Toplu İş İlişkileri Yasası taslağı ilginç bir yaklaşımla 2821 ve 2822 sayılı yasalann öngörülen değişikliklerini tek yasada toplamayı öngörmektedir. Taslak önemli ve olumlu değişiklikler içermekle birlikte yürürlükteki yasalara yöneltilen eleştirilen tümünü göğüslemekten uzaktır.

2821 sayılı Sendikalar Yasası ile 2822 sayılı Toplu İş Sözleşmesi Grev ve Lokavt Yasalan uluslararası normlarla örtüşmediği gerekçesi ile yıllardır ILO ve AB tarafından eleştirilmekte ve bu yasalann güncellenmesi istenmektedir. Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı bu uyarıyı dikkate alarak son birkaç yıldır işçi ve işveren üst örgütleri ile toplanarak bir ortak taslak hazırlamak istemiş fakat bir türlü başanlı olamamıştır. Bu konuda bir çok tasan ortaya sürülmüş ama hiçbiri, taraflarca kabul görmemiştir. Son olarak Hükümet Toplu İş İlişkileri Yasası adı altında bir tasanyı TBMM’ye sunmuş, ilgili komisyonda görüşülmüş ve genel kurulda görüşülmek üzere Meclis Başkanlığı’na sunulmuştur.

Toplu İş İlişkileri Yasası taslağı ilginç bir yaklaşımla 2821 ve 2822 sayılı yasalann öngörülen değişikliklerini tek yasada toplamayı öngörmektedir. Taslak önemli ve olumlu değişiklikler içermekle birlikte yürürlükteki yasalara yöneltilen eleştirilen tümünü göğüslemekten uzaktır.

Tasarıda sendika üyeliğinin kazanılması ve sona ermesini 17 ve 19 maddelerde düzenlemektedir. Buna göre üyeliğin kazanılması ve sona ermesi e-devlet kapısı olarak adlandınlan teknolojik ortamda gerçekleşecektir. Bunun nasıl işleyeceği, şifreleme olayının nasıl sağlanacağı taslakta belirtilmemiştir ve büyük olasılıkla sonradan çıkanlacak tüzüklerle bu konu aydınlatılacaktır. Burada sorulması gereken soru şudur: E-devlet kapısı ne kadar güvenceli olacaktır? Ergenekon davası şu gerçeği gözler önüne sermiştir ki bilgisayar ortamında dışandan yüklenebilen virüsler aracılığı ile gerçekler değiştirilebilmekte, yanlış bilgiler yüklenenebilmektedir. Özetle söylemek gerekirse bilişim ortamı asla güvenli değildir ve dışandan rahatlıkla müdahale edilebilmektedir. Böylesine güvenli olmayan bir ortamada işçilerin özgürce sendika seçimi nasıl sağlanacaktır? Yapay üyeliklerin sisteme yüklenmesi veya gerçek üyeliklerin sistemden silinmesi nasıl önlenecektir? E-Devlet sistemi Ergenekon davalanndaki gerçekler karşısında sendikalar tarafından kuşku ile karşılanması gereken bir düzenlemedir.

İkinci önemli konu toplu sözleşme yapmak üzere sendikaların yetkilendirilmesi sorunudur. 2822 sayılı yasanın 12 ve 13. maddelerinde düzenlenen bu konu yeni taslakda 43, 44, ve 45. maddelerde düzenlenmiş ve eski sistem aynen muhafaza edilmiştir. Başka bir deyişle Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı yetki konusunda gene söz sahibi olacaktır. Bu yaklaşım son derece yanlış, uluslararası normlarla örtüşmeyen ve sendika özgürlüğünü çok yakından ilgilendiren bir konudur. ILO’nun Türkiye tarafından 1951 yılında onaylanmış 98 sayılı Sözleşmesinin 4. maddesi toplu iş sözleşmelerinin işçi sendikası ile işveren arasında yapılacak" gönüllü görüşmeler yolu" ile bağıtlanmasını öngörmektedir. Örneğin Almanya’da bu model uygulanmakta ve toplu sözleşmeler devletin hiçbir müdahalesi olmadan taraflar arasında yapılan gönüllü görüşmeler yolu ile bağıtlanmaktadır. Ülkemizde ki uygulama 98 sayılı Sözleşmeye aykındır. Taraflann gönüllü yaklaşımı değil Bakanlığın buyruğu esas alınmaktadır.

Yetkili sendikanın belirlenmesinde Bakanlığın devreye sokulması son derece yanlıştır ve sendika özgürlüğünün sonunu getirebilecek bir düzenlemedir. Geçmiş uygulamalar göstermiştir ki AKP işçi ve işveren sendikalannın kendisi ile uyum içinde olmasına özen göstermektedir. Bu yaklaşım işveren sendikalan tarafından kabul görebilir ama işçi sendikalan özgürlüklerini iktidar partisine teslim etme durumuna geleceklerdir. AKP Belediye, hava taşımacılığı, gıda, orman iş kollarında çalışan isçiler ve kamu görevlileri üzerinde uyguladığı baskılar sonucu çalışanlan ve memurlan hükümetin işaret ettiği sendikalara üye olmaya zorlamakta ve bunda da başanlı olmakatadır.

Sendika özgürlüğünü sağlamak için yetki sorununu Bakanlığın dışına taşımak gerekir. Bunun için de yetki konusunda bağımsız bir kuruluş oluşturmak ve yetkilendirme sorumluluğunu bu kuruluşa vermek gerekir.