamız da enflasyonu kontrol altında tutmaya çalışıyorsa, fena halde başarısız.

Yoksa, yani bizim Merkez Bankamız enflasyonu kontrol altında tutmaya çalışmıyorsa, bu temel ilkeye sayfasında niye yer veriyor ki…

YA FİYAT İSTİKRARI…   

Merkez Bankası fiyat istikrarını ise “Para politikasının uzun dönemli temel amaçları olan büyüme ve istihdama yönelik, ekonomik birimlerin karar alma süreçlerinde etkili olmayacak ölçüde düşük ve istikrarlı bir enflasyon oranını ifade eder” diye tanımlayıp şöyle devam ediyor:

“Türkiye’de Merkez Bankasının temel amacı, fiyat istikrarını sağlamaktır. Fiyatların istikrarlı olması; fiyatların hiç değişmemesi değil, genel seviyesindeki uzun süren artış (enflasyon) veya düşüş (deflasyon) eğiliminin önlenmesi anlamına gelir. Bu sayede, Türk lirasının satın alım gücü, dolayısıyla bir para birimi olarak güvenilirliği korunur.”

Son cümle şahane değil mi…

“TL’nin satın alım gücünün ve dolayısıyla bir para birimi olarak güvenilirliğinin korunması…”

Bunu bileceksin ama gereğini yapmayacaksın.

Bilmesen neyse de bile bile yapmamak! Tuhaf!

Bu durum nasıl izah edilir ki?

BAKALIM ENFLASYONUN NEDENLERİ NEYMİŞ?

Enflasyonun nedenlerini Merkez Bankası’ndan daha iyi kim bilebilir? O yüzden bankaya kulak verelim.

Merkez Bankası “Bir ekonomide enflasyon oluşmasının temel olarak dört nedeni vardır” diyor ve bunları sıralıyor:

TALEP ENFLASYONU

Talep enflasyonu; mal ve hizmet arzının, toplam talebin artış hızına ayak uyduramaması hâlinde ortaya çıkar. Bu gibi durumlarla, genellikle ekonominin toparlanma sürecine girdiği ve işsizlik oranlarında azalma yaşandığı dönemlerde karşılaşılır.

MALİYET ENFLASYONU

Maliyet enflasyonu, petrol ve gıda gibi emtia fiyatlarının yükselmesi veya doğal afetler gibi nedenlerle üretim maliyetlerinde artış yaşanması sonucunda ortaya çıkar. Bu tür durumlarda, toplam arz azalır ve akabinde fiyatların genel seviyesinde yükselme yaşanır.

PARA ARZI

Para arzının artması, enflasyonun oluşmasındaki bir başka unsurdur. Bu durumda, yatırım ve tüketim harcamaları artarak fiyatlar üzerinde yukarı yönlü bir baskı oluşur.

ENFLASYON BEKLENTİLERİ

Tüketici ve üreticilerin gelecekte fiyatların yükselmeye devam edeceği yönündeki beklentileri; enflasyonun oluşmasındaki diğer bir etkendir. Bu tür beklentiler, ücret talepleri aracılığıyla mal ve hizmet fiyatlarının artmasına neden olur.

MERKEZ BANKASI NE YAPIYOR?

Enflasyonun nedenlerini saymak iyi güzel de maharet bunları sıralamaktan öte çare bulmak. Özellikle Merkez Bankası için…

Şimdi Türkiye’de yaşanan enflasyonun temel nedeni hiç tartışmasız ağırlıkla maliyet enflasyonu. Peki Merkez Bankası bu maliyet yükünün hafiflemesi adına adım atıyor mu?

Ne gezer!

Merkez Bankası tam tersi adımlar atmakla meşgul. Daha doğrusu Merkez Bankası ters yönde adımlar atılırken olan biteni izlemekle meşgul.

Maliyet artışının fazla olmasını önlemenin yolu o kadar açık ki… İthal ettiğiniz ürünlerin yurtiçi fiyatının artmasını önlemek ya da az artmasını sağlamak için kuru olabildiğince düşük tutacaksınız ve bunun için ne gerekiyorsa yapacaksınız.

Bunun yolu da belli.

Biz ise 180 derece dönmüş öbür yoldan gidiyoruz.

Sonuç da ortada!

Sonra da gelsin kur korumalı mevduat, gelsin YUVAM hesabı, gelsin yurtdışındaki vatandaşları ikna turları…