Dünya ekonomisine ilişkin algılamaların paniğe dönüşmesiyle yeni bir “kara gün” yaşandı.

       Dünya ekonomisine ilişkin algılamaların paniğe dönüşmesiyle yeni bir “kara gün” yaşandı. Avrupa borsaları yüzde 5’in üzerinde değer kaybederken İMKB endeksi de yüzde 4.68 geriledi. Dolar tarihi zirveyi görerek 1.8460 TL ile tüm zamanların rekorunu kırdı. Merkez Bankası’nın döviz alım ihalesinde rakamı 70 milyon dolarda tutması da dolara yeniden değer kazandırdı. Dolar serbest piyasada 1.8410’dan kapandı.

Fed dünyaya karamsar bakıyor

       Piyasaları yeniden çökerten gelişmeler zinciri önceki gün toplanan Amerikan Merkez Bankası Fed’in, “dünya ekonomisindeki aşağı yönlü risklerin daha da arttığı” yönündeki açıklamaları ile başladı. Ardından Moody’s’in üç ABD bankası Bank of America, Citigroup ve Wells Fargo’nun kredi notunu düşürmesi geldi. Öğle saatlerinde Standard and Poor’s da (S&P) İtalyan bankalarının notunu düşürünce piyasalardaki satış baskısı paniğe dönüştü.

       Bu arada Çin’den de kötü haberler geldi. Çin’de imalat sektörü eylül ayında peşi peşine üçüncü defa daralma kaydetti. Bu durum, Çin’deki iç talebin, iki büyük ihracat pazarı olan ABD ve Avrupa’dan gelen talepteki yavaşlamayı karşılayacak kadar güçlü olmadığı şeklindeki değerlendirmelerle endişeleri arttırdı.

Demeçler iç karartıyor

       Panik devam ederken gelen demeçler de tam anlamıyla iç karartıcıydı. Morgan Stanley Asya’nın Başkanı Stephen Roach, CNBC’ye yaptığı açıklamada, Yunanistan’ın büyük olasılıkla temerrüde düşeceğini söyledi. ABD Hazine Bakanı Timothy Geithner de Washington’da düzenlenen maliye bakanları ve merkez bankası başkanları toplantısında bu durumu değerlendirirken küresel ekonomi üzerindeki iki önemli sorunun Avrupa borç krizi ve siyasi görüş ayrılıkları olduğunu, Avrupa’nın parasal birliği gözlemlemesi için gerekli olan mali yapıyı oluşturabilmesinin yıllar alacağını ileri sürdü.

Risk primleri zirvede

       Piyasaların riskten panik halinde kaçışmaya başlaması Türkiye’nin de aralarında bulunduğu gelişmekte olan ülkelerde, devlet tahvillerini sigortalamanın bedelleri de (CDS) sert bir yükseliş gösterdi. Riskten kaçış piyasayı teslim alınca Türkiye’nin CDS’i de saat 14.50 itibarıyla Türkiye’nin 5 yıllık CDS’i 40 baz puan yükselişle Nisan 2009’dan beri en yüksek seviye olan 308.5 baz puandan işlem gördü.

DOLAR NEDEN YÜKSELİYOR?

       1- Avrupa’daki borç krizine bir türlü kesin çözüm bulunamıyor. Bu durumda para (dolar) Türkiye gibi gelişmekte olan piyasalardan güvenli limanlara yoğun çıkış yapıyor. Avrupa’nın kendine güven verecek hali kalmamış. Başta Yunanistan, İtalya ve İspanya borç içinde. Bunlardan alacaklı bankalar güç durumda. Avrupa Merkez Bankası ekonomiyi kıpırdatmak için faizleri düşürmenin eşiğinde.

       Gidecek tek yer, altını saymazsak, ABD Hazine tahvilleri. Para oraya kaçıyor, dolar yukarı çıkıyor.

       2- ABD’nin yeni miktarsal gevşemeyi başlatmayacağının beklenmesi ve Fed’in gerçekten de adım atmaması, doların diğer para birimleri karşısındaki değer kaybını engelleyen başka bir unsur. Fed’in son toplantısının etkisi dün de görüldü. Bu konuda tavır değişikliği olmayınca dolar biraz daha güçlendi.

       3- Bunun dışında içeride doları yükselten önemli nedenler var. Piyasa Kıbrıs’taki gerilimi henüz savaş nedeni olacak kadar ciddi görmediği için bu olayın şimdilik pek etkisi yok. Ama cari açık her zamanki gibi baş neden. Bu durum döviz ihtiyacını arttırıyor ve doları yukarı çekiyor.

       4- Ağustos başında politika faizini 50 baz puan indiren Merkez Bankası, Avrupa’daki durgunluğun etkilerini de hesaplayarak ekonomiye biraz gaz vermeyi düşünüyor ve faizleri daha da indirebileceği sinyallerini veriyor. “Liranın getirisi daha da düşecek” diye düşünen de dolara sığınıyor.

Bu böyle gidebilir mi?

       Ancak uzmanlar, cari açığın milli gelire oranının şu sıralar en yükseğe ulaştığını, yeniden yüzde 7-8’lere gerileyip TL’nin 1.70’ler civarına gelebileceğini tahmin ediyor. Dün açıklanan Merkez Bankası Beklenti Anketi’nde, eylül ayının birinci anketine göre yıl sonu dolar kuru beklentisi 1.74 liradan 1.76 liraya, gelecek 12 ay sonu için de 1.72’den 1.73 liraya çıkmış durumda.

Soros: Avrupa’da 2-3 ülke iflas edebilir

       Ünlü yatırımcı George Soros, Avro Bölgesi’nde iflasların yaşanabileceğini belirtti. CNBC’nin sorularını yanıtlayan Soros, şunları söyledi: “Ülkeler iflas edebilir veya para birliğinden çıkabilir. Ama buna iyi hazırlanılmalı ve bu organize bir şekilde gerçekleşmeli. Yoksa küresel piyasalarda çalkantı yaşanabilir. Yetkililer yolun sonuna geldiklerinde sistemin dağılmasını önlemek için ellerinden gelen her şeyi yapacaklar. Çünkü alternatifine kafa yormak daha zor.”