Emeğin Gücü, Emekçinin Yanındayız...
TEKGIDA-İŞ SENDİKASI
TEKGIDA-İŞ SENDİKASI
ATAKEY
FELDA IFFCO
PERFETTİ VAN MELLE
KRAFT HEİNZ
SAFE SPİCE
SAGRA
İZTARIM
DOĞANAY
KESKİNOĞLU
BARRY CALLEBAUT
BEL KARPER
Cargill
Doğadan
Tarım Kredi Birlik
Bolez Piliç
Badem Su
İzmir Su
Elmacık Atasu
Sek_Süt
Yudum_Yag
ORYANTAL TÜTÜN PAKETLEME
Olin_Yag
NuhunAnkaraMakarnasi
Nestle_Su
Pinar
Savola
Pepsi
Tuborg_Bira
Nestle cereals
Yepaş Ekmek
Yesaş
Mey
Nestle
Mauri_Maya
Lipton_Dosan
Mondelez
TtlTutun
TrakyaBirlik
Tat
Tamek
Sırma Su
Sunel
KristalYag
Knorr_Besan
Kent_Cadbury
Efes
ELİT Cikolata
Erikli_Su
Eti
Evyap
Ferrero
Filiz Makarna
Timtas
Kavaklıdere
ibb kent ekmek
Hayat Su
Haribo
Frito Lay
BAT
Barilla_Makarna
Banvit
Aroma
Ankara Fırınları
Akmina
Alpin Su
Bimbo QSR
Bolca Mantı
BUNGE YAĞ
Chipita Gıda Üretim A.Ş.
Coca Cola
Damla Su
Danone
Dr Oetker
Agthia
ATAKEY
FELDA IFFCO
PERFETTİ VAN MELLE
KRAFT HEİNZ
SAFE SPİCE
SAGRA
İZTARIM
DOĞANAY
KESKİNOĞLU
BARRY CALLEBAUT
BEL KARPER
Cargill
Doğadan
Tarım Kredi Birlik
Bolez Piliç
Badem Su
İzmir Su
Elmacık Atasu
Sek_Süt
Yudum_Yag
ORYANTAL TÜTÜN PAKETLEME
Olin_Yag
NuhunAnkaraMakarnasi
Nestle_Su
Pinar
Savola
Pepsi
Tuborg_Bira
Nestle cereals
Yepaş Ekmek
Yesaş
Mey
Nestle
Mauri_Maya
Lipton_Dosan
Mondelez
TtlTutun
TrakyaBirlik
Tat
Tamek
Sırma Su
Sunel
KristalYag
Knorr_Besan
Kent_Cadbury
Efes
ELİT Cikolata
Erikli_Su
Eti
Evyap
Ferrero
Filiz Makarna
Timtas
Kavaklıdere
ibb kent ekmek
Hayat Su
Haribo
Frito Lay
BAT
Barilla_Makarna
Banvit
Aroma
Ankara Fırınları
Akmina
Alpin Su
Bimbo QSR
Bolca Mantı
BUNGE YAĞ
Chipita Gıda Üretim A.Ş.
Coca Cola
Damla Su
Danone
Dr Oetker
Agthia
18 Ağustos 2022
MERKEZ BANKASI HARİKALAR YARATMAYA DEVAM EDİYOR!

Yazıya başlarken niyetim konut fiyatlarındaki artışı irdelemekti.

MERKEZ BANKASI HARİKALAR YARATMAYA DEVAM EDİYOR!

Bu artışta inşaat maliyetlerinin rolüne bakacak, fiyatların ne zamandan itibaren tırmanışa geçtiğini ve bunun nedenini bir kez daha hatırlatacak, ayrıca vatandaşın parasını değerlendirecek alan bulamadığı sürece konuta olan ilgisinin pek de kesilecek gibi görünmediğinin üstünde duracaktım. Niyetim buydu.

Tabii ki bütün bunları elimdeki konut fiyatı artışına ilişkin verilerin sağlıklı olduğunu varsayarak yapacaktım.

Merkez Bankası’nın önceki gün açıkladığı konut fiyatlarındaki değişime ilişkin veri setini incelerken önce bazı değişim oranlarını yanlış aldığımı sandım. Öyle ya, Merkez Bankası resmi verilerde yanlış yapacak değildi ya… Tekrar baktım; oranları yanlış alan ben değildim, öyle yazıyordu, yanlış yazıyordu. Tuhaf bir mantık hatası vardı.

Ne mi yapmıştı Merkez Bankası, anlatayım:

Türkiye geneli için toplam konut fiyat endeksi haziranda bir yıl öncesine göre yüzde 160.6 artmıştı. Yeni konutların fiyatında yüzde 164.8, yeni olmayan konutların fiyatında ise yüzde 160.7 artış olmuştu.

Soralım; 164.8 ile 160.7’nin ortalaması nasıl 160.6 oluyor Merkez Bankası!

Bu tuhaflığın kaynağı İstanbul’a ilişkin veriler. İstanbul’da konut fiyatları haziranda yıllık yüzde 184.9 artış göstermiş. Yeni konutlardaki artış oranı yüzde 208.7, yeni olmayan konutlardaki artış oranı yüzde 186.1 olmuş. Yani Merkez Bankası 208.7 ile 186.1’in ortalamasını 184.9 olarak hesaplama başarısını(!) göstermiş.

Aslında pek de şaşmamalı

Sonra düşündüm de Merkez Bankası’nın hata icraatları arasında bu çok da önemli bir yer tutmaz.

