Emeklilikte yaşa takılanlar (EYT) düzenlemesi, özellikle durgunluk yaşayan düşük katma değerli sektörlerde istihdamı azaltma yönünde rahatlama yaratırken, nitelikli iş gücüne ihtiyaç duyulan sektörlerde önemli bir açık oluşturuyor.

2 milyonu aşkın çalışanı ilgilendiren EYT düzenlemesi birçok sektörlerde üretimi tehdit ediyor. Yetişmiş elemanlarını kaybetmek istemeyen firmalar ‘yüksek ücret’ ve ‘kafa izni’ teklif ediyor. Bir süredir durgunluk yaşanan sektörlerde ise EYT düzenlemesi, “istihdam boşaltmak” için fırsat yarattı. Ancak her iki grup da tazminatlar konusunda KGF kredilerine erişememekten yakınıyor.

Son dönemde iş dünyasının en önemli gündem maddeleri arasında yer alan ve 2 milyonu aşkın çalışanı etkileyen Emeklilikte Yaşa Takılanlar (EYT) düzenlemesi bazı sektörlerde üretimi tehdit ederken bazılarında ise bir anlamda fırsat olarak algılandı. Geçen hafta Kütahya Porselen’in 359 çalışanının işten ayrılması ve bu yüzden bazı bantlarda üretimin durması sonrası açıklama yapan sektör temsilcileri, benzer durumun kalifiye eleman sıkıntısı yaşayan birçok sektörü tehdit ettiğini vurguladılar. Üretimin durmasını önlemek isteyen firmaların EYT’li çalışanlara ekstra tatil ya da yüksek ücret önerdiği belirtiliyor.

Öte yandan hazır giyim ve tekstil gibi daralma yaşanan sektörlerde ise uygulama fırsata dönüşmüş durumda, ancak burada da tazminatlar yük olarak firmaların önünde duruyor. Gelişmeler bazı sektörlerde mavi ve beyaz yakalı çalışanlar arasındaki ücret farkının mavi yaka lehine açılmasına da neden oldu. Tazminatlar konusunda çözüm olması beklenen KGF kredilerinin ise bankalara tahsis edilmesine rağmen henüz ödeme alınamadığı dile getiriliyor.

“EYT’liler üretimde sıkıntıya yol açıyor”

Züccaciyeciler Derneği (ZÜCDER) Başkanı Mesut Öksüz, porselen ve cam sektörlerinde EYT ile emekli olanların üretimde sıkıntıya yol açtığını dile getirdi. Firmaların yoğun bir planlama dönemine girdiğini anlatan Öksüz, “Çalışanları elde tutmak için piyasanın çok üzerinde ücret zamları açıklandı. Bu zamlar ile çalışanlar elde tutulmaya çalışılıyor. Öte yandan üretim ile ilgili yaşanabilecek olası sorunların önüne geçmek için de vardiya artırma gibi planlamalar yapılıyor” dedi. Gündemin önemli konularından birinin KGF kredileri olduğunu belirten Öksüz, şöyle konuştu: “Kredileri sadece kamu bankalarından alabiliyorsunuz ancak limitler çok düşük. EYT için kredi kullanarak ödeme yapanı henüz duymadım. Hem çalışanları elde tutmak için çaba harcıyoruz hem de yüklü ödeme yapmak durumunda kalıyoruz. Bu firmalar sürekli yatırım yapan ve kendini geliştiren şirketler. Söz konusu düzenleme uzun vadede büyük sıkıntılara yol açacak.” Öksüz, artan kalifiye eleman ihtiyacı nedeni ile sektörde çalışan sirkülasyonunun arttığını da vurguladı.

“Emekli olanları geri çağırıyoruz”

Mobilyacılar Sitesi Modoko’nun Yönetim Kurulu Başkanı Koray Çalışkan, faaliyet alanı olan ofis mobilyalarında görüştüğü şirketlerden de sıkıntı yaşayanlar olduğunu aktardı. Çalışkan, “Emekli olma kararı alan çalışanların oranı yüzde 3’e yakın. Biz zaten normal zamanda imalatta çalışacak eleman bulamıyoruz. Ayrıca emekli olanlar kalifiye elemanlar ve ustalar. El emeği ile iş yapan firmalar olduğumuz için bu insanları kaybetmek sektöre sekte vuruyor. EYT’lileri kaybetmemenin yolunu bulmamız lazım. Ama alacakları tazminattan dolayı ‘biz belli bir süre kafa dinleyelim’ diyorlar, biz de ‘dinlenin gelin’ diyoruz. Mobilya sektöründe kimi ararsanız aynı sorunu yaşıyor. Daha önce emekli ettiğimiz insanları bile geri çağırmaya başladık. Bir de tazminatları ödeme konusunda sıkıntı var. Ustaların büyük bölümü uzun yıllardır çalışıyor. En küçük firmada bile 2-3 milyon lira gibi tazminatlar konuşuluyor. Büyüklerde bu tutarlar çok daha fazla. Bu gelişme Türkiye’nin sanayisini de tehdit ediyor” ifadelerini kullandı.

