Özel istihdam büroları aracılığıyla geçici iş ilişkisi kurulması, 6715 sayılı “İş Kanunu ile Türkiye İş Kurumu Kanununda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun” ile mayıs ayında yasalaşmıştı. Ancak düzenlemenin uygulama usul ve esaslarının belirlenmesi için ilgili yönetmeliğin çıkması bekleniyordu. Beklenen yönetmelik salı günü Resmi Gazete’de yayımlandı ve yürürlüğe girdi. Yönetmelik ile özel istihdam bürolarının kurulması ve faaliyetleri ile bu büroların incelenmesi, kontrolü, denetim ve teftişine ilişkin usul ve esaslar belirlenmiş oldu. Ayrıca, 19.03.2013 tarihli ve 28592 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanmış olan önceki yönetmelik de yürürlükten kaldırıldı.
Büroların yetkisi
Yönetmelik gereğince, özel istihdam büroları, iş ve işçi bulma faaliyetlerine aracılık yapabiliyor, mesleki eğitimler düzenleyebiliyor ve işgücü piyasası ile istihdam ve insan kaynaklarına yönelik hizmetler yürütebiliyor. Bunun yanında, son yasal düzenleme ile geçici iş ilişkisi kurulmasına da aracılık edebiliyor.
Yönetmelikte de belirtildiği üzere, geçici iş ilişkisinin işvereni özel istihdam bürosu. Dolayısıyla, geçici işçi ile özel istihdam bürosu arasında iş sözleşmesi yapılıyor. Buna karşılık, özel istihdam bürosu aracılığıyla kurulacak olan geçici iş ilişkisi kapsamında özel istihdam bürosu ile geçici işçi çalıştıran işveren arasında yazılı olarak geçici işçi sağlama sözleşmesi yapılması gerekiyor. Söz konusu sözleşmede; sözleşmenin başlangıç ve bitiş tarihi, işin niteliği, özel istihdam bürosunun hizmet bedeli, varsa geçici işçi çalıştıran işverenin ve özel istihdam bürosunun özel yükümlülükleri gibi hususların yer alması şart. Ancak geçici işçi sağlama sözleşmesine, geçici işçinin İŞKUR’dan veya başka bir özel istihdam bürosundan hizmet almasını ya da çalışması sonrasında geçici işçi olarak çalıştığı işveren veya farklı bir işverenin işyerinde çalışmasını engelleyen hükümler konulamayacak.
Geçerli olan işler
Yönetmelik uyarınca işveren ancak İŞKUR tarafından izin verilen özel istihdam büroları aracılığıyla geçici iş ilişkisi kurabilecek. İŞKUR tarafından izin verilmiş olan özel istihdam büroları aracılığıyla geçici iş ilişkisi kurulabilecek haller ise şu şekilde sıralanıyor:
Doğum izni ve doğum sonrası kısmi çalışma hakkı kullanımı halinde, işçinin askerlik hizmeti halinde ve iş sözleşmesinin askıda kaldığı diğer hallerde,
Mevsimlik tarım işlerinde,
Ev hizmetlerinde,
İşletmenin günlük işlerinden sayılmayan ve aralıklı olarak gördürülen işlerde,
İş sağlığı ve güvenliği bakımından acil olan işlerde veya üretimi önemli ölçüde etkileyen zorlayıcı nedenlerin ortaya çıkması halinde,
İşletmenin ortalama mal ve hizmet üretim kapasitesinin geçici iş ilişkisi kurulmasını gerektirecek ölçüde ve öngörülemeyen şekilde artması halinde,
Mevsimlik işler hariç dönemsellik arz eden iş artışları halinde…
İşletmenin ortalama mal ve hizmet üretim kapasitesinin geçici iş ilişkisi kurulmasını gerektirecek ölçüde ve öngörülemeyen şekilde artması halinde, geçici iş ilişkisi ile çalıştırılan işçi sayısı, işyerinde çalıştırılan işçi sayısının dörtte birini geçemeyecek. Ancak, on ve daha az işçi çalıştırılan işyerlerinde beş işçiye kadar geçici iş ilişkisi kurulabilecek.
Süresi ne kadar?
Özel istihdam bürosu ve geçici işçi çalıştırmak isteyen işveren arasında yapılan geçici işçi sağlama sözleşmesi; doğum izni ve doğum sonrası kısmi çalışma hakkı kullanımı, işçinin askerlik hizmeti ve iş sözleşmesinin askıda kaldığı diğer hallerin devamı süresince, mevsimlik tarım işlerinde ve ev hizmetlerinde süre sınırı olmaksızın, geçici iş ilişkisinin kurulabildiği diğer durumlarda ise en fazla dört ay süreyle kurulabilecek.
Sözleşme mevsimlik işler hariç dönemsellik arz eden iş artışları dışındaki durumlarda toplam sekiz ayı geçmemek üzere en fazla iki defa yenilenebilecek. Bununla birlikte, geçici işçi çalıştıran işverenin, belirtilen sürenin sonunda aynı iş için altı ay geçmedikçe yeniden geçici işçi çalıştıramayacağı hususunun da yönetmelikle düzenlenmiş olduğu görülüyor. Diğer taraftan, geçici işçi çalıştıran işveren, iş sözleşmesi feshedilen işçisini fesih tarihinden itibaren altı ay geçmeden geçici iş ilişkisi kapsamında çalıştıramayacak.
Madencilikte yok
Yönetmelikte bazı durumlarda geçici iş ilişkisinin kurulamayacağı hükme bağlanmış. Buna göre, toplu işçi çıkarılan işyerlerinde sekiz ay süresince özel istihdam bürosu aracılığıyla geçici iş ilişkisi kurulamayacak. Ayrıca, kamu kurum ve kuruluşları ile yer altında maden çıkarılan işyerlerinde de böyle bir iş ilişkisinin kurulması mümkün değil.
