Bu 23 Nisan’da ekonomik krizin derinleşmesiyle yüz binlerce çocuğun bayramla arası daha da açıldı.

Yetersiz beslenmeden okulu bırakıp iş gücüne zorunlu katılıma kadar birçok veri acil çözüm bekleyen tabloyu ortaya koydu.

23 Nisan Ulusal Egemenlik ve Çocuk Bayramı’nda yüz binlerin yaşamına, Türkiye’nin geleceğine ilişkin düşündürücü veriler… TÜİK’e göre 720 bin çocuk işçi çalışma hayatında bulunuyor. Geçen yıl 62’si iş kazalarında yaşamını yitirdi, 18’i katledildi. İki binden fazlası cezaevinde. Çocukların sağlığı yetersiz ve tek tip beslenme nedeniyle risk altında. Öğrenci Veli Derneği Başkanı Ömer Yılmaz, kızların yüzde 80’i, erkeklerin yüzde 68’inde kansızlık bulunduğunu belirtti.

BİR DÖNEMDE 160 BİNİ EĞİTİMİ BIRAKTI: OKULLAŞMA ORANLARINDA DÜŞÜŞ VAR

Okul yemeği uygulaması başlatılması çağrısı yapan Derin Yoksulluk Ağı kurucularından Hacer Foggo “Bodurluk Güneydoğu Anadolu Bölgesi’nde yüzde 5’lerde, Türkiye genelinde yüzde 2 oranında. Bunun altında yatan şey kronik açlık” dedi. Foggo, 2021-2022 ara döneminde 160 bin çocuğun okuldan ayrıldığını söyledi. TÜİK verileri de çocukların işgücüne katılma oranının 0.2 puan arttığını, ortaokulda okullaşmanın ise yüzde 7 oranında azaldığını gösterdi.

102’NCİ YIL GURURU

23 Nisan Ulusal Egemenlik ve Çocuk Bayramı tüm yurtta coşkuyla kutlandı. İki yıldır pandemi nedeniyle bayramı evde geçiren çocuklar, renkli törenlerde şarkılar söyleyip oyunlar oynadı. Bayramı kendilerine hediye eden Atalarına koştu.

BAYRAMIN ADI VAR

23 Nisan’da resmî kurumlar, STK’lar ve muhalefetin ortaya koyduğu rakamlar yüzbinlerce çocuğun bayrama ne denli uzak olduğunu gösterdi: 3 720 bini çalışıyor. 3 İki binden fazlası cezaevinde. 3 Kızların yüzde 80’i erkeklerin yüzde 68’inde kansızlık var. 3 Türkiye, yüzde 22’lik çocuk yoksulluğu ile OECD’de ilk sırada.

Bir 23 Nisan Ulusal Egemenlik ve Çocuk Bayramı’nda daha çocuklara ilişkin veriler endişe verici tabloyu ortaya koydu. Hâlâ çocuk işçiliği, erken yaşta evlilik, suça itilen çocuklar ve cinsel istismar sorunları çözüme kavuşturulmadı. Çocuklar, ekonomik, psikolojik ve fiziksel olarak istismara maruz kalıyor.

Türkiye İstatistik Kurumu verilerine göre 2021’de 0-17 yaş çocuk işçi sayısı 720 bine yükseldi. İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği (İSİG) Meclisi verilerine göre 2021’de 62 çocuk işçi iş cinayetlerinde hayatını kaybetti. TÜİK’e göre koruma altına alınmadan ailesinin yanında destek verilen çocuk sayısı 137 bin 863 olarak açıklandı. Bağımsız İletişim Ağı (Bianet) Erkek Şiddeti Çetelesi verilerinde 2022’in üç ayında en az 65 çocuğun istismar edildiği; 18 çocuğun da öldürüldüğü belirtildi. 31 Mart 2022 tarihli Adalet Bakanlığı Ceza İnfaz Kurumları mevcutlarına göre 670 çocuk hükümlü, bin 406 çocuk da tutuklu. Cezaevlerinde toplamda iki bin 76 çocuk var.

