Yüksek enflasyon, yüksek faiz ve ekonomik durgunluk tüketicinin güvenini sarstı. Güven son üç ayda 15 puan birden düştü. Tüketici güvenini, Yeni Ekonomik Program, enflasyonla mücadele indirimi ve Brunson sonrası düşen dolar kuru da yükseltemedi.
Yüksek enflasyon, yüksek faiz ve ekonomik durgunluk tüketicinin güvenini sarstı. Temmuz ayında 73.1 ile son 21 ayın zirvesine çıkan Tüketici Güven Endeksi, sadece üç ay sonra son on yılın en kötü seviyesine geriledi. Ekim ayında 57.3 değerini alan ve kötümserliğe işaret eden endeks, küresel finansal krizin etkilerinin görülmeye başlandığı 2008’in Aralık ayından bu yana en düşük değeri aldı.
TÜKETİM KISILACAK
Türkiye İstatistik Kurumu’nun (TÜİK) verilerine göre, ağustosta 68.3 olan Tüketici Güven Endeksi eylülde 59.3’e inmişti. Endeks ekimde yüzde 3.4 azaldı. Endeksin alt bileşenlerine baktığımızda gelecek üç ayda hanenin maddi durumunda iyileşme beklentisi yüzde 4.1, genel ekonomik durum beklentisi yüzde 2.4, işsiz sayısı beklentisi yüzde 2.4 geriledi. Tek artan bileşen ise yüzde 2.3 ile hanelerin tasarruf etme ihtimali oldu. Buna göre ekonomik durumda kötüleşme öngören vatandaş harcamalarını kısarak tasarrufa yönelecek.
İTTİFAK RESTİ TL’Yİ VURDU
Tüketici güveninin son on yılın en düşük seviyesine indiği dönemde Hükümet, Yeni Ekonomi Programı (YEP) adını verdiği yeni Orta Vadeli Programı açıkladı. Ağustos ayında 7.22 TL ile rekor kıran dolar kuru ABD ile gerginliğe neden olan Papaz Brunson’ın serbest bırakılması sonucu 5.58 TL’ye kadar geriledi. Hükümet enflasyonla mücadele kampanyası başlatarak şirketlere en az yüzde 10 indirim yapmalarını talimatı verdi. Bankalar sendikasyon kredilerini yenilemeye başladılar. Bu olumlu gelişmelere karşın tüketici algısının daha da kötüleşmesi dikkat çekti. Güven endeksinin açıklandığı gün MHP Genel Başkanı Devlet Bahçeli’nin TBMM’deki konuşmasında yerel seçimde ittifakta yer almayacaklarını açıklaması sonra dolar kuru yüzde 3’ten fazla değer kazanarak 5.86 TL’ye kadar yükseldi. Uzmanlar, bu durumu seçimler yaklaşırken “yeni bir krizimiz oldu” şeklinde yorumladılar.
GAYRİMENKULDE DE SON İKİ YILIN DİBİNDE
REIDIN tarafından 2018’in dördüncü çeyreği için hazırlanan Türkiye Gayrimenkul Sektörü Güven Endeksi son iki yılın en düşük değerine ulaştı. Güven Endeksi değeri, 2018 yılının dördüncü çeyreği için, geçen çeyrek döneme göre yüzde 31 oranında azalarak 59 puana indi. REIDIN Türkiye Gayrimenkul Sektörü Fiyat Beklenti Endeksi değeri de, üçüncü çeyreğe göre yüzde 23 azalışla 75 olarak ölçüldü. REIDIN CEO’su Kerim Bertrand yaptığı değerlendirmede, şunları söyledi: “Orta vadeli program ve enflasyonla topyekûn mücadele gibi önemli ekonomik reformlar ve bu reformların hayata geçirilmesiyle birlikte önümüzdeki çeyrek dönemde sektördeki güvenin olumluya dönmesi beklenebilir. Diğer taraftan, 2018 yılı dördüncü çeyrek dönemde kredi faiz oranlarının mevcut düzeylerde kalacağına ilişkin beklenti banka ve finansal kuruluşlar için gayrimenkule duyulan güveni kötümser algıya taşırken, gayrimenkul geliştiricileri açısından baktığımızda ise inşaat ve finansman maliyetlerinin artmasıyla birlikte konut satın alım gücünün düşmesi gibi faktörler göz önüne tutulduğunda gayrimenkul geliştiricilerinin güven endeks değeri 69.8 ile kısmen kötümser olarak gözlemlenmiştir.”