Merkez Bankası daha önce neler yapmadı neler…

-Yurtdışında yerleşiklerin Türkiye’deki devlet iç borçlanma senedi alım satımlarına ilişkin tutar, bir hesaplama yöntemiyle örneğin 100 milyon dolar, bir başka hesaplama yöntemiyle 80 milyon dolar olur mu? Merkez Bankası bunu oldurdu, bunu başardı! Bu herhalde Merkez Bankası’nın yapabileceği en beylik hata olarak kayıtlara geçmiştir. Bu konunun detaylarını okumak isteyenler 20 Kasım 2015 tarihli yazıma göz atabilir.

-BİST endeksinden 2020 yılında iki sıfır atıldı. Bir çalışma için Merkez Bankası’nın elektronik veri dağıtım sisteminden (EVDS) bir ayın ortalama endeksini aldım, ancak pek gerçekçi görünmedi gözüme. Sonra anladım ki Merkez Bankası, endeksi o ayın bir dönemi için eski düzeyde, sonrasında sıfır atılmış haliyle dikkate almış; sıfırlı ve sıfır atılmış endeksleri toplayıp gün sayısına bölmüş. Tabii ki ortalama endeks bu yüzden çok yüksek çıkıyordu. Bu konuyu köşeme taşıdım, Merkez Bankası oralı bile olmadı. Daha sonra 14 Eylül 2020’de bu sefer “Merkez Bankası bu hatasını pek sevdi, düzeltmeye kıyamıyor” başlığıyla tekrar yazınca nihayet düzeltme yoluna gidildi.

-Dolar 5 liradan 10 liraya çıkarsa, TL’ye karşı yüzde 100 değer kazanır. Ancak TL dolara karşı yüzde 100 değer yitirmez, özellikle konuşma dilinde çok sık yapılan bir hatadır bu. Bu değerlere göre TL dolar karşısında yüzde 50 değer yitirmiştir. Zaten hiçbir para yüzde 100 değer yitirmez, o zaman ortada para kalmamış sayılır. Peki böyle bir hesaplama hatasını Merkez Bankası yaparsa… “Olur mu” demeyin, oldu! Merkez Bankası 2020 enflasyon hedefini tutturamadığı için dönemin Hazine ve Maliye Bakanı Lütfü Elvan’a o klasik mektubu yazar. İşte o mektupta TL’nin değer değişimi girişte belirttiğim şekilde hesaplanır. 9 Şubat 2021’deki köşe yazımda detaylıca ifade ettiğim gibi Merkez Bankası mektubunda TL’nin değer kaybını yüzde 25 olarak yazar; ama gerçek kayıp oranı yüzde 20’dir. Bir dönem Merkez Bankası’nda hatayı kabul edecek ve tekrarlanmayacağını dile getirecek duyarlı yöneticiler vardı ve bu konu öylece kapandı.

Dün kısa zaman aralığında hatırlayabildiğim hatalar bunlar. Başkaları da var eminim. Ama bu kadarı bile yeter!

Ne yazacaktım, nereye savruldum!

Girişte de dedim ya bilgisayarımı açtığımda niyetim çok başka şeyler yazmaktı. Ama Merkez Bankası’nın rutin hale gelen hatalarından birini görünce zaman içinde kısa bir yolculuk yaptım.

Yazım için hazırladığım grafik boşa gitmesin, onu da bilginize sunmak isterim. Konut fiyatlarındaki artışla inşaat maliyetlerindeki artışın son bir buçuk yıldaki değişimini görüyorsunuz. Tabii ki bu grafikte yer alan konut fiyatlarındaki son bir yıllık artış oranı olarak Merkez Bankası’nın açıkladığı yüzde 160.6’yı doğru kabul ediyorum. Aslında bu oran doğruysa, diğer oranlar yanlış, diğer oranlar doğruysa bu oran yanlış!

KAYNAK Alaattin AKTAŞ / Dünya
DİĞER HABERLER
YIKIMIN FATURASI EMEKÇİ İLE EMEKLİYE
YIKIMIN FATURASI EMEKÇİ İLE EMEKLİYE

OCAK’TA açıklanan 17 bin 2 TL’lik asgari ücrette döviz kurları nedeniyle meydana gelen kayıp 1.612 TL’ye ulaştı. En düşük memur maaşı ise 3 bin 94 TL eridi. 10 bin TL’lik en düşük emekli maaşı ise 399 dolardan 310 dolara geriledi.

YAŞLININ KADERİ YOKSULLUK OLDU
YAŞLININ KADERİ YOKSULLUK OLDU

Derinleşen ekonomik kriz ve hayat pahalılığı yaşlıları yoksulluğa mahkûm etti. TÜİK verilerine göre yaşlılarda yoksulluk patlaması yaşandı. Ülkedeki yaşlılarda yoksulluk oranı 4 yılda yüzde 7,5 arttı.

İŞSİZLİK YENİDEN KRİTİK SORUNLARDAN BİRİ OLABİLİR
İŞSİZLİK YENİDEN KRİTİK SORUNLARDAN BİRİ OLABİLİR

İSO Başkanı Erdal Bahçıvan, gelecek aylarda istihdamın seyrinin, büyümedeki yavaşlamanın keskinliği ve süresine bağlı olarak şekilleneceğine dikkat çekerek, “İşsizliğin Türkiye ekonomisinde yeniden kritik sorunlardan biri olması ihtimal dahilinde” uyarısında bulundu.

ÜCRETİ ÖDENMEYEN VEYA EKSİK ÖDENEN İŞÇİ NE YAPABİLİR?
ÜCRETİ ÖDENMEYEN VEYA EKSİK ÖDENEN İŞÇİ NE YAPABİLİR?

Ekonomik kriz derinleştikçe toplu iş sözleşmesi kapsamındaki işçilerin ücret ve yan ödemelerinin ödenmesinde giderek artan sıkıntılar yaşanacağı açıkça görülüyor.