İşçilerini kazalarda kaybeden Türkiye, yeraltındaki kömürünü de çıkaramıyor

MUSTAFA ÇAKIR-Cumhuriyet Gazetesi

ANKARA – Sendikasız, düşük ücretlerle çalıştırılan işçilerini maden kazalarında kaybeden Türkiye, yeraltındaki kömürünü de çıkaramıyor. Kömürde 20 milyon tona yakın tüketimin ancak 2.5-3 milyon tonu ülkeden çıkarılabilirken yaklaşık 17 milyon tonu ithal ediliyor. Türkiye’nin toprak altında 1 milyar tonun üzerinde taş kömürü rezervi var, ancak hükümet Türkiye Taşkömürü Kurumu’nu (TTK) gözden çıkardığı için işçi alımına izin vermiyor. Genel Maden İşçileri Sendikası Başkanı Ramis Muslu, son günlerde artan maden kazalarını değerlendirirken şu bilgileri verdi:

ILO sözleşmesini hâlâ onaylamadık: Kazaları önlemek için örneğin işletmecilik yapılacaksa, işletmecilik kurallarına uyulmalıdır. İki havalandırma grubu olmalıdır. Ocaklar doğal havalandırma yerine mekanik sistemle havalandırılmalıdır. Ana vantilatör birbirinden bağımsız iki enerji kaynağından bağlanmalıdır. Merkezi gaz izleme sistemleri kurulmalıdır. Yeraltı çalışmalarında iki ayrı yerden yer üstü bağlantısı olmalıdır. İşletmelerde kurtarma, tahliye ekibi bulundurulmalı, ocak içinde alev sızdırmazlık sistemi olmalıdır. Yeraltında güvenlikli patlayıcı maddeler kullanılmalı, yeraltına giren tüm çalışanların gaz maskeleri olmalıdır. Kömür tozu ile etkin mücadele edilmelidir. Çalışanlar sürekli denetimle kontrol edilmeli ve eğitimden geçirilmelidir. Çalışanların tamamı sigortalı olmalı, sendikalı olmalıdır. Örgütlenmenin önündeki engeller kaldırılmalıdır. Meclis gündeminde bulunan ILO’nun Madenlerde İş Sağlığı ve Güvenliği ile ilgili 176 sayılı sözleşmesi onaylanmalıdır.

Kazalar neden oluyor?: Saydıklarımız uygulansa, önlemler alınsa kazalar da olmaz. Keşan’daki kazanın ardından işveren, işçilerin yanlış yere gittikleri için öldüklerini söylüyor. Peki neden fenni nezaretçi yoktu ? Kaynak yaparken işçilerin başında fenni nezaretçi olsaydı arkadaşlarımız yanlış istikamete gitmezdi.

Denetimler eksik: Madenlerdeki denetimler yeterli değil. Özel sektör işletmelerinin büyük bölümünde denetimler eksik.

17 milyon ton kömür ithal ediyoruz: Kömürde 20 milyon tona yakın Türkiye Taşkömürü Kurumu (TTK) tüketimi var. Bunun ancak 2.5, 3 milyon tonunu ülkemizden çıkarıyoruz. Oysa bölgemizde yeraltında 1 milyar tonun üzerinde taş kömürü rezervi var. Aslında TTK 5 milyon ton üretim yapabilecek kapasitede, ama yapamıyor.

İthal kömüre 2 milyar dolar: Türkiye yaklaşık 17 milyon ton kömürü ithal ediyor. İthal kömüre ülke olarak yılda 2 milyar dolar veriyoruz.

Kömür neden çıkarılamıyor?: Yatırım yapmazsak, işçi alımı yapmazsak yeraltındaki kömürü çıkarmak da mümkün değil. TTK 2009’un Mayıs ayında Hazine’ye işçi talebinde bulundu. 1 yıl geçti 1500 işçi talebi hâlâ karşılanmadı.

45 bin başvuru: Hazine TTK’ye işçi alımına izin vermiyor. Oysa 2008 yılında 45 bin işçi başvuruda bulundu. Bunların yaklaşık bini de üniversite mezunu. Ama almıyorlar. Çünkü TTK maliyetlerin yüksek olduğu, zarar eden kurum olarak gösteriliyor. Bu nedenle işçi alımına sıcak bakılmıyor.

İşçiye para yok: Yeraltında çalışan bir kazmacı 1200 lira alıyor. Asgari ücret bugün 550 lira. Bu ücretle bir ay çalışıp bir ay dinleniyorlar. Yani bu para ile 2 ay geçiniyorlar. İş varsa çalışıyorlar.