Şimdiye kadar işyeri merkezli üretimi ve çalışmayı esas alan, uzaktan çalışmaya mesafeli olan işverenlerin, pandeminin dayatmasıyla tanıştıkları uzaktan çalışmayı sevdi.

Şimdiye kadar işyeri merkezli üretimi ve çalışmayı esas alan, uzaktan çalışmaya mesafeli olan işverenlerin, pandeminin dayatmasıyla tanıştıkları uzaktan çalışmayı sevdiklerini, hatta daha kazançlı olduğunu fark ettiklerini, pandemi sonrası da sürdürmeyi planlamaya başladıklarını, üretimin işyeri sahasında yapılmasının şart olduğu işleri bile uzaktan yaptırmak için araştırmalar yaptırmaya başladıklarını görüyoruz.

Dün bu yöndeki hazırlıklardan örnekler gördük. Görünen o ki, pandemi sonrası iş dünyası önemli değişiklikler, önemli sorunlar yaşayacak.

Bu çalışma biçimine uzak duran işverenlerin, neden bu kadar sevdiklerini, hatta iştahlandıklarını incelemek lazım. Genellikle işverenin sevdiği bir şeyin işçinin canını acıttığı düşünülürse, bu çalışma biçimi ile belaların kucağındaki işçiyi yeni acılar mı bekliyor?

Eğer böyleyse, sendikal hareket için, emeği, toplumu ve milleti önemseyen herkes için önemli şeyler olacak demektir. Olguları incelemek, düşünmek, çözümler üretmek zamanı. Geç kalmadan elbette!

MEVZUAT

“Evden çalışma” da denilen “uzaktan çalışmanın” mevzuatımıza girişi, 4 Şubat 2011’de Borçlar Kanunu’na “Evde Hizmet Sözleşmesi” başlıklı bölümün eklenmesi ile oldu. Madde 461 şöyle demektedir; “Evde hizmet sözleşmesi, işverenin verdiği işi, işçinin kendi evinde veya belirleyeceği başka bir yerde bizzat veya aile bireyleriyle birlikte bir ücret karşılığında görmeyi üstlendiği sözleşmedir.”

2016 yılında bir adım daha ilerletildi, 4857 sayılı İş Yasasının 14. maddesine şu cümle eklendi; “Uzaktan çalışma; işçinin, işveren tarafından oluşturulan iş organizasyonu kapsamında iş görme edimini evinde ya da teknolojik iletişim araçları ile işyeri dışında yerine getirmesi esasına dayalı ve yazılı olarak kurulan iş ilişkisidir.”

Bu çalışma düzenine göre yapılan sözleşmelerde işin işverenin istediği şekilde olması sözleşmenin esası olabilmektedir. Klasik anlamda hizmet sözleşmesiyle çalışan işçi; işin kötü ifa edilmesi durumunda hak ettiği ücrette herhangi bir kayıp yaşamayacak, evde hizmet sözleşmesiyle çalışan işçinin ise işin kötü ifa edilmesi durumunda ücret hakkı olumsuz yönde etkilenecektir.

Mevzuat böyle.

ÖZGÜR MIZRAK

Uzaktan çalışmanın fiili olarak çalışma hayatımıza girişi, 2000’li yılların başlarındadır.

İlk olarak medya sektörü tanıştı bu çalışma düzeni ile.

Sokağa atılınca kirasını, taksitini veremez hale gelen, hatta aç yatan yılların gazetecisi, evden haber yapmaya, haber başına ücret almaya yöneldi. Çetrefilli yollardan geçip, uzun süre araştırarak yazdığı haberin, başkalarının ismiyle, imzasıyla yayınlanmasına bile rıza gösterir oldu. Üç kuruş para alabilecek, taksitini de verebilecekti belki.

Kapitalizmin bu kurbanları, kan kusup “kızılcık şerbeti içtim” dediler. Yiğitliği yere düşürmemek için, “kendi işimin patronuyum” dediler.

Havalı bir de isim buldular. “Freelance”. “Özgür mızrak” yani…

Freelance gazeteciliğin ayrıntıları ile ilgilenenler, 1 Ağustos 2019 tarihli “Freelance gazetecilik” başlıklı yazımı değerlendirebilirler.

İşte bu çalışma biçimi, virüs sonrasında herkesin kapısını çaldı, girmediği sektör kalmadı.

YALANCI BAHAR

Bugünlerde evden çalışan işçinin hangisine sorsanız muhtemelen hepsinin ağzı kulaklarındadır.

Dışarıda virüs var. Evde kalmak en sağlıklı…
İşi var, çalışıyor ve ücretini almaya devam da ediyor.
Yollarda boşa ömür tüketmek yok.
Üzerine dikilen patron, müdür, amir bakışları da yok.
Ofis ya da işyeri gürültüsü yok, sık yapılan işyeri toplantıları yok.
Odaklanacağın işe gölge yapan yok, dikkatini dağıtan yok.
Çalışma ve dinlenme zamanına sen karar veriyorsun.
Eşini, çocuklarını daha çok görüyor, onlara zaman ayırabiliyorsun.
Daha ne istesin işçi. Keyfi yerinde. Önceden yaşamadığı bazı sorunlarla tanıştı, ama varsın olsun.

Böyle düşünüyor işçinin çoğu. Yalancı baharın sarhoşluğu içinde…

*

İşverenler niye sevdi peki? Yaş tahtaya basmaz, kırk düşünür bir yaparlar oysa.

Sebepleri sonraki yazıda…