Bu yazı dizimizde çalışma izin belgesinden fesih yasağına tam kapanma döneminde çalışma hayatını ve çalışanların haklarını ele alacağız.

Salgında artan vaka ve hasta sayıları nedeniyle 29 Nisan akşamından 17 Mayıs tarihine kadar 17 gün sürecek tam kapanma dönemine geçildi.

Söz konusu dönemde sokağa çıkma yasağı uygulaması kapsamına dahil edilmeyen belirli işkolları bulunuyor. İçişleri Bakanlığı tarafından yayınlanan genelgeye göre bu işkollarında çalışanlar, e-Devlet üzerinden alacakları çalışma izin belgesi ile tam kapanmadan muaf tutulacak. Tam kapanma döneminde uzaktan çalışma şartlarının uygun olmadığı işyerleri ise kapalı olacak. Bu yazı dizimizde tam kapanma döneminde çalışma hayatını ve çalışanların haklarını ele almaya çalışacağım.

1-) Muaf tutulan hariç tam kapanma geçerli

Geçtiğimiz perşembe günü başlayan ve 17 gün sürecek olan tam kapanma süreci, İçişleri Bakanlığı tarafından yayınlanan genelgede belirtilen işkolları haricindeki tüm işyerlerini kapsıyor.

Genelgede sokağa çıkma kısıtlamasından muaf tutulan işyerleri ile kişiler 43 maddelik bir listede tek tek sayılmış durumda. Sokağa çıkma kısıtlamasının uygulandığı dönemde genelgede belirtilen kamu veya özel sektör işyerlerinde çalışanların istisna kapsamında olduklarını belgelemeleri gerekiyor. Bununla birlikte, bu kişilerin muafiyeti işyeri güzergahı ile sınırlı.

2-) Çalışma izni nasıl alınır?

Çalışma izin belgesinin esas olarak e-Devlet üzerinden alınması gerekiyor. E-Devlet üzerinde yapılan başvuru, aynı zamanda kolluk kuvvetlerinin bilgi sistemine de iletilecek.

Böylece, denetim faaliyetleri sırasında geçerli görev belgesi olmayan ya da muafiyet belgesinde yer alan muafiyet nedeni, zamanı ve güzergahı ile denetim sırasındaki durumu uyumlu olmayan çalışanlar ile yanlış ya da eksik bilgi veren işyeri yetkilisi hakkında adli ve idari işlem yapılması söz konusu olacak.

Diğer taraftan, çok sayıda çalışanın sisteme girişi nedeniyle yaşanan yoğunluğa çözüm olarak İçişleri Bakanlığı tarafından Ek-1 görev belgesinin indirilerek doldurulması şeklinde alternatif bir yöntem de sağlanmış durumda. Bu bakımdan, yoğunluk sebebiyle e-Devlet çalışma izin belgesi alma ekranına ulaşamayan çalışanlar, bakanlık tarafından düzenlenen Ek-1 görev belgesini indirip doldurarak denetimler sırasında yetkililere sunabilecekler.

3-) Kısa çalışma uygulanabilir

Daha önce 31 Mart itibarıyla sona erdirilen kısa çalışma uygulaması, salgının seyri nedeniyle 22.04.2021 tarihli ve 3910 sayılı Cumhurbaşkanı kararı ile nisan; 31.01.2021 tarihine kadar (bu tarih dahil) Kovid-19 salgını gerekçesiyle kısa çalışma başvurusunda bulunmuş olan tüm sektörlerdeki işyerleri için mayıs ve haziran aylarını kapsayacak şekilde uzatıldı. Dolayısıyla, tam kapanma döneminde faaliyetine ara veren veya kısmen devam eden işyerlerinde koşulları sağlayan çalışanların kısa çalışma ödeneğinden yararlanması mümkün.

Uzatma kararı doğrultusunda devam edecek olan kısa çalışma uygulamasında, uygulamadan yararlanabilmek için yeni bir uygunluk tespiti yapılmayacak ve e-Devlet aracılığıyla yeni bir talepte bulunulmayacak. Bu bakımdan, 2021 Mart ayında uzatma kapsamında kısa çalışmadan yararlanan işverenler için nisan, mayıs ve haziran aylarında İŞKUR tarafından otomatik uzatma işlemi gerçekleştirilecek. İşverenlerin İŞKUR ile irtibata geçerek 2021 Nisan ve sonrası için çalışılmayan süreleri bildirmeleri yeterli olacak.

Yersiz ödeme varsa

Aynı dönem için hem kısa çalışma ödeneği hem de nakdi ücret desteğinden yararlanılma imkânı bulunmuyor. Bu sebeple, nisan ayı için nakdi ücret desteğine başvurmakla birlikte, kısa çalışma ödeneğinin süresinin uzatılması sebebiyle kısa çalışma ödeneğinden yararlanmak isteyen işverenlerin nakdi ücret desteği başvurularını iptal etmeleri gerekiyor.

Diğer taraftan, normal faaliyetine başladığı için uzatmadan faydalanmak istemeyen veya daha önce uygulanan çalışılmayan süreleri azaltmak isteyen işverenlerin bu durumu İŞKUR birimlerine bildirmeleri gerekiyor. Aksi halde, yapılacak yersiz ödemeler yasal faizi ile birlikte geri alınacak.

4-) Fesih yasağı ve nakdi ücret desteği sürecek

30.04.2021 tarihli ve 3930 sayılı Cumhurbaşkanı kararı gereğince fesih (işten çıkarma) yasağı ve ücretsiz izin uygulaması da 30 Haziran tarihine kadar uzatıldı. Bu kapsamda, tam kapanma döneminde sokağa çıkma kısıtlamasında muafiyet tanınmayan işyerlerinde çalışan işçiler ücretsiz izne çıkarılabilecek.

Ek-1 görev belgesi 17 gün geçerli mi?

EK-1 görev belgesi, bir defaya mahsusu olmak üzere en fazla üç gün için geçerli olacaktı. Ancak dün bu süre 7 Mayıs’a kadar uzatıldı. Söz konusu belgenin, manuel olarak doldurulduktan sonra çalışan ve işyeri yetkilisi tarafından imzalanması gerekiyor. Görev belgesine sahip çalışan, kendisi ile ilgili bilgilerin doğruluğu ve sokağa çıkma kısıtlaması sırasında çalışma muafiyetine bağlı zaman ve güzergahla sınırlı davranmaktan sorumlu tutuluyor.

Benzer şekilde, işyeri yetkisi de imza attığı belgede belirtilen kişinin yetkilisi olduğu işyerinde çalıştığı ve sokağa çıkma kısıtlaması sırasında zorunlu bir amaçla işyerinde olması gerektiği bilgisinin doğruluğundan sorumlu tutuluyor.