Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) eski Başkanı Birol Aydemir, “Verilere ben de güvenmiyorum” açıklaması yaptıktan sonra gözler bir kez daha kurumun açıkladığı enflasyon rakamlarına çevrildi.

TÜİK eylül ayı enflasyonunu hesaplarken, sepetteki soğanın kilogramını 1 lira 98 kuruş olarak aldı. Oysa, markette yüzde 30.8 daha pahalıya 2 lira 59 kuruşa satılıyor. TÜİK’e göre 1 litre ayçiçek yağında ortalama fiyat 12 lira 72 kuruş, ancak bu fiyata markette ayçiçek yağı bulmak zor, en uygunu 14.90 lira ile yüzde 17 daha pahalı.

 

 

Vatandaşlar “TÜİK, Bu rakamları nereden alıyorsa açıklasın. Gidip oradan alışveriş yapalım” diyor. Enflasyonu belirleyen madde sepeti ortalama fiyatlarının pazar ya da market fiyatlarıyla uzaktan yakından ilgisinin olmadığı belirtilirken, enflasyon hesabının hal fiyatlarına göre yapıldığı eleştirileri yapılıyor.

 

Market rafları ile enflasyon sepeti fiyatları arasında yüzde 100’e varan fiyat farklarının oluşması ‘Vatandaş hal’den almıyor, siz de halden anlamıyorsunuz” yorumlarını beraberinde getiriyor. 418 üründe fiyat değişimlerini inceleyen TÜİK eylül enflasyonunu yüzde 11.75 olarak duyurdu. Ancak sokaktaki vatandaş mutfak enflasyonunun yüzde 35’i aştığını belirtiyor.

 

CHP Genel SEKRETERİ ve İzmir Milletvekili Selin Sayek Böke, TÜİK sepetindeki 418 ürünün 314’ünün fiyatının arttığına buna rağmen enflasyon oranın artmadığına dikkat çekti ve “TL ciddi değer kaybetmiş ama enflasyon artmamış. Ekonomi için güven şart. Güveni yıkarsanız altından kalkamazsınız. Veriler gerçekleri ölçmeli, verilerle gerçekler arasında uçurum açılınca güven yıkılır” uyarısında bulundu.

 

Diğer taraftan toplumun büyük bölümünün tüketim harcamaları içinde en yüksek payı gıdanın yanı sıra kira, elektrik, ulaşım, yakıt gibi harcamalar alıyor. TÜİK verilerine göre konutta elektrik birim fiyatları geçen yıla göre yüzde 32.3 arttı. Doğalgaz birim fiyatındaki artış ise yüzde 34.7 oldu.

 

Dar gelirli ailelerin elde ettiği gelir yeterli ve dengeli beslenme için gerekli harcamaları bile karşılayabilecek düzeyde değil. Aileler, çoğu zaman fiyatı yüksek olan gıda maddeleri yerine fiyatı düşük olan gıda maddelerini seçiyor. Öyle ki emekliler fiyat düşer umuduyla pazarlara geç saatte gidip alışveriş yaparak geçinmeye çalışıyor.

 

 

TÜRK-İŞ’in her ay düzenli olarak yaptığı “açlık ve yoksulluk sınırı” araştırması sonuçlarına göre, 2020 Eylül ayında dört kişilik bir ailenin aylık mutfak masrafı tutarı önceki yılın sonuna göre 285 TL, temel ihtiyaçlar için yapılması gereken toplam harcama ise 928 TL artış gösterdi. Son bir yıl itibarıyla bakıldığında, ortaya çıkan ek harcama gereği gıda için 385 TL, toplam hane halkı harcaması için 1.248 TL oldu.

 

Yani, net asgari ücretin yarısından fazla. Rapora göre, dört kişilik bir ailenin mutfak enflasyonu aylık yüzde 2.68 ve son 12 aylık yüzde 18.56 oranında arttı. Yoksulun temel gıda maddesi ekmek yüzde 20 oranında zam gördü. Bu zam gıda harcaması tutarında yüzde 1 oranında artışa neden oldu ve bu artışın aylık aile bütçesine getirdiği ek yük 47 TL olarak hesaplandı.

 

Doç. Dr. Aysel Gündoğdu, “Eylül ayında 96.90 TL’ye aldığımız temel gıda sepetimiz bu ay 100.60 TL’ye doluyor. Bu projeye başladığımız ocak ayında 85.55 TL’ye doluyordu” dedi.

 

Türkiye ekonomik krizle mücadele ederken vatandaşların market harcamalarına gelen zam dikkat çekti. Doç. Dr. Aysel Gündoğdu, ekonomik kriz döneminde yaptığı market alışverişinin aylara göre değişimini paylaştı. Her ay “A-101” adlı marketten yaptığı alışverişin faturasını saklayan Finansoloji EĞİTİM ve Danışmanlık Kurucusu Doç. Dr. Aysel Gündoğdu, 10 adet ürünün yer aldığı temel gıda paketini eylülde 96.90 TL’ye, bu ay ise 100.60 TL’ye alabildiğini aktardı. Twitter hesabından alışveriş tutarlarını paylaşan Gündoğdu, ocak ayında aynı gıda sepetini 85.55 TL’ye alabildiğini belirtti. Yani 10 ayda fiyatlarda yüzde 17 artış olduğu görüldü.

 

 

Türkiye’nin en büyük market zinciri olarak gösterilen A101’de iki gün arayla çekilen fotoğraf, Türkiye’de yaşanan ekonomik krizin etkilerini ortaya serdi. Markette 5 litrelik yağın fiyatı 48 lira 95 kuruş olarak görülürken, dün çekildiği iddia edilen ikinci görüntüde ise 57 lira 50 kuruş olduğu görülüyor.