23 Aralık 2016
ÖNCE ARABULUCU SONRA İŞ DAVASI
Çalışma ve Adalet Bakanlığı’nın çalışmasına göre işverene dava açmadan Adliyelerdeki arabulucuya gitmek zorunlu olacak. Ancak işverenin burada getireceği teklif üzerinde uzlaşmazlık sürerse dava açılabilecek. Ücret dışındaki tazminat, izin gibi alacaklarda ise zaman aşımı süresi 5’ten 2 yıla düşüyor
15 milyon işçi ve 1.7 milyon işveren arasındaki uyuşmazlıklarda köklü değişiklikler geliyor. Adalet Bakanlığı ile Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı’nın üzerinde çalıştığı İş Mahkemeleri Kanunu Taslağı yasalaştığında, işçiler, işveren hakkında dava açmadan önce arabulucuya gitmek zorunda olacaklar. Arabalucuya gitmeden işveren hakkında dava açamayacaklar. Ancak, işçi, arabulucuda işverenin getirdiği öneriden tatmin olmazsa uzlaşmak zorunda olmayacak.
ÜÇ HAFTADA SONUÇLANDIRACAK
Sendikaların da çalışmalarda görev aldığı İş Mahkemeleri Kanunu Tasarısı Taslağı uyarınca, işçi alacakları ile işe iade davalarında, dava açılmadan önce arabuluculuğa başvurmak zorunlu olacak. Arabulucuya başvurma zorunluluğu “dava şartı” olarak kabul edilecek. Hakimler, arabulucuya başvurmadan açılan davaları doğrudan reddedecek, bu eksikliği gidermek için davacıya süre veremeyecek.
Arabuluculuk başvurusu, karşı tarafın bulunduğu yerleşim yerindeki veya işin yapıldığı yerdeki adliyelerde görev yapan arabuluculuk bürosuna yapılacak. Arabuluculuk bürosu bulunmayan yerlerde ise başvurular, iş davalarıyla görevli sulh hukuk mahkemesi yazı işleri müdürlüğüne yapılacak. Arabuluculuk Daire Başkanlığı, sicile kayıtlı arabulucular arasından arabuluculuk yapmak isteyenleri, varsa uzmanlık alanlarını da belirterek, adliyelere bildirecek. Taraflar, bu listeye bakarak arabulucu seçimi yapabilecek. Tarafların herhangi bir arabulucu üzerinde anlaşamaması halinde arabuluculuk bürosu görevlendirme yapabilecek.
Arabulucu, yapılan başvuruyu, görevlendirildiği tarihten itibaren üç hafta içinde sonuçlandıracak. Bu süre, zorunlu hallerde arabulucu tarafından en fazla bir hafta uzatılabilecek.
Arabuluculuk ücreti, işçi ve işveren tarafından eşit ödenecek. Örneğin, 100 bin liralık bir alacak uzlaşmayla sonuçlanmışsa, arabulucuya ödenecek 7 bin 500 liranın 3 bin 750 lirasını işçi, 3 bin 750 lirasını da işveren üstlenecek.
Tarafların arabulucu huzurunda anlaşamamaları halinde, arabuluculuk görüşmelerinin ilk iki saatlik bölümü hazineden, iki saati aşan kısmı ise taraflarca eşit şekilde karşılanacak. Bu durumda, 2016 yılı rakamlarına göre işçi ve işveren 105’er lira ödeyecek.
TUTANAK SONRASI DAVA HAKKI YOK
İşçi veya işveren, ödeme gücü olmadığını belirttiği takdirde sulh hukuk hakimliğine başvurarak adli yardımdan yararlanabilecek. Bu durumda arabuluculuk ücreti hazine tarafından karşılanacak. Taslak uyarınca, işçilerin işveren hakkında açacağı davalarda önce arabulucuya gitmek zorunlu olmakla birlikte anlaşma zorunluluğu bulunmuyor. İşçi ya da işveren anlaşmayı kabul etmezse dava açabilecek.
Ancak, anlaşma tutanağı tutulduktan sonra, anlaşılan hususlar hakkında dava açılamayacak.
İŞE İADE İÇİN 30 GÜN SÜRE
İşten atılan işçiler işe iade için 30 gün içinde arabulucuya başvurmak zorunda olacak. Arabulucuda anlaşılamaması halinde, son tutanağın düzenlendiği tarihten itibaren iki hafta içinde iş mahkemesine dava açılabilecek. İşe iade davalarına yapılan itirazlar Yargıtay yerine bölge adliye mahkemelerinde karara bağlanacak. İade kararına rağmen işveren işçiyi işe başlatmazsa 4-8 ay arasında tazminat ödeyecek. Mahkeme ayrıca, işçinin çalışmadığı süreler için 4 aylık ücreti kadar tazminata hükmedebilecek.
