AKP´nin 10 yıllık iktidarında kayıt dışı, kuralsız, güvencesiz, sendikasız çalıştırmalarla iş kazalarında patlama yaşandı

On yılda 11 bin işçi öldü

Daha kuralsız çalışma koşullan…

AKP’nin 2012’de çalışma yaşamının daha da kuralsızlaştırılmasına yol açacak değişiklikler yapması gündemde. Sınırlı süreli sözleşmeler, alt işletmelere ilişkin kısıtlamaların azaltılması, esnek çalışma biçimleri, özel istihdam büroları… Daha kötü ve kuralsız çalışma koşulları, daha fazla iş kazası anlamına geliyor.

CHP’nin genel başkan yardımcılarından Prof. Sencer Ayata’nın sorumluluğundaki platformun çalışmaları kapsamında AKP iktidarının icraatları, "İşçi kanı, kazanç ile yunulamaz" sözleri ile eleştirilirken, CHP’nin aynı konulara ilişkin yaklaşımlarına da yer veriliyor. CHP’nin bu amaçla işçi sağlığı, meslek hastalığı, iş güvenliğine ilişkin yasal düzenlemelerde, özendirici-caydıncı önlemleri bütünleştiren etkin denetim sistemine öncelik vereceği vurgulanıyor. Üretim odaklı büyüme önerirlerken, AKP’nin rant odaklı büyüme anlayışının, işçinin sağlığını yok sayan sonuçları ürettiği savlanıyor.

MALİyet arttı

Bilimsel çalışmalar, iş kazalarını önlemek için alınacak önlemlerin maliyetinin, iş kazalarının yol açtığı maliyetlerden çok daha düşük olduğunu ortaya koyuyor. Ama işveren bu önlemleri, ‘gereksiz masraf’ olarak görmeye devam ediyor. Ülkemizde 1910’da iş kazaları nedeniyle kaybedilen işgünü sayısı 1 milyon 500 bini bulurken, iş kazaları meslek hastalıklarının Türkiye ekonomisine maliyeti 2011’de 50 milyar TL’ye çıktı.

Türkiye’de en fazla işçi ölümü ve kazalarının üçte biri inşaat sektöründe meydana gelmektedir. Tüm iş kazalarının yüzde 1,6’sı ölümle sonuçlanırken, inşaat sektöründe bu oran yüzde 4.7’ye yükselmektedir. Bunu, taşımacılık, madencilik, metal sektörleri izlemektedir. Bu sektörlerde ağırlıklı kuralsız, güvencesiz, sendikasız, kayıtsız işçi çalıştırma biçimleriyle işçi sağlığı, iş güvenliği kuralları da hiçe sayılmaktadır. Örneğin iş kazalarında rekorların kırıldığı Tuzla tersanelerinde üretimin yüzde 90’ı taşeronlar eliyle yapılmaktadır. İş kazalarının dörtte üçü, yüz kişiden az işçi çalıştıran küçük orta çaplı işyerlerinde meydana geliyor. Türkiye’de var olan 1 milyon 325 bin işletmenin içinde 50’den fazla işçi çalıştıranların sayısı 25 binlerde kalırken, yürürlükteki yasalar işçi sağlığı, iş güvenliği kurallarının oluşturulmasını ancak en az 50 işçi çalıştıran işyerlerinde öngörmektedir.

Yılda ortalama 1100 işçi ölümü, iş kazalarında malul kalanların 2 binin üstüne çıkması, iş kazalarının on yılda ikiye katlanması, Türkiye’yi iş cinayetlerinde Avrupa’da birinci, dünyada üçüncü sıraya oturtmuş bulunuyor.

CHP’nin Bilim Yönetim ve Kültür Platformu’nun iş kazalarına ilişkin resmi kayıtlar üzerinden hazırlanmış raporu, AKP iktidarları sürecinde kayıt dışı, kuralsız, güvencesiz, sendikasız çalıştırma koşulları ile at başı iş kazalan, iş cinayetlerinde katlanan artışları oraya koyuyor. "İşçinin ölümünün kazası olmaz" başlığıyla hazırlanan, AKP’nin on yıllık iktidarının resmi istatistikleri üzerinden hazırlanan çalışmada 11 bin işçinin hayatını kaybettiği ortaya konuluyor. Yani her yi ortalama 1100 işçi ölüyor. Her gün ortalama 4 işçi iş kazası denilen iş cinayetlerinde hayatını kaybederken, her gün 6 işçi de iş göremez şekilde yaralanıyor. Sosyal Güvenlik Kurumu verilerinin sadece sigortalı 10 milyon işçiyi kapsadığı, toplam istihdamda çaltşan sayısının 24 milyon olduğu, sigortasız çalışanlarda iş kazalarının daha fazla olduğu gerçeği de göz önünde tutulduğunda gerçek kaza ve ölüm sayılarının çok daha ağır boyutlara ulaştığı anlaşılıyor. Kaza sonucu malul kalanların sayısı 2003’te 1452 iken, 2011’de 2086’ya yükselmiş, kazalarda ölen işçi sayısı 2003’te 860 iken, geçen yıl neredeyse ikiye katlanarak 1563 olmuş. Ürkütücü tablo "görülmemiş kalkınma, ileri demokrasi" yakıştırmalarının öteki yüzüne, tüm çıplaklığı ile açığa çıkarıyor.

Gelişmiş ülkelerle karşılaştırma

2010’da nüfusu 83 milyon olan Almanya’da ölümlü iş kazasının 519’da, nüfusu 64 milyon olan ingiltere’nin 489’da kalması Türkiye’deki çarpık gelişmeyi çarpıcı bir şekilde sergiliyor. Türkiye 10 yıllık AKP iktidarındaki iş kazalan ile Avrupa’da birinci, dünyada üçüncü sırada yer alıyor. Ölümlü iş kazalannda 15 AB ülkesi ortalamasının 7 katı gibi yüz kızartıcı bir değere sahip bulunuyor.