TÜİK’in 2020 raporunda ciddi manada yoksunluk içinde olan çocuk oranı yüzde 34 olarak saptandı. Şiddetli yoksulluk yaşayan 16 yaş altı çocuk sayısı 6 milyon 500 bin. TÜİK’in son açıkladığı rapora göre de 16-17 yaş arasındaki kız çocuklarının resmi evlenme rakamları arasındaki evlendirilme oranı 2021’de yüzde 2,3’e düştü. Bu oran 2002’de 7,3 idi. Erkek çocuklarının evlendirilme oranı da 2002’de 0,5 iken 2021’de 0,1’e geriledi. Ancak CHP Genel Başkan Yardımcısı Gamze Akkuş İlgezdi, 2002-2021 arasında 18 yaş altı 731 bin 16 kız çocuğunun evlendirildiğini belirterek “Aile onayı ile evlendirilen, yaşı büyültülerek evlendirilen kız çocuklarımızın da 23 Nisan Çocuk Bayramı kutlu olsun mu?” sorusunu yöneltti.

Öğrenciler, gıda fiyatlarına gelen zamlar nedeniyle okul kantinlerinden ürün almakta zorlanıyor. Öğrenci Veli Derneği Başkanı Ömer Yılmaz, çocukların okullarda yetersiz beslendiğini belirterek “Çocuklar açlıkla sınanmamalı” dedi. Yılmaz, okullarda su ve yemek ihtiyacının devlet tarafından karşılanması gerektiğini bildirerek “Kız çocuklarının yüzde 80’i, erkek çocukların yüzde 68’i kansızlıkla karşı karşıya. Bodurlukla karşı karşıya. Bu tür sağlık problemlerinin daha da büyümemesi için bir an önce okullardaki bu su ve gıda ihtiyaçlarının karşılanması gerektiğini düşünüyoruz” ifadesini kullandı. Ankara Kantinciler Odası Başkanı Bayram Şahin de “Harçlığı yetmediği için kantine gelip boynu bükük ayrılan öğrenci sayısı her geçen gün maalesef artıyor” diye konuştu. Şahin 2021 yılında maliyetlerine yüzde 173 oranında zam geldiğini açıkladı.

Türkiye’nin Ekonomik İş birliği ve Kalkınma Teşkilatı (OECD) ülkeleri arasında çocuk yoksulluğunda yüzde 22.7 ile ilk sırada yer alıyor. Derin Yoksulluk Ağı kurucularından, CHP Yoksulluk Dayanışma Ofisi Koordinatörü Hacer Foggo, okul yemeği uygulaması başlatılması çağrısı yaptı. Foggo “MEB 2019 yılından beri başlattık başlatıyoruz diyor ama bir gelişme yok. Sağlık Bakanlığı okullarda ücretsiz beslenme programını 2020 için planlıyordu ancak bir türlü hayata geçiremedi. Fakirliğin yoğunlaştığı bölgelerden başlanarak bir an önce okul yemeği uygulaması başlatılmalı, gıdaya erişemeyen milyonlarca çocuk bu sayede en azından günde bir kez yeterli bir besin alabilmeli” ifadesini kullandı.

