Ekonominin ustalarından, Bilgi Üniversitesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Gülten Kazgan, sanayiciler arasında gittikçe yayılarak ´ithal ikamesi´ politikasının, Türkiye ekonomisini kurtarmanın tek çaresi olduğunu söyledi.

       Ekonominin ustalarından, Bilgi Üniversitesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Gülten Kazgan, sanayiciler arasında gittikçe yayılarak ‘ithal ikamesi’ politikasının, Türkiye ekonomisini kurtarmanın tek çaresi olduğunu söyledi.

       Prof. Dr. Kazgan, sadece sanayinin değil, döviz kuru normal seviyelere geldiğinde bütün Türkiye ekonomisinin çökeceğine dikkat çekti.

‘Yukardan gelen emirle’ serbest ticaret!

Aydınlık: Sanayiciler arasında ithal ikamesi fikirleri neden yayıyor? Nedir bu ithal ikamesi denen şey?

       Prof. Dr. Gülten Kazgan: Türkiye 1980’de ‘yukardan gelen emirle’ serbest ticarete geçene kadar, 1930’dan başlayarak ithal ikamesi uyguladı. Az gelişmiş ülkelerin sanayileşmesinin, kalkınmasının başka çaresi yoktur. Sanayileşme, kalkınmanın temeli. Hatta, kapitalist sisteme sonradan dahil olan Batılı ülkeler bile bu yola başvurmuştur.

Aydınlık: Nasıl uygulandı Türkiye’de ithal ikamesi?

       Prof. Dr. Kazgan: 1930’arda Türkiye önce tekstil sanayisiyle başladı. Dokuma hammaddeleri içerde üretilmeye başladı. Sonra sanayi girdisi olarak demir çelik tesisleri kuruldu: Karabük ve Ereğli. İçerde üretilen malların ithalatına miktar kısıtlamaları getirildi… 1970’lerde pamuk ipliğiyle ihracata bile başladık. 80li yıllarda baskı yoluyla yeni sistem gelinceye kadar ithal ikamesi devam etmiştir.

       2000’li yıllarda ise IMF’nin baskısıyla Türk lirasını döviz kum karşısında aşın değerlendirme politikasına geçildi. Böylece ithalat anacak, mal bolluğu yaratılarak içerde ensyon düşürülecekti. Bu arada Türye sıcak para hücumuna uğradı…

       İmalat sanayi böylece girdi ithalatına mahkum hale getirilmiş oldu.

       Dış kredi kısıtlanıp döviz yükselmeye başlayınca imalat sanayi çökecek! Bu tehlike yaklaşıyor ve sanayiciler de bunun farkında… Bugün imalatı sanayi en düşük katma değerli sektör haline gelmiştir. GSMH içinde imalat sanayinin payı çakıldı kaldı, artmıyor. Güdükleştirildi.

‘Normal kurda, hepsi batar!’

Aydınlık: İyi ama, sanayimiz dünyanın dört bir yanında ihracatlar, yatırımlar yapıyordu?

       Prof. Dr. Kazgan: İhracatla değil, kambiyo oyunlarıyla kazandılar. Dikkat edin. faaliyet dışı kârlar giderek artmıştır. Bakın lOOrnilvar dolardı dış borç, 300 milyar dolara çıktı. Kur yükseldiğinde özel sektör bu borcu ödeyemez duruma gelir. Burada önemle belirtmek gerekir ki, normal denge kuruna gelinirse sanayisiyle tarımıyla bütün ekonomi çöker! Hepsi batar!

       Dış ticaret, ancak sürekli fazla verdiğinde refah getirir. Almanya örneğin, ekonomisini dış ticaret vizerine kurmuş ve sürekli fazla veriyor.

‘Yunanistan gibi olursunuz’

Aydınlık: 50 yılda ithal ikamesiyle kurulan sanayi, 80 sonrası, özellikle 2000’li yıllarda uygulanan ekonomi politikasıyla yıkddı diyorsunuz. Bunu yeniden kurmak zor mu olacak?

       Prof. Dr. Kazgan: Çok zor. Çılgın özelleştirmeyle ve enflasyonu düşüıme politikalanyla yıkıldı. İthal ikamesiyle sanayi kurulurken "bütünleşik" sanayiler olarak kurulmuştu. Hepsi birbirine bağlı olarak. Örneğin SEKA kurulurken, önce orada ağaç dikilip orman yapıldı. Şimdi selülozu ithal ediyoruz… İthal ikamesiyle başa dönülecek, yıkılan herşey yeniden kurulacak. Başka çare yok. Cari açığı başka türlü kapatamazsınız. Yunanistan gibi olursunuz!

