Emeğin Gücü, Emekçinin Yanındayız...
TEKGIDA-İŞ SENDİKASI
TEKGIDA-İŞ SENDİKASI
ATAKEY
FELDA IFFCO
PERFETTİ VAN MELLE
KRAFT HEİNZ
SAFE SPİCE
SAGRA
İZTARIM
DOĞANAY
KESKİNOĞLU
BARRY CALLEBAUT
BEL KARPER
Cargill
Doğadan
Tarım Kredi Birlik
Bolez Piliç
Badem Su
İzmir Su
Elmacık Atasu
Sek_Süt
Yudum_Yag
ORYANTAL TÜTÜN PAKETLEME
Olin_Yag
NuhunAnkaraMakarnasi
Nestle_Su
Pinar
Savola
Pepsi
Tuborg_Bira
Nestle cereals
Yepaş Ekmek
Yesaş
Mey
Nestle
Mauri_Maya
Lipton_Dosan
Mondelez
TtlTutun
TrakyaBirlik
Tat
Tamek
Sırma Su
Sunel
KristalYag
Knorr_Besan
Kent_Cadbury
Efes
ELİT Cikolata
Erikli_Su
Eti
Evyap
Ferrero
Filiz Makarna
Timtas
Kavaklıdere
ibb kent ekmek
Hayat Su
Haribo
Frito Lay
BAT
Barilla_Makarna
Banvit
Aroma
Ankara Fırınları
Akmina
Alpin Su
Bimbo QSR
Bolca Mantı
BUNGE YAĞ
Chipita Gıda Üretim A.Ş.
Coca Cola
Damla Su
Danone
Dr Oetker
Agthia
ATAKEY
FELDA IFFCO
PERFETTİ VAN MELLE
KRAFT HEİNZ
SAFE SPİCE
SAGRA
İZTARIM
DOĞANAY
KESKİNOĞLU
BARRY CALLEBAUT
BEL KARPER
Cargill
Doğadan
Tarım Kredi Birlik
Bolez Piliç
Badem Su
İzmir Su
Elmacık Atasu
Sek_Süt
Yudum_Yag
ORYANTAL TÜTÜN PAKETLEME
Olin_Yag
NuhunAnkaraMakarnasi
Nestle_Su
Pinar
Savola
Pepsi
Tuborg_Bira
Nestle cereals
Yepaş Ekmek
Yesaş
Mey
Nestle
Mauri_Maya
Lipton_Dosan
Mondelez
TtlTutun
TrakyaBirlik
Tat
Tamek
Sırma Su
Sunel
KristalYag
Knorr_Besan
Kent_Cadbury
Efes
ELİT Cikolata
Erikli_Su
Eti
Evyap
Ferrero
Filiz Makarna
Timtas
Kavaklıdere
ibb kent ekmek
Hayat Su
Haribo
Frito Lay
BAT
Barilla_Makarna
Banvit
Aroma
Ankara Fırınları
Akmina
Alpin Su
Bimbo QSR
Bolca Mantı
BUNGE YAĞ
Chipita Gıda Üretim A.Ş.
Coca Cola
Damla Su
Danone
Dr Oetker
Agthia
25 Şubat 2013
GIDA GÜVENLİĞİ VE GIDA MÜHENDİSLERİ (BÖLÜM 1)

Ekonominin neredeyse yarıya yakınının kayıt dışı olduğu bir ortamdan gıda sektörü de nasibini almaktadır. Gıda sektörünün genelinin devlet otoritesinden bağımsız olmasının temel sebebi, asgari ücretin ve genel olarak ücretlerin düşük seviyede tutulmak istenmesi ve yaşamın sürdürülebilirliği adına kayıt dışılığa ve denetimsizliğe göz yumulmasıdır.

GIDA GÜVENLİĞİ VE GIDA MÜHENDİSLERİ (BÖLÜM 1)
DENETİMSİZ GIDAYA MAHKUM MUYUZ ? 

Ekonominin neredeyse yarıya yakınının kayıt dışı olduğu bir ortamdan gıda sektörü de nasibini almaktadır. Gıda sektörünün genelinin devlet otoritesinden bağımsız olmasının temel sebebi, asgari ücretin ve genel olarak ücretlerin düşük seviyede tutulmak istenmesi ve yaşamın sürdürülebilirliği adına kayıt dışılığa ve denetimsizliğe göz yumulmasıdır.

1996 yılıydı. Gümrük Birliği anlaşmaları yapılmıştı. Avrupa Birliğine kapıdan sokmadılar bacadan girdik naralarının basında yoğunca yer aldığı bir dönemdi. Avrupa Birliğine gireceğimiz, Avrupalının bindiği güzel arabalara bineceğimiz, kocaman Alaman çikolatalarından yiyeceğimiz ve bunları gümrüksüz yani ucuza yapabileceğimiz fileri hasıl olmuştu herkeste. Rahmetli Ahmet Amca o zamanlar araba almayı düşünüyordu. Babam sordu, "Ahmet Abi ne zaman alıyorsun arabayı?" Sigarasından derince bir nefes çekti, Ahmet Amca. Eski topraktı, yakışıyordu o nefesi derince çekişi ve avurtları çökerken sözünü hazırlayışındaki bilgelik.

