Emeğin Gücü, Emekçinin Yanındayız...
TEKGIDA-İŞ SENDİKASI
TEKGIDA-İŞ SENDİKASI
ATAKEY
FELDA IFFCO
PERFETTİ VAN MELLE
KRAFT HEİNZ
SAFE SPİCE
SAGRA
İZTARIM
DOĞANAY
KESKİNOĞLU
BARRY CALLEBAUT
BEL KARPER
Cargill
Doğadan
Tarım Kredi Birlik
Bolez Piliç
Badem Su
İzmir Su
Elmacık Atasu
Sek_Süt
Yudum_Yag
ORYANTAL TÜTÜN PAKETLEME
Olin_Yag
NuhunAnkaraMakarnasi
Nestle_Su
Pinar
Savola
Pepsi
Tuborg_Bira
Nestle cereals
Yepaş Ekmek
Yesaş
Mey
Nestle
Mauri_Maya
Lipton_Dosan
Mondelez
TtlTutun
TrakyaBirlik
Tat
Tamek
Sırma Su
Sunel
KristalYag
Knorr_Besan
Kent_Cadbury
Efes
ELİT Cikolata
Erikli_Su
Eti
Evyap
Ferrero
Filiz Makarna
Timtas
Kavaklıdere
ibb kent ekmek
Hayat Su
Haribo
Frito Lay
BAT
Barilla_Makarna
Banvit
Aroma
Ankara Fırınları
Akmina
Alpin Su
Bimbo QSR
Bolca Mantı
BUNGE YAĞ
Chipita Gıda Üretim A.Ş.
Coca Cola
Damla Su
Danone
Dr Oetker
Agthia
ATAKEY
FELDA IFFCO
PERFETTİ VAN MELLE
KRAFT HEİNZ
SAFE SPİCE
SAGRA
İZTARIM
DOĞANAY
KESKİNOĞLU
BARRY CALLEBAUT
BEL KARPER
Cargill
Doğadan
Tarım Kredi Birlik
Bolez Piliç
Badem Su
İzmir Su
Elmacık Atasu
Sek_Süt
Yudum_Yag
ORYANTAL TÜTÜN PAKETLEME
Olin_Yag
NuhunAnkaraMakarnasi
Nestle_Su
Pinar
Savola
Pepsi
Tuborg_Bira
Nestle cereals
Yepaş Ekmek
Yesaş
Mey
Nestle
Mauri_Maya
Lipton_Dosan
Mondelez
TtlTutun
TrakyaBirlik
Tat
Tamek
Sırma Su
Sunel
KristalYag
Knorr_Besan
Kent_Cadbury
Efes
ELİT Cikolata
Erikli_Su
Eti
Evyap
Ferrero
Filiz Makarna
Timtas
Kavaklıdere
ibb kent ekmek
Hayat Su
Haribo
Frito Lay
BAT
Barilla_Makarna
Banvit
Aroma
Ankara Fırınları
Akmina
Alpin Su
Bimbo QSR
Bolca Mantı
BUNGE YAĞ
Chipita Gıda Üretim A.Ş.
Coca Cola
Damla Su
Danone
Dr Oetker
Agthia
22 Temmuz 2020
SOĞAN, PATATES FİYATINA TEK TARAFLI MÜDAHALE

Türkiye, üretimi en kolay, hemen her yerde yetişebilen soğan ve patates fiyatını yıl boyunca konuşuyor. Tüketici fiyatı aynı yıl içerisinde bile 7-8 liradan 2-3 liraya düşebiliyor.

SOĞAN, PATATES FİYATINA TEK TARAFLI MÜDAHALE

Patates ve soğan fiyatının bu kadar çok gündeme geldiği, tartışıldığı başka bir ülke var mı acaba? Tarımsal hasılada Avrupa birincisi olmakla övünen Türkiye, üretimi en kolay, hemen her yerde yetişebilen soğan ve patates fiyatını yıl boyunca konuşuyor. Tüketici fiyatı aynı yıl içerisinde bile 7-8 liradan 2-3 liraya düşebiliyor. Tarla fiyatı ise 1-2 liradan 40-50 kuruşa iniyor. Veya tam tersi yaşanıyor. Böyle olunca soğan patates fiyatı hep gündemde kalıyor. Piyasaya müdahaleler sıklıkla yaşanıyor.

