11 Nisan 2017
BES’E HAYIR YÜZDE 63
Zorunlu Bireyse Emeklilik Sistemi´ndeki (BES) cayma oranı yüzde 63´ü buldu. İlk aşamada otomatik olarak sisteme dahil edilen 1 milyon 800 bin çalışanın 1 milyon 131 bini, iki ay içinde sistemden çıktı.
Yılbaşından bu yana ilk üç ay içinde zorunlu Bireysel Emeklilik Sistemi’nde (BES) cayma hakkını kullananlar, yani BES’e "Hayır" diyenler yüzde 63’e yükseldi. Hazine Müsteşarlığı bünyesinde kurulu Emeklilik Gözetim Merkezi’nin 31 Mart 2017 tarihli verilerine göre, 1 milyon 800 bin çalışanın sadece 669 bin 126’sı sistemde kaldı. 1 milyon 130 bin 874 çalışan ise cayma hakkını kullanarak sistemden çıktı.
1 Ocak 2017 tarihinde yürürlüğe giren BES’e ilk aşamada 1.000 kişi üzerinde çalışanı bulunan özel sektör çalışanlarından 45 yaşın altında olan 1 milyon 800 bin kişi zorunlu (otomatik) olarak dahil edildi. BES ile ilgili yasaya göre çalışanların iki ay içinde sistemden çıkma, yani cayma hakkı yani cayma hakları var.
Memurlar 2’nci turda
1 Nisan’dan itibaren de 2.5 milyon memur ile 1.5 milyon özel sektör çalışanı sisteme dahil edilecek. Memurlar, 15 Nisan tarihi itibariyle sisteme zorunlu olarak giriş yapacak. 250 ile 1.000 çalışanı bulunan özel sektör işyerlerindeki çalışanlar da sisteme girişe başladı.
BES’e zorunlu olarak dahil edilen çalışanın brüt ücretinden yüzde 3’lük bir kesinti yapılıyor. Aslında cayma hakkı tanınan kişinin daha baştan itibaren sisteme girmeme hakkına sahip olması gerekir. Mülkiyet hakkını savunan burjuva hukuk sistemine göre; kişinin parasal kazancından bir kesinti yapılmadan böyle bir sözleşmeyi sonlandırma hakkına sahip olmasının son derece doğal olması icap eder.
BES uygulamasına göre, çalışanın bireysel emeklilik şirketini seçme hakkı yok. Çalışanın işvereni bir şirketle anlaşıyor ve şirket çalışana bildirimde bulunup parasını kesiyor. Çalışan bu uygulamadan sonra iki ay içinde sistemden çıkma, yani cayma hakkını kullanabiliyor.
Şirket, BES kesintisini varsa getirisini çalışanın hesabına 10 gün içinde yatırıyor. Yani işverenin bu parayı 10 gün kullanma imkânı mevcut.
Vekiller kapsam dışı
BES’le ilgili yasa, 10 Ağustos 2016 tarihinde çıktı. Yönetmeliği ise 17 Aralık 2016 tarihinde yayımlandı. Yasa ile yönetmeliği karşılaştıran CHP İstanbul Milletvekili Yakup Akkaya’nın danışmanı Dr. Oğuz Topak, milletvekillerinin BES kapsamı dışına çıkarıldığını söyledi.
Oğuz Topak ‘in verdiği bilgiye göre, yasada milletvekilleri de Emekli Sandığı’na tabi olanlar gibi 4/C kapsamında kabul edildiği halde, brüt ücretlerinin yüksekliği nedeniyle kesintinin fazlalığı dikkate alınmış olacak ki yönetmelikte kapsam dışına çıkarıldılar. Bu durum açıkça yasaya aykırı, yönetmelik yasayı delmiş oluyor.
Yönetmelikte memurların kesinti miktarı daraltıldı. İşçilerin BES kesintisi için prime esas kazana, yani çıplak ücretin yanı sıra yan ödemelerin tümü dikkate alınırken, memurların sadece çıplak maaşları üzerinden bir kesinti yapılacak. Eşitlik ilkesine aykırı bir durum söz konusu…
Yasa, BES kesintisi ile ilgili tüm çalışanları esas aldığı halde yönetmelikte memurların kesinti miktarı daraltıldı. İşçilerin BES kesintisi için prime esas kazancı, yani çıplak ücretin yanı sıra yan ödemelerin tümü dikkate alınırken, memurların sadece çıplak maaşları üzerinden bir kesinti yapılacak. Eşitlik ilkesine aykırı bir durum söz konusu.
Yine yönetmeliğin 22’nci maddesine göre, çalışanın BES birikimleri yasada yer almamasına rağmen standart fonuna dahil edilip Varlık Fonu’nda yerli ve yabancı sermayeye kaynak olarak kullandırılabilecek.
