Haklarını alıncaya kadar alanı terk etmeye niyetleri yok. Hikâyelerini kendi ağızlarından dinliyoruz.

Billur Tuz

DİRENİŞ YERİNDE ÖĞRENDİK DAYANIŞMAYI

Raşide, Mehtap, Yasemin, emeği ile geçinen üç kadın işçi. Şu anda İzmir Çiğli’de Billur Tuz Fabrikası önünde direnişteler. “Gözümüz açıldı” diyor biri, “Kızımı getireceğim buraya bilinçli olsun o” diyor diğeri. Haklarını alıncaya kadar alanı terk etmeye niyetleri yok. Hikâyelerini kendi ağızlarından dinliyoruz.

Söyleşi: Necla Akgökçe

Tekgıda-İş Sendikası’nda örgütlü oldukları için işten çıkarılan Billur Tuz işçilerinin direnişi 5. ayına girdi. 1 Ocak’tan beri fabrika önündeler. Sendika üyesi oldukları için işten çıkarıldılar. İçlerinde kadın işçiler de var. İşleri tuz ayıklamak, tuz temizlemek; yani evlerinizde, yemeklere tad vermek için kullandığınız tuzlar, Billur Tuz emekçisi kadınların maharetli ellerinden çıkıyor…

Ama şimdi işsizler. Kiralarını, faturalarını ödeyemiyorlar. Çocuklarına ekmek götüremiyorlar… Direnişteler, kazanacaklarına inanıyorlar, çünkü haklılar. Çünkü insanca yaşamak için çalışma koşullarının iyileştirilmesi için yasal haklarını kullanmış ve sendikaya üye olmuşlar. Patronların yasa filan tanıdıkları yok. Sendikal Güç Birliği Platformu Kadın Koordinasyonu olarak 8 Mart etkinliklerimizi başlatmanın en uygun yerinin kadınların direnişte olduğu işyeri olduğunu düşündük ve 15 Şubat Çarşamba günü Billur Tuz ve Savranoğlu direnişindeki kadınları desteklemek amacıyla İzmir’e gittik. İlk ziyaret yerimiz Çiğli’deki Billur Tuz Direnişi’ydi. Direnişteki arkadaşlarımızla konuşmayı da ihmal etmedik. İşte anlattıkları.

Kendinizi tanıtır mısınız?

İsmim Raşide Göknur, evliyim, iki çocuğum var. 45 gündür Billur Tuz önünde direnişteyim. Sabah geliyor, akşam gidiyoruz. Çocuklara kayınvalidem bakıyor.

Kadın olmak, direnişte olmak ne anlama geliyor sizce?

Zor elbette. Hava çok soğuk… İlk defa bir direnişe katıldım, daha önce böyle bir deneyim yaşamamıştım. Bu benim işim ve ilk direnişim. Her şeyi yeni yeni öğreniyoruz.

Akşam grev nöbeti tutuyor musunuz?

Hayır. Kadınlar akşamları nöbet tutmuyor. Eve gittiğimde gerçekten çok yorgun oluyorum, hiçbir iş yapamıyorum. Çalışmaktan daha fazla yoruluyoruz. Eve gittiğimde inanın çocuklarla dahi ilgilenemiyorum.

Eşiniz sizi destekliyor mu?

Destekliyor, zaten o desteklemese devam edemem, gelemem.

İçeride çalışan var mı?

Evet. Onlar sendikaya üye olmayanlar. Biz altı kadın arkadaş birlikte atıldık.

İçeride kadın var mı?

Tabii var.

İçerideyken ne tür bir iş yapıyordunuz?

Tuz ayıklıyoruz. Bantın üzerindeki tuzun içindeki yabancı maddeleri ayıklıyoruz.

Niçin ve ne zamana kadar buradasınız?

İçerideki çalışma koşullarını beğenmediğimiz için yasal hakkımız olan, sendikaya üye olma hakkımızı kullandık. Daha sonra ise işten çıkarıldık. İşimizi geri istediğimiz için direnişe başladık. İşe iade davası da açtı sendika. Şu an direniş iyi gidiyor. Hakkımızı alıncaya kadar da buradayız, direneceğiz.

Sizi tanıyalım?

Ben, Mehtap Tekin, iki buçuk yıldır Billur Tuz’da çalışıyordum. Evliyim, çocuğum yok. Ben de aynı nedenden işten çıkarıldım. Eşim ve kayınvalidem ile birlikte yaşıyorum. İkisi de beni, direnişi destekliyor.

Direniş yerinde bir gün nasıl geçiyor?

Buraya sabah erken saatlerde geliyoruz. Gün içinde ziyaretçilerimiz oluyor, onları karşılıyoruz, konuşmaları dinliyor, sloganlar atıyoruz. Yağmurda, soğukta buradayız hep.

Kadın direnişçi olmanın sizce  ayrı zorlukları var mı?

Tabii. Sadece burada değiliz evde de işler var, herkesin çoluğu çocuğu var, sorumlulukları var. Ben sorumluluklarımın bir kısmını bıraktım artık, kendimi buraya verdim. Direniş yerinde dayanışmayı öğrendik biz. Hem kendi aramızda hem de diğer çalışanlarla dayanışmayı. Mesela Savranoğlu’ndan bize yemek geliyor. Ortaklaşa direniyoruz onlarla. Kardeş sendikalar da yanımızda. Evet dayanışmanın, eylemin ne olduğunu burada öğrendik. İçeride sadece çalışıyor ve daha sonra evlerimize gidiyorduk.

Direnişten önceki halinizle sonraki haliniz arasında fark görüyor musunuz?

