Sanayi üretimindeki daralma kasım ayında derinleşti. Bir önceki yılın aynı ayına göre Eylül 2018’de yüzde 2.5 ve Ekim 2018’de yüzde 5.7 düşen üretim, kasımda da yüzde 6.5 geriledi. Böylece Ocak 2018’de yüzde 12 olan sanayi üretimindeki yıllık büyümenin 18.5 puanlık bir evme kaybetmesi söz konusu oldu. Üç aylık ortalama düşüş yüzde 4.9’u buldu. Son üç aylık dönemde düşen üretim sanayide krizin açık bir göstergesi oldu. Aylardır gerileyen imalat sanayii satın alma yöneticileri endeksi (PMI) üretimdeki düşüşün habercisiydi.
GİTTİKÇE DERİNLEŞEN DÜŞÜŞ
Kasım ayında sanayi üretimi ekime göre yüzde 0.3 geriledi. Böylece üretimdeki düşüş ağustostan beri dördüncü ayında da sürdü. Aralık ayındaki düşük ihracat artışı ve iç pazar verileri ile PMI dikkate alındığında önümüzdeki ay açıklanacak üretimde de düşüşün sürmesi ve sanayi üretiminin yılı oldukça düşük bir artış oranıyla kapatması bekleniyor.
Sanayi üretiminin alt kırılımları incelendiğinde sermaye malı üretimi eylül-kasım döneminde sırasıyla yüzde 3.8, yüzde 6.9 ve yüzde 8.3 geriledi. Ara malı üretimi ise ağustostan beri düşüyor.
Ekim ve kasımdaki daralmalar yüzde 9.4 ve yüzde 11.9 ile dramatik seviyelere ulaştı. Ana metal sanayiindeki düşüş de hazirandan beri sürüyor. Haziranda yüzde 0.8 ile başlayan daralma kasımda yüzde 12.6’ya kadar derinleşti.
GEMİ VE UÇAK ETKİSİ!
Sanayi üretiminde düşük, orta düşük ve orta yüksek teknolojili malların üretiminde sırasıyla yıllık yüzde 3.5, yüzde 14.2 ve yüzde 7.6 gerileme oldu. Yüksek teknolojili sanayi mallarının üretiminde ise yüzde 5.9’luk artış dikkat çekti. Yüksek teknolojili üretimdeki artış diğer ulaşım araçlarının üretiminden kaynaklandı.
Bu tür araçlar genelliklegemi yapımı ve tekne imalatı, demir yolu için demir yolu vagonlarının ve lokomotiflerin imalatı, uçakların ve uzay gemilerinin ve bunların parçalarının imalatı gibi ulaşım araçlarının imalatını kapsıyor. Buna göre söz konusu ürün grubunda kasımda yüzde 55.8 yükseliş oldu. Mayıs-kasım döneminde ortalama yıllık artış yüzde 37’ye dayandı.
AVRUPA VE ÇİN ETKİSİ
Türkiye’nin en çok mal sattığı pazarlardan Avrupa’da da sanayi üretim verisi negatif geldi. Avro Bölgesi’nde üretim kasımda yıllık yüzde 3.3 ve aylık yüzde 1.7 düştü. Diğer yandan Ticaret Savaşlarının olumsuz etkisinin Çin’in dış ticaretiği daralttığı görülüyor.
Dün açıklanan verilere göre Çin’in ihracatı aralık ayında yüzde 4.4, ithalatı da yüzde 7.6 geriledi. Çin’in dış ticaretindeki daralma gelişen ülke para birimlerini ve Asya borsalarını olumsuz etkiledi. Uzmanlar düşüşün yalnızca Ticaret Savaşından değil küresel talepteki gerilemeden de kaynaklandığını belirtiyorlar.
Büyüme yüzde 2.5-3’te kalacak!
Sanayi üretim verilerini değerlendiren Altınbaş Üniversitesi Rektör Yardımcısı Prof. Dr. Emre Alkin, Türkiye ekonomisinin 2018 yılını yüzde 2.5-3.0 arasında bir büyümeyle kapatacağı tahmininde bulundu. İmalat sanayiinde ve üretim verilerinde sert düşüşler görüldüğünü kaydeden Alkin, ekonomiyi canlandırmaya yönelik önlemlerin ekonomi üzerindeki etkisi konusunda bugünden bir tahminde bulunmanın zor olduğunu vurguladı.
Uzun sürecek krizin habercisi!
CHP Genel Başkan Yardımcısı Aykut Erdoğdu, sanayi üretimindeki daralmanın, ekonomik daralmanın habercisi olduğunu belirtti.
Erdoğdu, "Endeksteki bu düşüş, krizin uzun süreli olacağının işareti. Ülkenin halka yalan söylemeyen, gerçekler üzerinden hareket eden bir kriz yönetimi anlayışına ihtiyacı var" dedi.
Sanayideki bu daralmanın işgücü piyasasından iç talebe birçok faktörü negatif etkileyeceğini anlatan Aykut Erdoğdu, yazılı açıklamasında, "Türkiye’nin artık hem bir ekonomik kriz sorunu, hem de krizin yönetimi sorunu vardır. Akılcı bir teşvik politikasına, kamusal istihdam projelerine ve işçiye-işverene yalan söylemeyen, gerçekler üzerinden hareket eden bir kriz yönetimi anlayışına ihtiyaç bulunuyor" ifadelerini kullandı.