Ancak, piyasa müdahaleleri hep tek taraflı oluyor. Genellikle çiftçi aleyhine müdahale ediliyor. Patates ve soğan fiyatı artınca tüketiciyi korumak için piyasaya müdahale ediliyor. Fakat fiyat düşünce kimseden ses çıkmıyor. Müdahale olmuyor. Tüketici pahalıya tüketmesin diye zaman zaman soğan ve patates ithal ediliyor. İthalat nedeniyle üretici zarar ediyor. Zarar edince üretimden çekiliyor. Üretim azaldığı için fiyat artıyor ve yeniden ithalat yapılıyor. Fiyatın yüksek olduğu dönemler çiftçi “para kazanırım” umuduyla soğan, patates ekimini artırıyor. Üretim artınca bu kez fiyat düşüyor. Üretici zarar ediyor. Ertesi yıl ekimden çekiliyor.
 
Fiyat düştüğünde çiftçiyi korumak için piyasaya müdahale edilmiyor. Çiftçi, maliyeti 1 liranın üzerinde olan soğan, patatesin kilosunu 30-40 kuruşa satmak zorunda kaldığında, hatta satamayıp tarlada çürümeye terk ettiğinde kimsenin umurunda olmuyor. Yani üretici zarar da etse, batsa da herhangi bir destek sağlanmıyor. Çiftçiler haklı olarak, “fiyat yükselince ithalat yapılıyor, piyasaya müdahale ediliyor, fiyat düşünce neden müdahale edilmiyor?” diye tepki gösteriyor. Soğan ve patateste bile üretimde bir istikrar sağlanamıyorsa, üretim planlaması yapılamıyorsa diğer ürünlerdeki durumu siz düşünün.
 
İhracat kısıtlamaları çiftçiye zarar verdi
 
Geçen yıl, 15 Ocak 2019’da soğan ithalatında, 11 Mart 2019’da 200 bin ton patates ithalatı için gümrük vergisi sıfırlanarak ithalat kapıları açıldı. Bu yılın başında ise, 7 Haziran 2020’de Resmi Gazete’de yayımlanan tebliğ ile soğan ve patates ihracatı ön izne bağlandı. Hükümet, yılbaşında Türkiye’nin depolarındaki soğan ve patatesin ülke ihtiyacına ancak yeteceğini hesaplayarak ihracata ön izin şartı getirdi. İhracat yapabilmek için Tarım ve Orman Bakanlığı’ndan izin almak gerekiyordu. Aslında bu bir anlamda ihracatın yasaklanması anlamına geliyordu.
 
Nisan ayı sonunda soğan ihracatında ön izin şartına bağlı olarak ihracatçılara 250 tonu geçmemek şartıyla izin verileceği duyuruldu. 19 Temmuz 2020 itibariyle her iki ürün ihracatı ön izne bağlı ürünler kapsamından çıkarıldı. İhracat serbest hale geldi. Nisan ayından bu yana, soğan ve patates üreticileri ürünlerini satamadıklarını, fiyatın tarlada 30-40 kuruşa düştüğünü, zarar ettiklerini söylüyordu. İhracatçılar, talep olmasına rağmen izin verilmediği için ihracat yapamadıklarını dile getiriyordu. Seslerini duyuramadılar. İş işten geçtikten sonra, alıcılar başka ülkelerden bağlantı yaptıktan sonra, ihracatta ön izinin kaldırılmasının bir anlamı kalmadı. İhracat konusundaki kararlar da çiftçinin aleyhine oldu.
 
Dünyada ve Türkiye’de üretim
 
Tarım ve Orman Bakanlığı Bitkisel Üretim Genel Müdürlüğü Tarım Havzaları Daire Başkanlığı Ürün Masaları kapsamında her ay yayımladığı Soğan Bülteni ve Patates Bülteni ile piyasadaki gelişmeleri paylaşıyor.
 
Soğan ve patateste üretimin büyük bölümü üretildiği ülkede tüketiliyor. Ticarete konu olan ürün miktarı çok az. Dünya kuru soğan üretimi 2018 verileri ile 96.8 milyon ton. Bunun yaklaşık 7.5 milyon tonu ticarete konu oluyor. Patateste ise 368 milyon tonluk üretimin 22 milyon tonu ticarete konu oluyor.
 
