Emeğin Gücü, Emekçinin Yanındayız...
TEKGIDA-İŞ SENDİKASI
TEKGIDA-İŞ SENDİKASI
ATAKEY
FELDA IFFCO
PERFETTİ VAN MELLE
KRAFT HEİNZ
SAFE SPİCE
SAGRA
İZTARIM
DOĞANAY
KESKİNOĞLU
BARRY CALLEBAUT
BEL KARPER
Cargill
Doğadan
Tarım Kredi Birlik
Bolez Piliç
Badem Su
İzmir Su
Elmacık Atasu
Sek_Süt
Yudum_Yag
ORYANTAL TÜTÜN PAKETLEME
Olin_Yag
NuhunAnkaraMakarnasi
Nestle_Su
Pinar
Savola
Pepsi
Tuborg_Bira
Nestle cereals
Yepaş Ekmek
Yesaş
Mey
Nestle
Mauri_Maya
Lipton_Dosan
Mondelez
TtlTutun
TrakyaBirlik
Tat
Tamek
Sırma Su
Sunel
KristalYag
Knorr_Besan
Kent_Cadbury
Efes
ELİT Cikolata
Erikli_Su
Eti
Evyap
Ferrero
Filiz Makarna
Timtas
Kavaklıdere
ibb kent ekmek
Hayat Su
Haribo
Frito Lay
BAT
Barilla_Makarna
Banvit
Aroma
Ankara Fırınları
Akmina
Alpin Su
Bimbo QSR
Bolca Mantı
BUNGE YAĞ
Chipita Gıda Üretim A.Ş.
Coca Cola
Damla Su
Danone
Dr Oetker
Agthia
ATAKEY
FELDA IFFCO
PERFETTİ VAN MELLE
KRAFT HEİNZ
SAFE SPİCE
SAGRA
İZTARIM
DOĞANAY
KESKİNOĞLU
BARRY CALLEBAUT
BEL KARPER
Cargill
Doğadan
Tarım Kredi Birlik
Bolez Piliç
Badem Su
İzmir Su
Elmacık Atasu
Sek_Süt
Yudum_Yag
ORYANTAL TÜTÜN PAKETLEME
Olin_Yag
NuhunAnkaraMakarnasi
Nestle_Su
Pinar
Savola
Pepsi
Tuborg_Bira
Nestle cereals
Yepaş Ekmek
Yesaş
Mey
Nestle
Mauri_Maya
Lipton_Dosan
Mondelez
TtlTutun
TrakyaBirlik
Tat
Tamek
Sırma Su
Sunel
KristalYag
Knorr_Besan
Kent_Cadbury
Efes
ELİT Cikolata
Erikli_Su
Eti
Evyap
Ferrero
Filiz Makarna
Timtas
Kavaklıdere
ibb kent ekmek
Hayat Su
Haribo
Frito Lay
BAT
Barilla_Makarna
Banvit
Aroma
Ankara Fırınları
Akmina
Alpin Su
Bimbo QSR
Bolca Mantı
BUNGE YAĞ
Chipita Gıda Üretim A.Ş.
Coca Cola
Damla Su
Danone
Dr Oetker
Agthia
02 Temmuz 2020
SALGIN SONRASI TALEP KRİZİ PATLAYACAK

Prof. Dr. Ceyhun Elgin, “Düşük faizli kredi gibi politikalardan ziyade, istihdam koruyucu hibe politikalarının düşünülmesi gerekiyor” dedi.

SALGIN SONRASI TALEP KRİZİ PATLAYACAK

Hazine ve MALİye Bakanı Berat Albayrak, ekonominin bu yılı pozitif büyüme ile tamamlayacağını öne sürse de reel sektör dinamikleri bunu destekleyici bir tablo çizmiyor. Dış ticaret açığı büyüyor, turizmde tablo parlak görünmüyor ve en büyük ticaret ortağımız Avrupa krizi en derin yaşayan bölgelerden biri. Boğaziçi Üniversitesi Ekonomi Bölümü Öğretim Üyesi Prof. Dr. Ceyhun Elgin, pandemi sonrası talepte çok daha sert bir krize hazırlıklı olunması gerektiğini ifade etti. Prof. Elgin sorularımızı şöyle yanıtladı:

Salgından en fazla etkilenen sektörler hizmet, turizm ve perakende oldu. Sular çekilince ortaya nasıl bir tablo çıkacak?
 