Allah rahmet eylesin, Ahmet Amca bilgece verdi cevabını, "Avrupa Birliğine gireceğiz Ali, Avrupalının bindiği arabalara bineceğiz hem de gümrüksüz, oradaki ucuz fiyattan. Ben araba almayı erteliyorum". Ahmet Amcanın gümrüksüz Alman arabası fileri gibi, gıda mühendisliği mesleğinin kaderi de bilinmeyen geleceklerden, yani gaiplerden sorulmaktadır. Neredeyse 20 yıldır geleceğin mesleği olarak anılan, hatta AB ile süren gelişmeler neticesinde itibar ile coşacağına inanılan bir meslektir, gıda mühendisliği. Bu meslekle hayatını kuran ya da kurmaya çabalayan mühendislerin çoğu, bugünlerde amansız bir çelişkinin ortasında mağdur durumdadır. Bu mağduriyet, istihdam çelişkisidir.

İSTİHDAM SORUNU

Gıda mühendislerinin istihdam edile memesiyle ilgili, özellikle de kamuda istihdam üzerine süregiden tartışmalar 2000 yılından bu yana dönemsel olarak alevlenmektedir. Son dönemde gıda mühendislerinin sesi cılız da olsa basında yer almaya başladı, internette örgütlenerek "istihdam Grubu", "Aktif Gıda Mühendisleri" gibi isimler ile tanınmaya başlayan gruplar, Tvvitter üzerinden Hüseyin Çelik ve Mehdi Eker ile bir dizi görüşme gerçekleştirdiler. Meclise ulaşabilecek sabrı gösterdikleri için kendilerini takdir etmek gerek; fakat istihdam meselesini çok kısır bir düzlemde tartışüklarını da not düşerek.

Gıda mühendislerinin kamuda gıda denetimi görevini yerine getirmelerinin ve genel olarak da mesleklerini icra etmelerinin önünde iki temel engel vardır, istihdam probleminin en önemli nedeni, gıda sektöründeki kayıt dişilik ve denetimsizliktir, ikincisi ise her yıl ihtiyaç fazlası mezun veren üniversiteler, yani arttırılan öğrenim kontenjanları ve yeni açılan üniversitelerdir. Daha da kritiği, bunlar aslında ülkenin ekonomik tablosunun, yani büyük resmin bir parçasıdır. Dolayısıyla tüm bu saydığımız sorunlar aslında ülke politikalarına yön veren, bilinçli tercihlerin ürünüdür.

GIDA SEKTÖRÜ DE KAYIT DIŞINDAN NASİPLENİYOR

Ülkemizde ekonominin ve vergilendirmenin temel problemi kayıt dişiliktir. Alt sektörlere göre değişen kayıt dişilik, örneğin süt sektöründe Türkiye Süt, Et, Gıda Sanayicileri ve Üreticileri Birliği’nin (SETBlR) verilerine göre neredeyse yüzde 70’ler oranında seyretmek tedir. Peki, gıda sektörünün denetimden ve vergilendirmeden, özetle devlet otoritesinden bağımsız olması nasıl açıklanabilir?

Temel sebep asgari ücretin düşük tutulması, ücretlerin genel olarak düşük seviyede tutulmak istenmesi ve yaşamın sürdürülebilirliğini kolaylaştırmak adına kayıt dışılığa ve denetimsizliğe göz yumulmasıdır. Diyeceksiniz ki Türkiye’de gıda sektöründe iş yapan büyük firmalar çıkarları gereği kayıt dişilik ile mücadele edemez mi? Hatta son zamanlarda bu konuda gelişmeler yaşanmıyor mu? Basında izlediğimiz üç beş haber ile bahsi geçen çelişkinin son bulacağını düşünmek manasız olur. Bilindiği üzere bu ülkede yaygın bir şekilde üretim yapan çiftçiler hiç örgütlü değilken, karşılarında onlardan alım yapacak olan işleme tesislerinin patronları bir arada durmaktadır.

Bir avuç örgütlü sanayici milyonlarca üreticinin ürününü ne kadar fiyattan satacağını belirlemektedir, işte bu düzende sanayiciye sunulan fırsat budur. Ülkemizde kooperatifçilik adına gelişen sadece kırsal kredilendirme mekanizmasıdır. Tarımsal kalkınma ve üretim kooperatifleri ve AB ülkelerinde var olan şekliyle "üretici birlikleri modeli" bu ülkede asla desteklenmez ve geliştirilmez. Bu aynı zamanda, gıdanın nihai tüketiciye ulaşmasında maliyetleri kısmanın da bir diğer yoludur. Bu düzende piyasa dalgalanmalarına ve girdi değişikliklerine göğüs gerecek ve bedel ödeyecek olan maalesef ki çiftçidir. Hatırlayınız, bunları televizyonda izlediniz; çiftçiler maliyetleri dahi karşılamayan fiyatlar nedeniyle ürün: Gıda sektöründe kayıt dışı ve denetimsizliklerini yollara dökmedi mi, nehirlere boşaltmadı mı?