Türkiye’nin patates üretimi 2017 yılında 4 milyon 800 bin ton, 2018’de 4 milyon 550 bin ton ve 2019’da 4 milyon 980 bin ton oldu. Bu yılın ilk tahminine göre ise patates üretimi 5 milyon 200 bin ton olması bekleniyor. Kuru soğan üretimi ise, 2017’de 2 milyon 175 bin ton, 2018’de 1 milyon 930 bin ton ve 2019’da 2 milyon 200 bin ton. 2020 yılındaki üretim tahmini 2 milyon 350 bin ton. Çiftçi soğan ve patates ekimi yaparken o yılki fiyata bakarak karar veriyor. Bu nedenle üretimde dalgalanmalar yaşanıyor. Bu sene üretici düşük fiyattan zarar ettiği için muhtemelen 2021’de üretim azalacak, fiyatlar yükselecek.
 
MALİyetler artıyor fiyat düşüyor
 
Üretim maliyetlerindeki artışa rağmen iç piyasada üretici fiyatları geçen yılın gerisinde. Türkiye İstatistik Kurumu verilerine göre, 2019’da Mayıs ayında ortalama 2 lira 10 kuruş olan patates fiyatı, bu yıl Mayıs’ta 1 lira 40 kuruş oldu. Artan maliyetlere rağmen fiyattaki bu düşüş üreticinin zarar etmesine neden oluyor. Kuru soğanda ise, geçen yıl mayıs ayında üretici fiyatı 1 lira 66 kuruş iken, bu yıl aynı dönemde 95 kuruşa geriledi. Gübre, mazot, işçilik, tohum ve diğer girdilerdeki artış dikkate alındığında üreticinin bu fiyatla para kazanması, üretimi sürdürmesi mümkün mü?
 
Özetle, soğan ve patateste fiyatlar yükselince hep bir ağızdan bağırıyoruz. Fiyatın düşmesi için gümrük vergisi sıfırlanıyor, depolara baskınlar yapılıyor. İthalat yapılıyor. Fiyat düştüğünde, çiftçi zarar ettiğinde kimseden ses çıkmıyor. Bu anlayışla çiftçi haklı olarak “ben niye üreteyim” diye soruyor.
 
 
Türkiye’deki fiyatlar diğer ülkelere göre çok düşük
 
Bakanlığın kuru soğan ve patatese ilişkin temmuz ayı bültenlerine göre her iki üründe de toptan fiyatlar diğer ülkelerin gerisinde. Haziran 2020 verileri ile, Amerika Birleşik Devletlerinde kuru soğanın toptan ton fiyatı 610 dolar. Fransa’da 550, Polonya’da 480, Rusya’da 230, Çin’de 160, Hindistan’da 130, İran’da 110 ve Türkiye’de 90 dolar. Bakanlığın yayımladığı ülkeler arasında en düşük fiyat Türkiye’de. Patateste de durum pek farklı değil. Amerika’da Haziran 2020 fiyatlarıyla patatesin tonu toptan 1100 dolar. İtalya’da 670, Almanya’da 440, Fransa’da 360, Polonya’da 320, Rusya’da 270, Çin’de 240, Hindistan’da 220, Türkiye’de 170 ve İran’da 120 dolar.
DİĞER HABERLER
DİRENEN EMEKÇİLER BİRLİKTE YÜRÜYECEK
DİRENEN EMEKÇİLER BİRLİKTE YÜRÜYECEK

Polonez, Tarkett, Mersen, MKB Rondo ve As Plastik işçileri, grev ve direnişlerini birleşerek büyütme kararı aldı. İşçiler, ‘‘Artık birlik olacağız’’ diyerek Ankara’ya toplu yürüyüş başlatmaya hazırlanıyor.

SEFALETTE EŞİTLEDİLER
SEFALETTE EŞİTLEDİLER

Temmuz ayını zamsız geçiren asgari ücretlinin alım gücü en düşük emekli aylığına eşitlendi. Yüksek enflasyon karşısında eriyen maaşlar milyonları sefalette buluşturdu.

1990’LI YILLARDA TOPLU İŞ SÖZLEŞMELERİNDE DİSİPLİN KURULU
1990’LI YILLARDA TOPLU İŞ SÖZLEŞMELERİNDE DİSİPLİN KURULU

Çalışma mevzuatında işyerlerinde işçi ve işveren temsilcilerinden oluşan disiplin kurullarının kurulması ve işleyişine ilişkin düzenleme yoktur.