Salgın ne yazık ki, gıda, temizlik-hijyen ürünleri gibi birkaç sektör hariç, farklı oranlarda da olsa hemen her sektörde ciddi olumsuzluklar yaratacak. Kesin olan bir şey var ki, 2020 genelinde büyük ihtimalle yüzde 5 hatta karamsar tahminlere göre yüzde 7’nin de üzerinde bir küçülme yaşayacağız. Ülke genelindeki bu küçülme örneğin turizm, ulaşım gibi belli sektörlerde çok daha büyük olacak ve devlet desteği olmadan bazı şirketlerin bu şekilde piyasada tutunabilmesi çok olası değil. Bu nedenle istihdam desteğine ek olarak kritik sektörlerde özellikle de kırılganlıkları yüksek olan KOBİ’lere de anlamlı bir destek verilmesi gerekiyor.
 
Dolayısıyla olağanüstü bir kriz ortamında olduğumuzun ve bu krizin önceki krizlerden çok daha farklı olduğunun vurgulanması gerekiyor. Zira bu kriz, farklı sektörlerde etkileri farklı olsa da hem bir arz hem de bir talep krizi. Halk sağlığı krizi tam anlamıyla bittikten sonra da talep krizi etkisini çok daha sert göstermeye başlayacak. Hatta halk sağlığı anlamında normalleşmenin başladığının vurgulandığı içinde bulunduğumuz günlerde talep krizi kendini ciddi anlamda göstermeye başladı bile.
 
KREDİ DEĞİL HİBE
 
Diğer ülke örneklerinden yola çıkarak Türkiye özelinde ne tür ekonomi politikaları uygulanabilir?
 
*Kayıt dışı istihdam edilenlere yönelik gelir desteği uygulamalarının artırılması. İhtiyaç sahibi ailelere yapılan yardımlar bu noktada çok önemli ancak ne yazık ki mevcut uygulama yetersiz.
 
Farklı sektörlerin krizden farklı oranlarda etkilendiği gerçeğinden hareketle sektör bazlı destek/teşvik politikaları uygulamak oldukça elzem. Örneğin, eğitim sektöründeki etki ile eğlence sektöründeki etki çok farklı
 
*Düşük faizli kredi şeklindeki destek politikalarından ziyade, istihdam koruyucu hibe politikalarının da düşünülmesi gerekiyor. ABD’de uygulanan ücretli koruma programı (Payroll Protection Program) gibi
 
*Her ne kadar gelirin ve istihdamın düşüşü engellense de talebi canlandırmak için yeterli olmayabilir. Bu durumda da merkez bankalarına atfedilen ‘son kredi mercii’ örneğinde olduğu gibi, geçici bir süre için devletin ‘son alıcı mercii’ olarak bu sektörlerde bizzat talebi kendisinin yaratması uygulaması başlatılabilir. (University of California at Berkeley’den Gabriel Zuchman ve Emmanuel Saez’in önerdiği) Avrupa ve ABD’de çeşitli eyalet ve şehir yönetimlerinin restoran evlere servis hizmetlerinde kullanılmak üzere vatandaşlarına kupon dağıtmaları buna örnek olarak gösterilebilir.
 
KAYNAKLAR SINIRLI
 
Ekonomi yönetiminin finansal tedbirlere yönelik kaynak yaratma kabiliyetini nasıl değerlendirirsiniz?
 
Ne yazık ki kaynakların sayısı da miktarı da sınırlı. Kamu finansmanı bağlamında ek kaynak olarak kullanılabilecek araçlar: Vergi, mevcut kamu harcamalarında kısıntı, parasal genişleme (para basma) ya da iç/dış borçlanma. Tek başlarına yaratacakları kaynak kısıtlı da olsa tüm bu araçların optimal bir dengede kullanımı kriz politikalarını dizayn etmede yardımcı olacaktır.
 
