20 Mart 2020
YASALARDA DÜZENLEME ŞART
Virüs salgınıyla gündeme gelen iş durdurma, ücretsiz izin ve benzeri uygulamalarda emekçinin hak kaybına uğrayacağı, bunun önlenmesi için yasal düzenleme gerektiğinin altı çizildi.
Uzaktan çalışma, telafi çalışmasının uzatılması ve zorunlu izinlerin nasıl hayata geçirileceğine ilişkin sorularımızı yanıtlayan Doç. Dr. Aziz Çelik, ücretsiz izinlerin onaya tabi olduğunu vurguladı. Çelik’in sorularımıza verdiği yanıtlar özetle şöyle:
– Koronavirüsle mücadelede çalışanları koruyacak mevzuat yeterli mi? Neler yapılmalı?
Mevzuat yetersiz. Hızla yeni önlemler alınmalı. Ekonomi ciddi bir durgunluk ile karşı karşıya ve işsizlik hızla artacak. Çalışanlar ciddi iş ve gelir kaybına uğrayacak. Bu nedenle koronavirüs salgını süresinde bireysel ve toplu işten çıkarmaların askıya alınması ve yasaklanması şart. Buna ilişkin bir anlaşma İtalya’da sendikalar ve işverenler arasında yapıldı. Salgın döneminde işçiler ücretli izinli sayılmalı ve ücretleri işveren, devlet ve İşsizlik Sigortası Fonu’ndan ortaklaşa karşılanmalı. Bu dönem olağanüstü bir dönemdir ve çalışanları koruyacak olağanüstü önlemler alınmalı. İşsizlik Sigortası Fonu’nda ciddi kaynaklar var. Hükümetin ayırdığı 100 milyar TL’lik paket var. Bu kaynaklarla milyonlarca işçinin geliri aylarca güvence altına alınabilir kitlesel işsizlik önlenebilir.
– İşveren üretime ara verdiğinde işçinin ücreti ne olacak?
İşyerinin zorunlu nedenle üretime ve hizmete ara vermesi durumunda işveren ilk bir haftalık sürenin ücretinin yarısını ödemekle yükümlü. Ancak bu sürenin bitiminde yükümlülük ortadan kalkıyor. İşin durması bir haftadan fazla olursa bu durum işçiye ve işverene iş sözleşmesini tazminatlı olarak feshetme imkânı verir. Ancak bu işçinin işsiz kalması anlamına gelecek.
– İşçiye verilmek istenen izin süresi boyunca işçi ücret alabilecek mi?
Bir haftalık süre sonunda işverenin ücret ödeme yükümlülüğü bitiyor. İşveren isterse işçiye ücretli izin verebilir. Bu durumda işçinin onayı söz konusu değil. Bu durumda işveren sosyal güvenlik primlerini de öder. Buna pek rastlanmıyor. Ücretsiz izin ise işçinin onayı olmadan verilemez. Ücretsiz izinde, işçi çalışmadığı ve ücreti ödenmediği için emeklilik hesabında dikkate alınmaz. İşçi hem gelir hem emeklilik açısından kayba uğrar. Ancak bu dönemde işçiyi kısmen koruyacak mekanizma İşsizlik Sigortası Fonu kapsamında kısa çalışma ödeneğidir.
– Uzaktan çalışma zorunlu tutulabilir mi?
İş Kanunu bunu düzenliyor. Tarafların anlaşması halinde yapılır. Uzaktan çalışanla işyerinde çalışan arasında bir ayrım yapılamaz. İşçiyi sağlık ve güvenlik açısından gözetme sorumluluğu da işverene ait.
– Kronik hastalığı olan işçi, bu durumda rapor almadan da işe gitmeyebilir mi?
Kronik hastalıkla ilgili düzenleme henüz sadece kamu görevlileri için yapıldı. Özel sektörü de kapsayacak şekilde kronik hastalığı olanlar, 60 yaş üstü çalışanlar, hamileler ve süt izni kullananlar için vakit geçirmeden izin düzenlemesi yapılmalı. Dahası çalışan ebeveynlerden birine korona salgını boyunca mutlaka idari veya ücretli izin verilmeli.
