SERMAYENİN BÜYÜK SALDIRI PAKETİ HAZIR, PEKİ YA SENDİKALAR?

Patronların ‘istihdam’ paketi

       Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı Faruk Çelik, son yapılan Üçlü Damşma Kurulunda Ulusal İstihdam Stratejisini sendikaların önüne koydu. Kıdem tazminatından bölgesel asgari ücrete, özel istihdam bürolarından esnek çalışmanın yaygınlaştırılmasına kadar birçok düzenlemeyi içeren paket, 2010 yılında gündeme geldiğinde sendikaların yoğun tepkisini çekmişti. İşverenlerin örgütleri ise stratejinin hızla yaşama geçirilmesini savunuyor.

KAPSAMLI SALDIRI

       2003 yılında çıkarılan 4857 Sayılı İş Yasasıyla tam zamanlı çalışan, sigortalı, izin süreleri ve mesai saatleri belirli, sosyal hakları yasalarla güvence altında olan işçilerin sahip olduğu bir çok hak hedefe konmuş, "serbest rekabete engel olmamak" adına esnek çalışmanın önü açılmıştı. Hükümetin Ulusal İstihdam Stratejisine göre, yasalara giren ve hızla yaygınlaşan esnek çalışma modelleri patronları kesmemiş, daha fazla esneklik istiyorlar. Adeta patronların ağzıyla yazılmış belgede, emekçilerin sefalet ücreti diye tepki gösterdiği asgari ücret de, kayıt dışı ve taşeron çalışma nedeniyle işçilerin büyük oranda yararlanamadığı kıdem tazminatı hakkı da istihdamın artmamasının nedenleri arasında gösteriliyor.

       "İşgücü Piyasasının Esnekleştirilmesi" başlığıyla sunulan konular asıl hedefi açıkça ortaya koyuyor. Stratejinin temel başlıkları, "güvenceli esneklik", "kıdem tazminatı", "işsizlik sigortası fonu", "esnek çalışma modelleri", "fazla çalışma süreleri", "özel istihdam büroları-geçici iş ilişkisi" ve "bölgesel asgari ücret".

       Aslında bu başlıklarda yeni olan bir şey yok. Yani hükümetin ve sermaye örgütlerinin bugüne kadar gündeme getirdiği başlıklar, tek bir strateji etrafından toplandı. Hatta Çalışma Bakanı Faruk Çelik’in dediğine göre "strateji hazır, eylem planı hazırlanacak".

PATRON TEK BELİRLEYEN

       Esnek zaman modeliyle işçilerin işe başlama ve bitirme saatlerinin işverenin belirlediği şekilde değişecek. Strateji belgesinde esnek zaman modeline ilişkin yasal değişiklikle, "işçilere çalışma gününün başlangıç ve bitiş saatleri konusunda tercih imkânı sağlandığı" iddia edilse de, asıl olarak patrona çalışma sürelerini belirleme imkanı tanındığı ortada.

       Paketle işverenlere sağlanacak teşviklerin de işsizlik sigortası fonundan karşılanması planlanıyor. Yani milyonlarca işsizin yararlanamadığı işsizlik sigortasından yine patronlar yararlanacak.

KIDEM TAZMİNATI MASADA

       İstihdam üzerindeki mali yükleri azaltma başlığı altında da hedefe kıdem tazminatı konuyor. Daha önce Çalışma Bakanı Faruk Çelik’in "gündemimizde yok" dediği, Türk-İş‘in "Haberlere gülün geçin" dediği kıdem tazminatının fona devredilmesi, bu strateji belgesiyle şimdi konfederasyonların masasına kondu. "Kıdem tazminatı uygulaması kazanılmış hak kaybına neden olmayacaktır" denilen belgede, "prim oranları belirlenirken işverenin mevcut kıdem tazminatı yükü artırılmayacağı" özel olarak vurgulanıyor. Belgenin ilerleyen kısmında kaynak olarak yine İşsizlik Sigorta Fonu gösteriliyor: "Kıdem Tazminatı Fonuna işverenin ödeyeceği prime geçici olarak işsizlik Sigorta Fonu’ndan katkı yapılacaktır".

İKİ İŞÇİ BİR İŞİ PAYLAŞACAK

       Yeni stratejiyle "yasal düzenlemesi bulunan ancak yeterli uygulama alam olmayan esnek çalışma biçimlerinin uygulanabilirliği artırılacak", "güvenceli esneklik yaygınlaştırılacak". Esnek çalışma modelleri içinde de dört başlığa özel vurgu yapılıyor. Evden çalışma, uzaktan çalışma, iş paylaşımı ve esnek zaman modeli.

       Hükümetin "kriz önlemi" diye sunduğu iş paylaşımı, çalışma sürelerinin kısaltılarak bir işin iki veya daha fazla işçi arasında paylaşılması anlamına geliyor. Tabi iş için patronun öngördüğü ücret ve diğer sosyal haklar, işçiler arasında paylaştırılacak.

       Yine belgede daha önce gündeme getirilen ve tepkiler üzerine geri adım atılan bölgesel asgari ücret uygulaması ve özel istihdam bürolarının kurulması da gündeme taşınıyor. Hükümetin bu yeni paketine henüz tepki göstermeyen sendikaların bu saldırı karşısında nasıl tutum alacağı merakla bekleniyor.