Merkez Bankası döviz hesaplarındaki zorunlu karşılık oranını 2 puan artırdı.

Böylece bankalardan 3.8 milyar dolar çekilecek. Amaç çok açık, brüt rezervi yüksek gösterebilmek.

-Bu karar, 18 Kasım’daki muhtemel faiz indirimine, yani döviz artışına da hazırlık gibi. Merkez Bankası “Faizi indiririm, kur yükselir, vatandaş döviz alır, bankaya yatacak bu dövizden payıma daha çok düşsün” yaklaşımı içinde olabilir.

Merkez Bankası döviz tevdiat hesapları ve katılım fonlarına uyguladığı zorunlu karşılık oranlarını tüm vadeler için 2 puan artırma kararı aldı. Merkez Bankası’nın konuya ilişkin tebliği dünkü Resmî Gazete’ de yayımlandı.

Yani Merkez Bankası, bu kararla bankalardaki döviz tevdiat hesaplarından daha çok kesinti yapacak. Vadeye göre değişik oranlar uygulanmakla birlikte ağırlıklı oran yüzde 23’tü, şimdi yüzde 25’e çıkılmış oldu. Tasarruf sahibinin bankaya yatırdığı her 100 doların daha önce 23’ü Merkez Bankası’na gidiyordu, tutar şimdi 25 dolara çıkarıldı.

Bu düzenlemenin hesap sahibi açısından hiçbir önemi yok. Yok, çünkü döviz tevdiat hesaplarına neredeyse hiç faiz verilmiyor. Eğer bu hesaplara kayda değer bir faiz ödeniyor olsaydı, bankalar 100 dolarlık hesapta 2 dolarlık ek yük altına girecekleri için bunu hesap sahibine faizi düşürmek yoluyla yansıtırlardı.

Yeri gelmişken bu hesaplara uygulanan faizi hatırlatalım. Merkez Bankası’nın ekim ayı sonuna ilişkin verileri, tüm bankalar ortalamasında dolar cinsi hesaplara yıllık yüzde 0.53, Euro cinsi hesaplara ise yıllık yüzde 0.18 faiz uygulandığını gösteriyor. Bu oranlar tüm vadelerin ortalaması. Faiz oranı dolarda vadeye göre yüzde 0.47 ile yüzde 0.92 arasında, Euro’da ise yüzde 0.15 ile yüzde 0.34 arasında değişiyor.

Yani bu hesaplar faiz getirisi için açılmıyor. Vatandaş dövizi tercih ediyor, bu dövizi de bankada muhafaza etmek istiyor, hepsi bu. Dolayısıyla zorunlu karşılık artırıldı diye bankaların faizde indirime gitmesi, vatandaşın da “Bankadaki dövizimden faiz kazanamıyorum” diye hesabını kapatıp bu dövizini satarak TL’ye geçmesi gibi bir gelişme kuşkusuz beklenmiyor.

Peki amaç ne?

Merkez Bankası’nın zorunlu karşılıkları niye artırmış olabileceğine ilişkin soru aslında konuya ilişkin açıklamada yanıtını buluyor.

Merkez Bankası’nın açıklamasında “Alınan bu kararla yabancı para cinsinden zorunlu karşılık tesislerinin yaklaşık 3.8 milyar ABD Doları karşılığı tutarında artması öngörülmektedir” denildi.

Yani bankalar, zorunlu karşılıktaki 2 puanlık artış sonucu Merkez Bankası’na döviz tevdiat hesapları karşılığı olarak yaklaşık 3.8 milyar dolar daha fazla yatıracak. Bir başka ifadeyle Merkez Bankası’nın brüt döviz rezervi bu miktarda artmış olacak.

18 Kasım’a hazırlık mı?

Merkez Bankası Para Politikası Kurulu’nun geçen ayki toplantısından sonra yapılan açıklamada faiz indirimi için yıl sonuna kadar artık daha küçük bir marj kaldığı belirtilmişti. Yani faiz indiriminin devam edeceği, ancak bu kez indirimlerin kalan iki ayda ekimdeki gibi 2’şer puan olmayabileceği vurgulanmıştı.

Bu ifadeden kasım ve aralık toplantılarında da faiz indirimine gidileceği sonucunu çıkarmak yanlış olmaz. Bu ayki toplantı 18 Kasım’da, yani haftaya perşembe günü. Merkez Bankası bankalara gelen dövizin daha fazlasına zorunlu karşılık olarak el koyma kararı alırken muhtemelen “Ben faizi daha da düşüreceğim, vatandaş döviz alacak ve bunu bankalara yatıracak, hiç olmazsa benim payıma da daha fazlası düşsün” istemiş olabilir.

Dolayısıyla dünkü zorunlu karşılık artırma kararı, 18 Kasım’daki Para Politikası Kurulu’ndan yeni bir faiz indirimi geleceğinin işareti olarak okunabilir.

Bankalarda ne kadar döviz var?

Merkez Bankası’nın ekim ayı sonu verilerine göre mevduat ve katılım bankalarında toplam 260.3 milyar dolar döviz tevdiat hesabı bulunuyor. Bu tutarın 142.8 milyar doları gerçek kişilerin, yani vatandaşın; 90 milyar doları tüzel kişilerin, yani şirketlerin. Yurtdışında yerleşiklerin, yani yabancıların ve bankaların sahip olduğu tutar ise 27.4 milyar dolar düzeyinde.

Diğer kararlar

Merkez Bankası Resmî Gazete’ de dün yayımlanan tebliğ çerçevesinde yalnızca döviz tevdiat hesaplarının zorunlu karşılıklarını artırmadı, kapsamda başka kararlar da var.

Merkez Bankası’ndan bu tebliğle ilgili olarak yapılan açıklamada “Türk Lirası zorunlu karşılıkların döviz ve standart altın cinsinden tesis edilmesi imkânları daha önce atılan adımlarla kademeli olarak azaltılmış ve 1 Ekim 2021 tarihinde Türk lirası zorunlu karşılıkların döviz cinsinden tesis edilmesi imkânı sonlandırılmıştı. Bu defa, Türk Lirası zorunlu karşılıkların standart altın cinsinden tesis edilmesi imkânı azami oranı yüzde 15’ten yüzde 10’a düşürülmüştür. Söz konusu imkân kademeli olarak azaltılarak sonlandırılacaktır” denildi.

Türk Lirası zorunlu karşılıkların altınla tesis edilme oranı 5 puan aşığı çekilince bu fark doğal olarak TL ile kapatılacak. Böylece TL cinsi zorunlu karşılıklar bu miktarda artacak, yani Merkez Bankası bu şekilde bankacılık sisteminden 7.4 milyar lira çekmiş olacak.

Minnetle…

Bize bu toprakları, bu ülkeyi miras bırakan Ulu Önder Mustafa Kemal Atatürk’ü ölüm yıldönümünde saygı, minnet ve rahmetle anıyorum…