Hazine ve MALİye Bakanı Berat Albayrak’ın açıkladığı Yeni Ekonomi Programı’nda (YEP) yapılan değişiklikle, milyonlarca asgari ücretli ile kamuda çalışan işçi ve memur maaş zamlarının hedef enflasyon oranlarına göre yapılmasının önü açıldı. 2020, 2021 ve 2022 yıllarında uygulanması düşünülen yeni sistem önce asgari ücretlilerin zammını vuracak. Emekli ve çalışanları daha düşük zamma mahkum edecek olan sistemden daha sonra sırasıyla kamuda çalışan işçiler ile memur ve memur emeklileri olumsuz etkilenecek. Kamuda örgütlü işçi ve memur sendikalarının pazarlık masasına oturmalarının anlamı kalmayacak.
Geçen yıl açıklanan YEP’te enflasyonla mücadele amacıyla, sadece kamu zamlarının hedef enflasyona göre yapılacağı belirtilmiş, personel maaşları bunun dışında tutulmuştu. Geçen yılki YEP’te bu kural, “Kamunun fiyat belirleme ve yönlendirme politikasına tabi belirli (personel dışında) alanlarda geçmiş enflasyon verisi yerine YEP’te yer alan enflasyon hedefleri dikkate alınacaktır” şeklinde yer almıştı. Bu yıl açıklanan ve önümüzdeki 3 yılı kapsayan yeni YEP’te ise “Kamunun yönlendirdiği bazı fiyat ve ücretlerde geçmiş enflasyon yerine YEP enflasyon hedeflerine göre ayarlamalar yapılacak, böylece enflasyonda atalet etkisi sınırlandırılacaktır” denilerek ücretlere yönelik hedef enflasyon istisnası kaldırılmış oldu.
ASGARİ ÜCRETLİYE DARBE
YEP’te sözü edilen ‘kamunun yönlendirdiği bazı fiyat ve ücretler’ kapsamına örneğin elektrik, doğalgaz, su, çay, şeker, ulaşım gibi mal ve hizmetler ile asgari ücretliler, kamu işçileri, memur ve memur emeklilerinin maaş zamları giriyor. İktidar bu yıl ücretler hariç olmak üzere bu kuralı getirmesine rağmen elektriğe, doğalgaza, suya, çaya ve şekere yüzde 15 ila yüzde 32’leri aşan oranlarda zamlar yaparak kendi getirdiği kuralın tersini uyguladı.
Kamu mal ve hizmetlerine önümüzdeki 2020-2023 yıllarında nasıl bir zam oranı uygulanacağı henüz bilinmiyor. Ancak eğer kural ücretleri de kapsayacak şekilde tam olarak işletilirse hem ücretlere hem de kamu mal ve hizmetlerine 2020’de yüzde 8.5, 2021’de yüzde 6 ve 2022’de de yüzde 4.9 oranlarında zam yapılması gerekiyor. Bu uygulamadan ücretler yönüyle ilk etkilenecek kesim ise asgari ücretliler olacak.
YÜZDE 8.5 ZAM GELEBİLİR
2020 yılında asgari ücret belirlenirken bu yıl sonunda gerçekleşmesi tahmin edilen yüzde 12’lik TÜFE yerine hedef olarak belirlenen yüzde 8.5’lik TÜFE dikkate alınacak. Böylece halen 2020 TL olan asgari ücretin önümüzdeki yıl örneğin yüzde 12 zamla 2 bin 262 lira yerine yüzde 8.5 zamla 2 bin 191 lirada kalma riski ortaya çıkacak. Taşerondan kadroya geçenler de dahil olmak üzere kamuda çalışan işçilerin toplu sözleşmesi 2021 yılında biteceği için bu işçilerin 2021 ve 2022 zamlarında enflasyon hedefi esas alınabilecek. Memur sendikalarının toplu sözleşme dönemi ise 2021 yılı sonunda bittiği için o memur ve memur emeklilerinin 2022 zamlarında yüzde 4.9’luk hedef enflasyon baz alınabilecek.
Sendikacılığı bitiriyor
Birleşik Kamu İş Konfederasyonu Başkanı Mehmet Balık, YEP’teki yeni kararın sendikacılığı bitireceğini, pazarlık masasına oturmanın anlamı kalmayacağını söyledi.
İktidarın artık pazarlık masasındaki işçi ve memur temsilcilerini dinlemeyeceğini, asgari ücreti belirlerken yumurta, peynir zamlarına bakmayacağını belirten Balık, “Ücret zamları belirlenirken bir tek hiçbir zaman tutturulamayan hedef enflasyona bakılacak. Sendika yasası ve kamu çalışanlarının sendika hakkı gasp edilecek” dedi.