Bunlara sırasıyla bakacak olursak: Bazı lüks mallarda ve özellikle de dış ticaret anlamında ek vergiler düşünülüyor olsa da mevcut kriz ortamında bu vergilerden ciddi bir gelir beklemek çok gerçekçi olmaz. Mevcut ortamda kamu harcamalarında kısıntıya gitmek ise krizin daha da derinleşmesine neden olacaktır. Kamu garantisi verilen harcamalar kapsamında ödeme ertelemesi kaynak yaratacak olsa da bu da yine yeterli olmayacaktır.
 
Parasal genişleme ise Türkiye gibi döviz kurunun kırılgan olduğu bir ülkede ne yazık ki temel politika aracı olamıyor. Bu durumda son kaynak olarak iç ve dış borçlanma kalıyor. Her iki araç da kullanılabilir ve kullanılmalıdır.
 
DÖVİZ DAHA CESUR OLMASINA ENGEL

Merkez Bankası’nın uyguladığı parasal genişlemeyi ve piyasalara etkisini değerlendirir misiniz?
 
Merkez Bankası parasal genişlemeyi elinden geldiğince ve piyasa şartları müsaade ettiğince uygulamaya çalışıyor. Son olarak her ne kadar eleştiri alsa da açıkçası benim uygun olduğunu düşündüğüm yatırım taahhütlü avans kredi uygulaması başlatıldı. Ancak bu uygulamanın da boyutu oldukça sınırlı. Parasal genişlemenin siyasi ve ekonomik gerekçelerle salgın öncesinde başlamış olması Merkez Bankası’nın elini sınırlandırıyor. Döviz kurunda yaşanması muhtemel kırılganlık da TCMB’nin daha cesur olmasına engel oluyor.
 
Dış borçlanma stratejisinde IMF’nin tamamen plan dışı bırakılmasına ne diyorsunuz?
 
Dış borçlanma boyutunda, siyasi irade IMF’den yapılacak olası borçlanmanın gerekli kılacağı şartlarla (IMF conditionality) bağlı kalmak istemiyor. Ancak, özellikle de üyesi olduğumuz ve bütçesine katkı sunduğumuz IMF nezdinde, herhangi bir şart ve koşul karşılamak zorunda olmadan borç alma imkanımız da var ve bence bunun kullanılması hem ülkeye bir miktar da olsa döviz girişi yaratacağı için hem de gelecek paranın biriminden bağımsız ek bir kaynak yaratacağı için önemli.
DİĞER HABERLER
YIKIMIN FATURASI EMEKÇİ İLE EMEKLİYE
YIKIMIN FATURASI EMEKÇİ İLE EMEKLİYE

OCAK’TA açıklanan 17 bin 2 TL’lik asgari ücrette döviz kurları nedeniyle meydana gelen kayıp 1.612 TL’ye ulaştı. En düşük memur maaşı ise 3 bin 94 TL eridi. 10 bin TL’lik en düşük emekli maaşı ise 399 dolardan 310 dolara geriledi.

YAŞLININ KADERİ YOKSULLUK OLDU
YAŞLININ KADERİ YOKSULLUK OLDU

Derinleşen ekonomik kriz ve hayat pahalılığı yaşlıları yoksulluğa mahkûm etti. TÜİK verilerine göre yaşlılarda yoksulluk patlaması yaşandı. Ülkedeki yaşlılarda yoksulluk oranı 4 yılda yüzde 7,5 arttı.

İŞSİZLİK YENİDEN KRİTİK SORUNLARDAN BİRİ OLABİLİR
İŞSİZLİK YENİDEN KRİTİK SORUNLARDAN BİRİ OLABİLİR

İSO Başkanı Erdal Bahçıvan, gelecek aylarda istihdamın seyrinin, büyümedeki yavaşlamanın keskinliği ve süresine bağlı olarak şekilleneceğine dikkat çekerek, “İşsizliğin Türkiye ekonomisinde yeniden kritik sorunlardan biri olması ihtimal dahilinde” uyarısında bulundu.

ÜCRETİ ÖDENMEYEN VEYA EKSİK ÖDENEN İŞÇİ NE YAPABİLİR?
ÜCRETİ ÖDENMEYEN VEYA EKSİK ÖDENEN İŞÇİ NE YAPABİLİR?

Ekonomik kriz derinleştikçe toplu iş sözleşmesi kapsamındaki işçilerin ücret ve yan ödemelerinin ödenmesinde giderek artan sıkıntılar yaşanacağı açıkça görülüyor.