23 Kasım 2012
YOKSUL KENT DIŞINA
‘İstanbul ve Uydu Kentler’ araştırmasına göre, toprak rantı yüksek merkezi bölgeler, finans ve turizm merkezleri haline gelirken yoksul kesim, kentin çeperlerine doğru kayıyor. Kentin etrafındaki uydu kentler, işçi sınıfı için tasarlanıyor.
‘İstanbul ve Uydu Kentler’ araştırmasına göre, toprak rantı yüksek merkezi bölgeler, finans ve turizm merkezleri haline gelirken yoksul kesim, kentin çeperlerine doğru kayıyor. Kentin etrafındaki uydu kentler, işçi sınıfı için tasarlanıyor.
Kentsel dönüşüm, alt ve orta gelir grubunu kentten uzaklaştırıyor. TSKB Gayrimenkul Değerleme Genel Müdür Yardımcısı Hüsniye Boztunç’un hazırladığı “İstanbul ve Uydu Kentler” araştırmasına göre, İstanbul’da kent merkezi olarak adlandırılabilecek, toprak rantı yüksek olan bölgelerdeki gecekondu yerleşimleri, Afet Yasası çerçevesinde yerini lüks rezidans, ofis, AVM projelerine bırakıyor. Buna örnek olarak Fikirtepe, Fener, Balat, Tarlabaşı ve Kuştepe’yi gösteren Boztunç, yıkımlarla boşaltılan kent merkezlerinin, büyük sermayelerle yürütülen inşaatlarla finans ve turizm merkezleri haline getirildiğini kaydetti. Araştırmada şu tespitlere yer verildi:
* Afet Yasası kapsamında kent merkezlerindeki parsellere yapı adalarının birleşerek ve belirli bir büyüklüğü sağlamaları durumunda ilave inşaat hakkı veriliyor.
* Arsaları karşılığında bölgede yaşayan alt-orta gelir grubu arsa sahiplerine inşa edilecek rezidanslardan daire verilmesi söz konusu. Ancak uzun yıllar gecekondu tipi yerleşimlerde hayatını sürdürmüş olan insanların rezidanslarda yaşamlarını sürdüremeyeceği ve dairelerini müteahhit firmaya satmayı tercih etmeleri uydu kentlere yönelimi ortaya çıkartıyor.
İşçi sınıfı için tasarlandı
* 1950’lerde ABD’de yükselen konut politikasıyla pazarlanmaya başlayan, kent merkezinde barınan orta sınıfın kentin çeperlerinde yeniden yerleştirildiği, “kendi kendine yeten” ve kent merkeziyle fiziksel ilişkisi kopuk olan site benzeri yapılı çevreler mimarlık literatüründe ‘uydu kent’ olarak tanımlanıyor.
* Şehir merkezinde barınamayan söz konusu kesimin kentin çeperlerindeki kira bedelleri düşük olan uydu kentlere yönelimi söz konusu. Uydu kentlerin özellikle bu bölgelerde barınan işçi sınıfını ve orta sınıfı kent çeperinde yeniden yerleştirmek üzere tasarlandığı görülüyor.
* İstanbul’da uydu kent örnekleri kent çeperlerine doğru gelişme gösteriyor. Daha önceleri kırsal karakterli olan İstanbul kent çeperlerine zamanla yeni sanayi alanları ve konut alanları yerleşti. Başakşehir ilçesinde yer alan Bahçeşehir bölgesi İstanbul’da uydu kentlerin ilk örneklerinden biri olarak ön plana çıkıyor.
Araştırmaya göre, 1990’lı yıllarda başlanan ve 4 milyon 703 bin metrekare alan içerisinde toplam 15 bin 400 konuttan oluşan Bahçeşehir uydu kenti, ilk projelerden biri. TOKİ tarafından Küçükçekmece’de Kayaşehir adlı bir uydu kent oluşturularak, buranın 2023’te İstanbul içinde 1 milyon nüfuslu bir çekirdek kent haline getirilmesi planlanıyor.
