Vaka sayıları yeniden yükselmeye başladı ne yazık ki… Ölüm sayıları, “Yeniden kapanma olur mu” dedirtecek boyutlara doğru tırmanıyor.

Turizm bölgelerinin özellikle yurtdışından gelen aşısız turistlere de açılmasıyla eylülde yeniden bir dalganın yaşanacağı endişesi yayıldı. Endişenin boyutlarını artıran durum ise aşı karşıtlarının yoğunluğu. Daha doğrusu tam anlamıyla aşı karşıtı olunmasa bile aşılama için yeterince hevesli olunmaması ciddi bir sorun olarak ortaya çıkmış durumda.

Hastalığı kontrol altına almak ve normal yaşam koşullarına dönmek için Avrupa ülkelerinde aşı olmayanlara karşı yaptırımlar dillendirilmeye hatta uygulamaya konulmaya başlandı bile… İtalya ve Fransa’da özellikle eğitim sektöründe aşı olmayanların okula alınmayacağı, devamsızlığı beş günü bulanların ise açığa alınacağı dillendiriliyor.

Bizde de konunun muhatabı sivil toplum örgütleri aşı olmayanlara karşı neler yapılabileceğini tartışmaya başladı.

İŞTEN ATILIR MI?

Peki aşı olmadı diye bir çalışan işten atılabilir mi? Bazı hukukçular, işverenin yükümlülüklerinden en önemlisinin işçinin sağlığı ve güvenliği olduğunu belirterek “Hem işverenin hem de diğer işçi arkadaşlarının sağlığını tehlikeye atan personeli işveren hem iş kanunundan hem de işçi sağlığı ve güvenliği kanunundan kaynaklanan haklı fesih haklarına dayanarak sözleşmesini feshedebilir” görüşünü savunuyor.

HAKLI DEĞİL GEÇERLİ

Bir fabrika ortamında sıkı ve yakın bir çalışma ilişkisi söz konusuysa burada işverenin, işçisini aşıya zorlaması anlaşılabilir. Hatta işçiyi bu nedenle işten atabileceğini savunan hukukçular bile var. Ancak çalışma yaşamında iki türlü fesih söz konusu. Biri haklı nedenle fesih, diğeri de geçerli nedenle fesih. Haklı fesihte, işveren çalışanı tazminatsız bir şekilde işten atar, geçerli fesihte ise işveren çalışanın tazminatını vererek işten atabilir. Bazı hukukçular, işverenin “iş sağlığı güvenliği önlemlerini almalıyım. Hem diğer işçilerin hem de sizin sağlınız açısından sizi atıyorum” demesinin haklı bir fesih olmayacağını belirtiyor. Çünkü işçi ya sal haklarını arabulucu ve davalarla arayacak ve alacaktır. Ancak söz konusu hukukçular aynı gerekçelerin geçerli bir fesih nedeni oluşturabileceğini savunuyor. İşveren yasal haklarını ödeyerek atabilir. Ancak bu da zaten ekonominin yavaşladığı bir ortamda işverenin pek tercih edeceği bir yol olmayacaktır.

İş yasasına göre ise aşı zorunlu olmadıkça bu gerekçe, geçerli fesih nedeni de oluşturmaz. Çünkü yasa, geçerli fesih nedenlerini arkadaşları ile geçimsizlik, verilen işi yapmamak, çalışma düzenini bozmak ve benzeri gerekçeler olarak sıralıyor.

ÖZENDİRME MÜMKÜN

Türkiye’de yasal olarak zorunlu olan aşılar var. Ancak korona aşısı yasal olarak zorunlu tutulmadığı için işçilerin de aşı yaptırmadı diye haklı fesihle işten atılamayacağı hatta ücretsiz izne çıkarmanın süresi de dolduğu için bu yöntemin de uygulanamayacağı. Çok sayıda işçinin çalıştığı işyerlerinde işverenin, aşıyı özendirmek için yıllık izin süresini arttırabileceği, haftalık izin sürelerini yeniden düzenleyebileceği şeklinde özendirici yöntemlerin tercih edilmesi öneriliyor.

Ancak ne olursa olsun salgının boyutları ve başta 1.5 eğitim yılı olmak üzere bir dizi kayıp yaşanan ülkede aşılamanın artırılması için gerekirse zorunlu olması ya da Avrupa ülkeleri gibi baz, yaptırımların gündeme gelmesi kaçınılmaz görünüyor.