‘ABD çökünce Türkiye de çöker’

Aydınlık: Batış kaçınılmaz mı?

       Prof. Dr. Kazgan: Bugüne kadar Amerika dolar basıp dünyaya saçtı, bize gelen sıcak paranın da arkası kesilmedi. Ama Amerika artık yolun sonuna geliyor, çöküyor. îlanihaye para basamaz. Yakında basamayacak; bu para bolluğu da bitecek. Acil alınması gereken önlemlerden biri de, ‘sıcak paraya vadesine göre derecelendirilmiş ‘tobin vergisi’ uygulamaktır.

‘Kamu yatırımı olmadan olmaz’

Aydınlık: İthal ikamesine nerden başlamak lazım?

       Prof. Dr. Kazgan: Enerjiden. Elektrik ve kömürle enerji ihtiyacımızın sadece yüzde 20’sini karşılayabiliyoruz. Türkiye rüzgar, su, güneş ve jeotermal zenginidir. İstenirse enerjide dışa bağımlılıktan kurtuluruz.,. Ama yalnız o değil. Türkiye bütün üretim girdilerinin yüzde 80’ini ithal ediyor. Bakın, Devlet Bakanı Zafer Çağlayan bile "ithal ikamesi" diyor! Ama nasıl bir plandan söz ediyor, ciddiyetle anlatmalı ki anlaşılsın.

Aydınlık: Kamu yatarımı olmadan ithal ikamesi olur mu?

Prof. Dr. Kazgan: Olmaz! Zaten önce devlet stratejik plan yapacak. Normal kur şartlarında hangi sektörlerde rekabetçi olduğumu/u saptayarak hareket etmek lazım…

‘Avrupa’yı matah bir şey zannettiler’

Aydınlık: Gümrük Birliğiyle ithal ikamesi olur mu? Sanayiciler şikayet etme noktasına geldiler.

       Prof. Dr. Kazgan: Gümrük Birliği zarar veriyor, doğru. Gümrük Birliği anlaşması lağvedilmeli, ikili ticaret anlaşması yapılmalıdır. Türkiye bu anlaşmayı bilgisizlikten yaptı. Avrupa’yı matah bir şey zannediyorlardı…

ACİL ÖNLEMLER

1. ‘Tobin vergisi’yie sıcak paraya kontrol.

2. Gümrük Birliği’nden çıkmak.

3. İthalata yüzde 5-10 vergi.

4. İç tasarrufu artırmak için vergi reformu.

5. KOBİ’lere ve tarıma devlet desteği.

6. Stratejik plan ve ‘ithal ikamesi’.

       Gümrük Birliği Türkiye’yi, sanayi malları ithalinde en düşük vergiyi uygulayan ülkelerden biri haline getirdi. Avrupa ülkeleri, Türk tarım ürünlerini içeri sokkmayıp hudut kapılarında çürüttü!

‘Havadan kazanmanın sonuna gelindi’

Aydınlık: İthal ikamesi, sanayiyi dışarıyla rekabet edemez hale getiriyor diye eleştirildi geçmişte. Bu konuda ne yapılabilir?

       Prof. Dr. Kazgan: Destek ve koruma ilanihaye olmayacak zaten, Belli dönemlerin sonunda gümrük duvarları adım adım inecek. Diyelim on yıl sonunda yüzde şu kadar, on beş yılın sonunda şu kadar gibi… Sanayici de ona göre kendini hazırlayacak.

Aydınlık: Türkiye ithal ikamesine geçerse uluslararası  ilişkiler bozulur mu?

       Prof. Dr. Kazgan: Kim ne diyebilir? Başta ABD olmak üze si sanayisini, tarımını koruyc elece 2008 kuzinden sonra değil, daha önce de bize serbest ticareti empoze edip kendileri korumacı politikalar uyguladılar. Krizden sonra ise herşey ‘mubah’ oldu.

Aydınlık: İthal mallar bolluğu devri de kapanacak.

       Prof. Dr. Kazgan: Kar. A rupa ülkeleri içinde en cep telefonu kullanılan ülke e, ()kumayan, sadece konuşan bir toplum haline geldik.

Aydınlık: Bir de siyasi irade gerekir mutlaka. Bu hükümette ithal ikamesi olur mu?

       Prof. Dr. Kazgan: Bu hükümet havadan para kazanmaya çok önem verdi. Ama artık bunun sonuna gelindi.

Aydınlık: Çok teşekkür ederiz.