“Mavi-beyaz yaka ücret farkı açılıyor”

Endüstriyel Mutfak, Çamaşırhane, Servis ve İkram Ekipmanları Derneği TUSİD’in Başkanı Güçlü Kaplangı, sektörde şu an bırakın makineyi montaj hattında bile çalışacak eleman bulamazken EYT ile emekli olanların büyük soruna yol açtığını ve şirketlerin yükünü artırdığını dile getirdi. Bunun finansal yükünün de yüksek olduğunu anlatan Kaplangı, “KGF konusunda hala sıra bekliyoruz. Bununla ilgili net bir adım atılmadı. Onun da ötesinde işin sürdürülebilirliği tehdit altında. Sektörümüzde maaşlar Türkiye ortalamasının üzerinde. Asgari ücretin en az 1,5-1,6 katı maaşlar söz konusu. Emekli ikramiyesini alıp emeklilik yaşamak isteyenler var. Onları elde tutma çabalarımız da giderleri artırıp dengeleri bozuyor. İki dil bilen ihracat sorumlusundan daha yüksek maaş alan kaynakçımız var. Şu anda bu sektörde bu tarz durumlar yaygın. Mavi ve beyaz yaka arasında ücret farkı mavi yaka lehine açılıyor. Planlaması zor olacak ama sanayici bunları da aşacaktır” diye konuştu.

“İki ay erken doğduğu için 3 maaş alıyor”

İstanbul Demir ve Demir Dışı Metaller İhracatçıları Birliği Başkanı Çetin Tecdelioğlu, metal sektöründe de EYT’nin olumsuz etkilerini görmeye başladıklarını söylerken, uygulamanın zamanlamasının ve yaşının doğru olmadığını savundu. Tecdelioğlu, “42 yaşında, en verimli çağındaki gençlerimizi emekli yaptık. Bunun yanında EYT ile bir tarafta 3 maaş alan bir grup var, yani tazminatı, emekli maaşı ve kendi maaşı… Diğer tarafta belki iki ay önce doğmuş tek maaşla çalışıyor. İş barışında ciddi sıkıntı var” dedi. Sanayicilerin tazminat ödemekte de zorlandığını vurgulayan Tecdelioğlu, “Finansmana erişim sıkıntılı, bankalardan kredi alamıyoruz, faizler çok yüksek. Başvurduk ama EYT için çıkarılan KGF’yi alamadık, alanı da göremedik. Ciddi bir nakit sıkışıklığı var. Bu durum finansmanı ağırlaştırıyor. Bankaya bağımlı şirketlerde çok ciddi finansman sıkıntısı yaratıyor. Bu tazminatlar çalışanlarımızın hakkı, vermiyoruz demeyiz asla. Bir şekilde ya taksitle ya da farklı formüllerle uzlaşma yoluna gidiyoruz” dedi.

Hazır giyimde istihdam “konsolide” oluyor

TOBB Hazır Giyim ve Konfeksiyon Sektör Meclisi Başkanı Şeref Fayat, kendi sektöründe EYT’nin farklı bir durum ortaya çıkardığını söyledi. Sektörde bir süredir işlerin durgun olması nedeniyle bazı işverenlerin EYT ile bir miktar istihdam boşalttığını aktaran Fayat, “Eleman sorunu çeken bir sektördük. Ancak şu sıralar geçmişte arayıp da bulamadığımız teknik elemanların CV’leri elimize gelmeye başladı. İstihdam bir şekilde konsolide oluyor” diye konuştu.

Kredi için maaşta kamu bankası şartı

Türkiye Giyim Sanayicileri Derneği (TGSD) Başkanı Ramazan Kaya da giyim sanayiinde işlerde yaşanan düşüş nedeni ile istihdam fazlalığının oluştuğunu hatırlattı. Bu istihdam fazlalığı ile birlikte mavi yakalı çalışanlarda ciddi ayrılıklar yaşandığını belirten Kaya, “Bugün emekli olanları sıkıntı olarak görmüyoruz ama onların uzun yıllarda edindiği tecrübeler var. Önümüzdeki dönem işlerin tekrar artması ve normalleşmesi ile birlikte o insanlara tekrar ihtiyaç duyacağız” dedi.

EYT ile ilgili daha çok finans yönünden sıkıntı yaşandığını vurgulayan Kaya, şöyle devam etti: “Hala KGF fonlu kredilere ulaşamıyoruz. Çünkü KOBİ ve KOBİ dışı diye ikiye ayrılıyor. Önce KOBİ’lere vereceğiz dediler. Hazır giyimde firmalar daha çok KOBİ dışı firmalar. Orada krediye erişim henüz olmadı. ‘Maaş hesapları kamu bankaları tarafından ödeniyorsa size kredi verebiliriz’ diyorlar. Herkes maaş hesabını kamu bankalarından ödemiyor. Şu an KOBİ dışı firmalar EYT kredisine ulaşamıyor. İşçi ile işveren bu sebeple karşı karşıya kaldı. İşçiler haklarını istiyor, işveren ödemek istiyor ama nakit akışı sıkıntılı. EYT’liler başvuru yaptılar firmalar kabul etmek zorundalar. Paralar ödenmekle yükümlü ve şu an bunların da ödendiğini duyamıyorum. Herkes KGF fonlu kredi desteğini bekliyor” şeklinde konuştu.

“KGF, başvuruları 1-2 günde değerlendiriyor”

Görüştüğümüz işverenlerin büyük bölümü EYT için çıkarılan Kredi Garanti Fonu (KGF) teminatlı krediye erişemediğini belirtirken KGF kaynakları ise ciddi ölçüde tutarın şirketlere kullandırıldığını dile getiriyor. Bankalardan kendilerine yönlendirilen EYT kredisi dosyalarını 1-2 gün içinde değerlendirip hızlıca işleme alındığını belirten KGF kaynakları, süreçte yaşanan sorunların da bankalardan kaynaklanabileceğini görüşünde.