ÜCRETLER DENGESİ VE GIDA FİYATLARI

Gıda sektöründe kayıt dışıyla mücadele, layığı ile yapılır ve piyasa denetim ve gözetimleri neticesinde tağşiş ve halle sağlığını tehdit eden tüm unsurlar minimize edilecek olursa, piyasada 5 TL’ye satılan sucuk olmaz. Piyasada kilosu 6 TL’den satılan kaşar peyniri, 5 TL’den satılan beyaz peynir vb. olmaz ve mevcut işçilik ücretleri ile insanlar beslenemez. Eğer gıda sektöründe kayıt dişilik ve denetimsizlik çözülecek olur ve gerekli gıda denetimi ile tağşiş vb. maliyet düşürücü faktörlerin önüne geçilirse, üretim maliyetlerinin üzerine eklenecek doğrudan ve dolaylı maliyetler çığ gibi büyür. Sonuç olarak insanların beslenebilmesi için asgari ücretin en az ild kanna çıkması, ücretlerin genel olarak çok daha yukarı seviyelere çekilmesi gerekir.

Genel ücretler dengesi ile gıda fiyatlarının paralel bir konumda değiştiği, modern iktisadın kurucusu Adam Smith’den beri bilinmektedir. Aşağıda yer alan tabloda (Tablo 1) yüzde 20’lik gelir gruplarına göre tüketim harcaması türleri içerisinde gıda ve tekstil ile ilgili harcama tutarları yansıülmışür. En zengin yüzde 20’lik gelir grubu ile en yoksul yüzde 20’lik gelir grubunun kayıtlı harcamalarını kıyasladığınızda tekstil ürünlerinde yaklaşık 6 katlık bir fark görebilirsiniz. Gıda maddelerine gelindiğinde bu fark sadece 2 kata düşer. Meselenin daha net algılanması için aşağıdaki tabloya (Tablo 2) bakalım: En fakir yüzde 20’lik gelir grubunun gıda maddeleri için yaptığı harcamalar, toplam harcamaların neredeyse üçte birini oluşturmaktadır.

Uluslararası Çalışma Örgütü, (ILO) ülkemizde ücretler seviyesinin dünya genelinde kabul edilen ortalama ücretler seviyesinin üzerinde olduğunu ifade etmektedir (Çin ve Hindistan gibi ülkelerde ücretlerin çok düşük olduğu ve nüfusun çok yoğun olduğu bilgisini hesaba katarak düşünün). Bu durum da ekonomi ve devlet için korku demektir. Genel olarak ücretler ne kadar yüksek olursa yabancı yaürımcı için yatırım ortamının cazibesi bir o kadar düşük olur. Her yıl yapılan asgari ücret tartışmalarında Asgari Ücret Tespit Komisyonuna katılan hükümet yetkililerinin piyasanın dengelerini gözetelim söylemi bundan kaynaklanmaktadır. Çünkü ülkemizde ekonomi tamamen ucuz işgücünün varlığı üzerine kurulmuştur.


DİĞER HABERLER
FAZLA ÇALIŞMANIN İSPATI
FAZLA ÇALIŞMANIN İSPATI

Fazla çalışma ücreti, kanunun veya sözleşmelerin öngördüğü haftalık çalışma süresinin üzerindeki çalışmalar için ödenecek ücreti ifade etmektedir.

GELİR DAĞILIMINDA BOZULMA ZİRVEDE
GELİR DAĞILIMINDA BOZULMA ZİRVEDE

İktidarın neoliberal politikaları gelir dağılımı adaletsizliğinde ülkeyi Avrupa’nın zirvesine taşıdı. En zengin %1’lik kesim ülkedeki servetin %40’ına sahip oldu. Halkın %71’inin 10 bin dolardan az serveti bulunuyor.

MAZERETSİZ DEVAMSIZLIKTA İŞ SÖZLEŞMESİNİN FESHİ
MAZERETSİZ DEVAMSIZLIKTA İŞ SÖZLEŞMESİNİN FESHİ

İşçi ile işveren arasındaki iş ilişkisi sürdürülürken, işçi tarafından yapılan devamsızlıkların geçerli bir mazerete dayanması gerekmektedir.

BEDELLİ ASKERLİK VE TAZMİNAT HAKKI
BEDELLİ ASKERLİK VE TAZMİNAT HAKKI

Bedelli askerlik ve tazminat hakkı.