Rusya’nın, geçen yıl temmuz ayında başlayan Tahıl Koridoru Anlaşması’ndan, kendi gıda ürünlerinin satışı önündeki engellerin kalkmaması nedeniyle çekildiğini açıklaması küresel gıda güvenliğine ilişkin korkuları yeniden alevlendirdi.

Rusya’nın, Ukrayna tahıllarının Karadeniz üzerinden ihracına izin veren kritik önemde olan Tahıl Anlaşması’ndan çekilmesi, analistlerin girişimin sona ermesini hem kaçınılmaz bir gerileme hem de piyasalara bir darbe olarak tanımlamasıyla, küresel gıda güvenliğine ilişkin korkuları yeniden alevlendirdi.

Anlaşmanın sona ermesine saatler kala Rusya, pazartesi günü anlaşmayı yenilemeyeceğini söyledi. Rusya Dışişleri Bakanlığı, anlaşmaya Batı’nın Rus gıda ve gübresine yaptırım uygulamaktan vazgeçmesi halinde döneceklerini duyurdu.

Bununla birlikte Rusya, Ukrayna’nın gıda ihracat tesislerini cuma günü üst üste dördüncü kez vurdu. Odesa valisi Oleh Kiper, bölgedeki bir tarım işletmesinin tahıl terminallerinin vurulmasıyla 100 ton bezelye ve 20 ton arpanın imha edildiğini bildirdi.

Karadeniz Tahıl Koridoru Anlaşması, Rusya’nın Ukrayna’ya yönelik saldırısının küresel gıda fiyatları üzerindeki etkisini azaltmak için Birleşmiş Milletler (BM), Rusya, Türkiye ve Ukrayna arasında 22 Temmuz 2022’de İstanbul’da düzenlenen törenle imzalamıştı.

Anlaşma ile Ukrayna limanlarına giren ve çıkan gemilere saldırılmayacağına dair güvence verilirken gemiler, yalnızca yiyecek taşıdıklarından emin olmak için Rus, Ukraynalı, BM ve Türk yetkililer tarafından kontrol ediliyordu. Anlaşma, Rusya’nın Ukrayna’yı işgal etmesinden sonra rekor seviyelere ulaşan buğday gibi gıda emtialarının küresel fiyatlarının düşmesine yardımcı olmuştu.

İstanbul’daki Ortak Koordinasyon Merkezi’ne göre, BM ve Türkiye’nin aracılık ettiği Karadeniz Tahıl Anlaşması, ağustos ayından bu yana Ukrayna’dan 36,2 milyon ton gıdanın ihraç edilmesine izin vermişti.

Gıda fiyatları üzerinde yukarı yönlü baskılar

Eurasia Group’tan Peter Ceretti, konuyla ilgili, “İleriye dönük olarak, tahıl anlaşmasının sona ermesi, Avrupa’daki kuraklık ve El Nino’nun başlaması gibi gıda fiyatları üzerindeki diğer yukarı yönlü baskıları artıracak. Anlaşmanın çökmesinden en çok etkilenen pazarlar, Karadeniz bölgesinden büyük miktarlarda tahıl ithal eden Kuzey Afrika ve Levant eyaletleri olacak” dedi.

Avrupa Birliği (AB) Komisyonu Başkanı Ursula von der Leyen, Rusya’nın anlaşmayı bitirmesini kuvvetle kınadıklarını bildirirken Avusturya da anlaşmanın acil uzatılması çağrısında bulundu.

AB Dış İlişkiler ve Güvenlik Politikası Yüksek Temsilcisi Josep Borrell, Moskova yönetiminin küresel gıda arzı krizinden sorumlu olduğunu söyleyerek saldırıların gıda krizini daha da derinleştireceği konusunda uyardı.

‘Rusya’nın talepleri dikkate alınmalı’

Türkiye Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan, Putin ile planladığı görüşmelerin Karadeniz tahıl girişiminin yeniden kurulmasına yol açabileceğini söyledi ve Batılı ülkeleri Rusya’nın taleplerini dikkate almaya çağırdı.

Çiftçiler Birliği yetkilisi Udo Hemmerling, “Tahıl, yağlı tohumlar ve gübrelerde uzun bir kesinti olursa, küresel tarım ticaretinde yine arz darboğazları ve fiyat artışları olabilir” dedi.

Buğdayda 16 ayın en güçlü haftalık rallisi

Chicago buğday vadeli işlemleri, Rusya’nın Ukrayna limanlarına yönelik saldırılarının küresel arza ilişkin endişeleri artırmasıyla cuma günü yükseldi ve Mart 2022den bu yana en büyük artışı gördü. Chicago Ticaret Borsasındaki en aktif buğday sözleşmesi cuma günü TSİ 06.09 itibariyle yüzde 0.5 artışla kile başına 7.30-3/4 dolardan işlem gördü. Mısır yüzde 0,4 düşüşle kile başına 5,44-1/4 dolara geriledi ve soya fasulyesi çeyrek sent artışla kile başına 14.05 dolara yükseldi.