Arabulucuda işe iade konusunda uzlaşma sağlanmasına rağmen işçinin işe başlatılmaması durumunda mahkeme tarafından en az 6 aylık ücret tutarında tazminat kararı verilecek.
KARARDA ARTIK PARA MİKTARI DA YER ALACAK
Mevcut uygulamada işe iade davalarında “4 aylık ücret”, “8 aylık ücret” gibi ifadeler yer alıyor. Yeni yasada, 4 aylık ücretin karşılığı ne ise o tutar açıkça yazılacak. Arabulucu kararında ayrıca iade durumunda işçinin işe başlatılacağı tarih de açıkça belirtilecek. İşveren işçiyi başlatmazsa tazminatla karşı karşıya kalacak. İşçi o tarihte işe başlamazsa herhangi bir tazminat alamayacak.
SGK AVUKAT ÜCRET İÇİN YİNE ‘FERİ MÜDAHİL’ OLDU
Türkiye’de kayıt dışı işçi oranı, olumlu gelişmelere rağmen hala yüzde 30-35 seviyelerinde yer alıyor. İşveren, ücreti bordroda düşük gösterebiliyor. İşçi mahkemeye başvurup, “İşveren beni 3 yıl sigortasız çalıştırdı, bana 2 bin lira öderken, Sosyal Güvenlik Kurumu’na bin lira ücret ödemiş göstererek düşük prim ödedi” diye hizmet tespiti davası açıyor. Böyle bir davada SGK’nın kimin yanında olması gerekir? Prim geliri kaybına uğrayan kurum olarak mahkeme salonunda işçinin yanında yer alması gerekmez mi?
Maalesef, 2014 yılına kadar bu tür davalarda SGK doğrudan “davalı” sıfatıyla işverenin yanında duruyordu. 2014 yılında bir değişiklik yapıldı. SGK gene işverenin yanında yer alıyor ama bu kez “feri müdahil” sıfatıyla bulunuyor. Bu değişikliğin tek amacı da şayet işçi davayı kazanırsa SGK’nın avukatlık ücreti ödemesini önlemek. İşçi davayı kazandığında, yani işverenin kayıt dışı işçi çalıştırarak yahut ücreti düşük göstererek prim kaçırdığını mahkemeye kabul ettirdiğinde işveren temyize götürmese bile SGK götürüyor. Devlet politikası haline gelen kayıt dışı ile mücadele anlayışıyla taban tabana zıt olan bu uygulama, yeni yasa tasarısına da aynen taşınıyor. SGK, hizmet tespiti davalarında “feri müdahil” olmaya devam edecek.
ZAMAN AŞIMI SÜRESİ 3 YIL AZALIYOR
Mevcut uygulamada ücret alacaklarında 5 yıllık zaman aşımı uygulanıyor. İş akdinin feshine bağlı alacaklarda ise zaman aşımı süresi 10 yıl. Tasarıyla, yıllık izin ücreti, kıdem ve ihbar tazminatı, kötü niyet ve iş yerinde ayrımcılık tazminatı gibi feshe dayalı alacaklarda zaman aşımı süresi 2 yıla indirilecek. Zaman aşımı, iş akdinin feshedildiği tarihte başlayacak. Ücret alacaklarındaki 5 yıllık zaman aşımı ise devam edecek. İş Kanunu’na yeni eklenen söz konusu zaman aşımı hükmü, yeni yasanın yürürlüğe girdiği tarihten sonra gerçekleşen iş akdi fesihlerinde uygulanabilecek.
TEMYİZ BAŞVURUSU SÜRESİ 30 GÜNE ÇIKARILIYOR
Mevcut yasaya göre, işçi alacağı davalarında 8 gün içinde temyiz başvurusunda bulunulması gerekiyor. Artık istinaf mahkemesi kararlarının Yargıtay’da temyiz edilebilmesi için de 30 gün süre tanınacak.
ARABULUCUDA ZAMAN AŞIMI DURACAK
Arabuluculuk bürosuna başvurulmasından, son tutanağın düzenlendiği tarihe kadar geçen sürede zaman aşımı duracak, hak düşürücü süre işlemeyecek.hak düşürücü süre işlemeyecek.