Foggo, ANKA’ya yaptığı değerlendirmede de yoksulluk nedeniyle tek tip beslenmekten kaynaklı obezitenin ortaya çıkması, aile ekonomisine katkı sunmak için okulu bırakan çocuklar, ekonomik zorluk nedeniyle alışveriş yapamadığı için çocuğunun ayakkabı numarasını bilmeyen ailelerin varlığını anlattı: “23 Nisan Çocuk Bayramı ama benim için son iki yıldır, çocuk yoksulluğunun çok yükseldiği bir dönem oldu. Pandemiden bugüne kadar özellikle çocuk yoksulluğunu katlanarak arttığını görüyorum. Türk Aile Hekimleri Dergisi’nden çıkan rapor, çocuk yoksulluğuna ilişkin çok etkileyici bir rapordu. 1040 çocuk üzerinde yapılan bir araştırma ve araştırma sonucunda çocuklarda kansızlık oranının ne kadar yüksek olduğu ve yaş gurubu küçüldükçe çocukların daha düşük kilolu olduğu ortaya çıktı. TÜİK’in, Sağlık Bakanlığı’nın yaptığı araştırmalarda da bodurluk; Güneydoğu Anadolu Bölgesi’nde yüzde 5’lerde, Türkiye genelinde ise yüzde 2 oranında. Bunların hepsi rakam, ama rakamların hepsini birer çocuğu temsil ediyor ve bunun altında yatan şeylerde kronik açlık, yetersiz beslenme. Bu aslında pandemi ile başlayan bir sorun ama pandemiden çok daha kötü durumda şu anda. Çok fazla okul terki var, sadece 2021-2022 yılındaki ara dönemde okula dönmeyen çocuk sayısı 160 bin.”

ÇOCUKLAR SINIFTAN AYRILDI İŞ BAŞI YAPTI

Çalışan çocukların yaklaşık yüzde 80’i 15-17 yaş grubunda. Bunların üçte ikisi eğitime devam ediyor. Ancak çeşitli sendika verilerine göre çocuk işçi sayısı yaklaşık iki milyon. TÜİK 2021 yılına ilişkin açıkladığı veriler de çocukların işgücüne katılım oranındaki artışı, okullaşma oranındaki düşüşü gözler önüne serdi. 15-17 yaş grubundaki çocukların işgücüne katılma oranı yüzde 16,4’e çıktı. Bu oran bir önceki yıl yüzde 16,2 idi. Kız çocukların işgücüne katılım oranı ise 2020’den 2021’e 0,9 puan arttı. İşgücüne katılma oranı cinsiyete göre incelendiğinde bu oranın erkek çocuklar için yüzde 22,9, kız çocuklar için yüzde 9,5 olduğu görüldü. 2020’de ise bu oran erkek çocuklar için yüzde 23,4, kız çocuklar için yüzde 8,6 idi. Milli Eğitim Bakanlığı örgün eğitim istatistiklerine göre; okul öncesi eğitim seviyesinde 5 yaş net okullaşma oranı, 2019/2020 öğretim yılında yüzde 71.2 iken 2020/2021 öğretim yılında yüzde 56.9’a indi. Aynı dönem aralığında ilkokul seviyesinde net okullaşma oranı yüzde 93,6’dan yüzde 93,2’ye gerilerken; ortaokul seviyesinde net okullaşma oranı ise yüzde 95,9’dan yüzde 88,9’a düştü.

OKUL YEMEĞİ İÇİN NE BEKLENİYOR?

CHP Genel Başkan Yardımcısı Gülizar Biçer Karaca başta Sağlık Bakanlığı olmak üzere beş bakanlığın koordinesinde planlanan okul yemeği programının 2020 yılından bu yana başlatılmadığını anımsattı. Karaca, soru önergesinde “Neden bu kadar derin çocuk yoksunluğu yaşanırken, beslenme hakkı ihlali yaşanırken, ekonomik buhran sebebiyle et ve süt gibi temel gıdalara erişim önünde ekonomik engeller varken, bu programı hayata geçirmiyorsunuz? Yandaşlarınıza ballı, kıyaklı huzur hakları öderken çocukların beslenme hakkını neden düşünmüyorsunuz?” ifadelerine yer verdi. CHP Genel Başkan Yardımcısı Veli Ağbaba da çocuk giyim fiyatlarındaki artışa işaret ederek “Birçok okul, aileler kıyafet parasını karşılayamadığı için gösteri yapmaktan vazgeçmiş durumda. Anne, babaların çocuklarına söyleyecek sözü yüzüne bakacak hali kalmadı. Bu ayıp ve vebal AKP’ye yeter” dedi.