Değiştik. Birtakım haklarımız olduğunu öğrendik, gözümüz açıldı, kendimizi savunabiliriz artık. Eskisi gibi olmayacak hiçbir şey yani.

Burada direnişte en önde yer alıyorsunuz, yarın sendikanızda temsilci olmayı düşünür müsünüz?

Kesinlikle. Ben sendikada aktif görev almak isterim. Biz fabrikada kadınlar olarak ikinci sınıftık. Sayımız azdı. Sözümüz geçmiyordu kimseye… Artık böyle bir şeyi kabul edemeyiz.

Siz ne zamandan beri buradasınız?

Ben Yasemin İleri, direnişin başından beri buradayım, arada rahatsızlandım, gelemediğim zamanlar oldu. Evde istirahat ettim. Gribal enfeksiyonlar çok oluyor burada…

Ne iş yapıyordunuz?

Tuzları temizliyorduk…

Kadın ücretleri ile erkek ücretleri arasında bir fark var mıydı?

Evet, erkekler biraz daha fazla ücret alıyordu. Onlar çuval kaldırdıkları, güç sarfettikleri için, daha ağır iş yapıyorlardı.

Siz düşük ücret alıyordunuz ve işin niteliğinden kaynaklandığını düşünüyorsunuz ücret farklılığının?

Evet haksızlık olduğunu düşünmüyorum.

Sizin elleriniz daha küçük ve becerikli olduğu için ayıklıyor olmayasınız tuzları; bu da bir vasıf değil mi…

Tabii, önce erkekler yapıyormuş, sonra kadınların daha iyi yapacaklarını düşündükleri için kadınlar çalışmaya başlamış.

Evli misiniz, çocuğunuz var mı?

Çocuğum var, ama yalnız yaşıyorum ben. Kızım babasında kalıyor, hafta sonları geliyor bana.

Tek başına yaşayan bir annesiniz, zor olmuyor mu?

Evet, çocuğun velayeti bende, normalde birlikte yaşıyoruz. Okulda bir sorun çıktığı için babasının yanında devam etmek zorunda kaldı okula. Tabii ki çok zor. Çalışmak zorundayım, çalıştığım zaman da iş yorgunluğu oluyor, zihin yorgunluğu oluyor. Çocuk ise ilgi ve sevgi bekliyor. Ayrıca dersleriyle ilgilenilmesi gerekiyor. Bunlara yeteri kadar önem veremiyorum ve suçluluk duyuyorum hep. Ama elimden geldiği kadar yapmaya çalışıyorum. Ne yapayım, olduğu kadar artık.

İşsizlik sizin için daha zor sanki?

Tabii. Çalışmazsam açım, tek kişiyim çünkü. Kiramı veremiyorum, faturalarda zorlanıyorum. Taksitlerimi veremiyorum. Tek maaştı zaten, şu an o da yok… Fakat inancım tam, bizi ayakta tutan kazanacağımıza dair bu inanç zaten. Yine de bir an önce kazanmayı bekliyoruz.

Kazanırsanız dönecek misiniz?

Çalışacağım tabii. Bu iş olmasa da başka bir iş olur. Karşılığını aldıktan sonra çalışmak güzel, üretici olmak güzel bir şey. Bir kadın olarak üretici olmak güzel, kendi kazandığınla çocuğuna bakmak, ona örnek olmak her açıdan iyi bir şey. Kızımı da getireceğim buraya. 13 yaşında. Bu ortamı görsün, bilinçlensin, bilinçli olsun istiyorum. Biz daha önce bilinçli olmadığımız için, sendikanın, grevin, direnişin ne anlama geldiğini bilmiyorduk. Slogan atarken bile zorlanıyordum.

Önceki halinizle bu halinizi karşılaştırdığınızda….

Çok şey öğrendik, dayanışmayı öğrendik, birbirimize daha fazla bağlanmayı öğrendik. Bazen stresten gelen ufak tefek tartışmalar olsa da hemen çözebiliyoruz artık sorunlarımızı. Bir amaç için buradayız. Elimizden gelen direnci gösteriyoruz. Yağmur da olsa kar da yağsa ayakta durabilecek durumda olduğumuz sürece buradayız hep.

Direnişin gidişatı hak-kında neler düşünüyorsunuz?

Kazanma ihtimalimizin çok büyük olduğunu düşünüyorum, başkanımıza da güveniyorum. Gözlerinde “bu iş olacak” bakışlarını görüyorum. İnanmasak zaten burada boş yere zaman geçirmeyiz. Biz inanıyoruz sonuç alacağımıza, kazanacağımıza…

Çalışanlar olarak kadınlar nasıl olmalı sizce?

Kadınlar özgür olmalı. Maddi, manevi anlamda kendine yol açmalıdır. Birbirine destek olmalı bence, mesela siz buraya geldiniz, biz de başka yerde direnen kadınların yanına gitmeliyiz, diye düşünüyorum. Problemlerimiz birbirine çok benziyor çünkü. Kadın olarak yaşamak gerçekten de farklı. Ama keşke erkeklerden yeterli derecede destek alsak. Kadın dayanışması güzel bir şey. Evkadınlarını da bilinçlendirmek gerekiyor bence… Kadınların evde oturup çocukla, yemekle uğraşmasını ben bu çağda çok geri buluyorum. Kadınların yolları açılmalı. Her yerde açılmalı, fabrikada da, sendikada da…

Sendikal faaliyet içinde aktif rol almak ister misiniz?

İmkânlarım olursa, zamanım olursa, düşünürüm. Niye düşünmeyeyim?