Ekonomik İşbirliği Örgütü’nün (OECD) 2011 yılına ait “Ücretlerin Vergilendirilmesi” raporuna göre, Türkiye’de 2000-2011 yılları arasında ailelerdeki emek geliri üzerindeki sosyal güvenlik yükü ve vergi, OECD’deki eğilimle paralel şekilde azalırken yüksek gelirli tek yaşayanların yükünde bir değişiklik olmadı.

 

Türkiye’de, vergi yükündeki azalışa karşın, gelir vergileri ve işçi-işveren sosyal güvenlik primleri toplamından nakit transferlerin çıkarılmasıyla bulunan ve toplam işçi maliyetinin yüzdesi olarak ifade edilen ortalama vergi takozu, 2011 yılında tüm aile tipleri itibarıyla OECD ortalamasından daha yüksek hesaplandı. Vergi takozu bir çalışan başına devlete ödenen vergi ile sosyal güvenlik kesintisinin toplamını gösteriyor.

 

 

2011 “Ücretlerin Vergilendirilmesi” raporuna göre, OECD’de gelir üzerinden alınan vergi miktarı ülkeler arasında büyük farklılıklar gösteriyor. 2011 itibarıyla OECD ülkelerinde, çocuğu olmayan ortalama ücret düzeyine sahip bir kişinin geliri üzerindeki “toplam vergi takozu” sıralaması şöyle (Emeğin maliyeti içindeki yüzdesi olarak): 

 

Belçika (55,5), Almanya (49,8), Macaristan (49,4), Fransa (49,4), Avusturya (48,4),İtalya (47,6), İsveç (42,8), Finlandiya (42,7), Slovenya (42,6), Çek Cumhuriyeti (42,5), Estonya (40,1), İspanya (39,9), Portekiz (39), Slovak Cumhuriyeti (38,9), Danimarka (38,4), Yunanistan (38), Hollanda (37,8), Türkiye (37,7), Norveç (37,5), Lüksemburg (36), OECD ORTALAMASI (35.3), Polonya (34,3), İzlanda (34), İngiltere (32,5), Kanada (30,8), Japonya (30,8), ABD (29,5), İrlanda (26,8), Avustralya (26,7), İsviçre (21), Kore (20,3), İsrail (19,8), Meksika (16,2), Yeni Zelanda (15,9), Şili (7). 

 

Rakamlar Japonya, Kanada, ABD, İsviçre gibi sanayileşmiş ülkelerde emeğe konulan mali yükümlülüklerin konulan vergilerin düşük olduğunu gösteriyor. Aynı gruptaki Almanya’da ise emeğe konulan vergilerin yüksekliği dikkati çekiyor. Tarım ekonomisinin önemli olduğu, tam sanayileşememiş Meksika, Yeni Zelanda ve Şili gibi ülkelerde emeğe konulan vergi takozunun düşüklüğü de öne çıkıyor. OECD raporunda Türkiye ile ilgili olarak şöyle denildi: 

 

“-OECD ortalamasıyla karşılaştırıldığında farklılık çocuklu aileler için daha yukarıda. Düşük gelirli tek ebeveynli ailelerde ortalama vergi takozu 2011 yılında OECD ortalamasının yüzde 18 üzerinde oldu. Diğer taraftan gelirleri ortalamanın yüzde 167’sine denk gelen bekar mükellefler için vergi takozu, OECD ortalamasının sadece yüzde 1 daha üzerinde. 

 

-Türkiye’de vergi takozu, birçok aile tipi için geçen 11 yıl boyunca azaldı; düşüş marjı yüzde -4.9 ile yüzde -1.9 arasında gerçekleşti. Sadece yüksek gelirli tek yaşayanlar 2000 ile kıyaslandığında 2011’de daha yüksek vergi takozuyla karşılaştı (yüzde 5.9 puan) . 

 

-2010’dan 2011’e genel vergi yükü, ‘Ücretlerin Vergilendirilmesi Raporu’nda analiz edilen her tür hanehalkı için küçük miktarda azaldı. Ortalama ücretin yüzde 67’sini kazanan, çocuksuz bekar işçiler 2 çocuklu benzerleri ve iki çocuklu tek gelirli çiftler için vergi yükü yüzde 0.3 düştü; vergi takozları ise sırasıyla toplam işçi maliyetinin yüzde 35.4, yüzde 34.2 ve yüzde 36.3’üne indi. 

 

-Ortalama ücret kazanan bekar işçiler ve her iki ebeveynin çalıştığı, bir eşin ortalama diğerinin ortalama ücretin yüzde 67’sini kazandığı iki çocuklu çiftlerde vergi takozu yüzde 0.2 puan azalarak toplam işçi maliyetinin yüzde 37.7’si ve yüzde 37.9’una geriledi. Gerileme ortalama ücretin yüzde 167’sini kazanan bekar vergi mükellefleri için daha az oldu, bu kişilerin vergi takozları yüzde 0.1 azalarak toplam işçi maliyetinin yüzde 40.9’una ulaştı. 

 

-Türkiye için vergi takozu tam zamanlı çalışan mavi yakalı işçilerin ortalama brüt ücret kazançları alındı. 2011 yıllık ortalama brüt ücret Türkiye için 22 bin 636 TL’ye karşılık geldi.”

 

 

Rapora göre işçi gelirleri üzerindeki ortalama vergi ve sosyal güvenlik yükü, 2011 yılında 34 OECD ülkesinin 24’ünde arttı. İrlanda, Lüksemburg, Portekiz ve Slovak Cumhuriyeti en büyük artışların yaşandığı ülkeler arasında yer aldı. Yeni Zelanda ve ABD’deki çalışanlar vergi yüklerinin düştüğünü gördü. Macaristan’da bekar çalışanlar en büyük vergi takozu artışını yaşarken aileler üzerindeki yük azaltıldı. (ANKA)