Haftalardır bir kara pazartesiden bir kırmızı perşembeye sürüklenen piyasalar dün nihayet bir nefes aldı. Hafta içerisinde gelişmiş ekonomi yönetimlerinin koronavirüsten kaynaklanacak ekonomik risklere karşı aldıkları tedbirlerle yön bulan piyasalarda bazı ekranlar yeşile döndü. Asya ve Avrupa borsalarında yükselişler görülürkeni petrol fiyatı da dipten dönerek 28 doların üzerine çıktı. Gelişen ülke paraları dolar karşısında değerlendi. Perşembe günü ise kaos sürüyordu. Uluslararası dolar endeksi 103’e dayanmış, Türkiye’de dolar kuru 6.50 TL’yi aşmış ve ülkenin kredi risk primi 580’i görmüştü.

 

 

Piyasalar gün içerisinde sakin seyretse de Bank of America’nın yatırımcılarına yaptığı uyarı tedirginlik yarattı.

 

Kovid-19 salgını nedeniyle ekonomide resesyonun artık önlenemeyeceğini bildiren Bank of America’nın ekonomisti Michelle Meyer, perşembe günü yayınladığı notta, “Resmi olarak ekonominin durgunluğa girdiğini ilan ediyoruz, dünyanın geri kalanına katılıyoruz ve bu derin bir düşüş. Bu süreçte birçok kişi işini, servetini kaybedecek ve ciddi güven kaybı olacak” ifadelerini kullandı. Fakat Meyer, ekonomideki daralmanın ciddi olmasına rağmen bu düşüşün kısa ömürlü olacağına inandıklarını da sözlerine ekledi. Euronews’te yer alan habere göre, Nisan ayında önemli bir düşüş beklenirken, temmuz ayına kadar ekonominin biraz daha normale dönmesi öngörülüyor. Bank of Amerika öngörülerine göre ABD ekonomisi ikinci çeyrekte yüzde 12 küçülecek, tüm yıl için de milli gelir yüzde 0.8 daralacak.

 

 

Dünyanın en büyük ekonomisinde durgunluk beklenirken, ikinci büyük ekonomi Çin’de de ilk çeyreğe ilişkin öncü göstergeler büyümede ciddi bir yavaşlamanın olacağını ortaya koydu. BETAM’ın açıklanan son veriler ışığındaki araştırmasına göre Türkiye ekonomisi ise ilk çeyrekte geçen yıla göre yüzde 7 büyüyecek.

 

Ancak mart ayı itibarıyla Türk ekonomisi için de alarm zilleri çalmaya başladı. Koronavirüsün yarattığı korku ikliminin piyasalar sallamasının ardından alınan kısıtlayıcı tedbirler, hem arz ve hem talep tarafında ciddi düşüşlerin görülmesine neden olacak.

 

Dün yayınlanan haberimizde de vurguladığımız üzere on binlerce yurttaş fiilen işsiz durumda. Maaş ödemeleri yapılacak mı? Kısa çalışma ödeneği yeterli olacak mı? Kendi nam ve hesabına çalışan ve işletmesini kapatmak zorunda kalanların durumu ne olacak? Özellikle güvencesiz çalışan 9 milyonu aşkın vatandaş kaderine mi terk edilecek?

 

 

Dünyanın resesyona girdiği şu dönemde bu ekonominin talep bacağını oluşturan hanehalklarının gelirine ilişkin bu sorular cevap bekliyor. Mevcut duruma bakıldığında ise TÜİK dün 2019 yılına ilişkin işgücü istatistiklerini açıkladı.

 

Buna göre geçen yıl başında verilen bütün sözlere ve istihdam desteklerine rağmen 2019’da istihdam 658 bin azalarak 28 milyon sınırına geriledi.

 

Resmi işsiz sayısı 932 bin artarak 4.5 milyona dayandı. İşsizlik oranı yüzde 13.7, tarım dışı işsizlik oranı yüzde 16, genç işsizlik de yüzde 25.4 oldu. İstihdam edilenlerin oranı 1.7 puan düşerek yüzde 45.7’e indi. İşgücüne katılım oranı da geçen yıl 0.2 puan azaldı.

 

Türkiye’deki istihdamın yüzde 56.5’ini hizmetler sektörü oluşturuyor. Şu günlerde turizm, eğlence, yeme-içme, eğitim, spor vd. işletmelerin koronavirüsünün yayılmasını önlemek amacıyla geçici olarak kapatıldığı göz önüne alındığında, en çok istihdamı sağlayan hizmet sektöründe gizli bir işsizlik meydana geldi. Mart ayındaki bu krizin yansımalarını önümüzdeki aylarda resmi verilerde göreceğiz.

 

 

Körfez Ticaret Odası Başkanı Recep Öztürk de, “Ekonomi paketi ile ilgili firmalara önemli bir nefes verecektir” dedi. Recep Öztürk yaptığı açıklamada, sağlık alanında hızlı bir kararla kurulan kurul ve kriz masalarının ticari alanda da kurularak bakanlık ve sektör temsilcilerinden oluşturulacak bir kriz masasının süreçte önemli rol oynayacağına söyledi.

 

 

Türkiye Esnaf ve Sanatkarları Konfederasyonu (TESK) Genel Başkanı Bendevi Palandöken ise, iki aydan fazla süreyle sigorta prim borcunu geciktiren esnafın tedavi için kullanması gereken ilaçların Sosyal Güvenlik Kurumu tarafından karşılanmadığını söyledi. Palandöken, “Esnaf ve sanatkarlarımızın da korona virüs tehdidinden kendini koruyabilmesi için kronik hastalıkların tedavisinde gerekli ilaçları düzenli olarak kullanması gerek. Bu yüzden prim borcu olan esnaf ve sanatkarlarımızın diğer vatandaşlar gibi katılım paylarını ödeyerek ilaca erişim sağlayabilmesinin önü açılmalı” dedi.

 

 

Ayrıca, koronavirüsü sebebiyle uçak biletlerini iade ve iptal işlemlerinde bazı havayolu şirketlerinin vatandaşı mağdur ettiğini bildiren Plandöken, “Aylar öncesinden, iş gezisi ya da gezi amaçlı olan ve şimdi iptal edilen bu seyahatlerde havayolu şirketleri kimseyi mağdur etmemeli. Zaten yüksek fiyatlarla biletleri alan ve iptal ya da ertelemek isteyen vatandaşlarımız için havayolu şirketleri bir sene boyunca değişim hakkı veya parası kesinti yapmadan iptal edilebilme hakkı vermeli. Kimsenin mağdur olmaması için yurtiçi ve yurtdışı tüm seyahatlerde fark alınmadan, iptal kesintisi yapılmadan herkese cayma hakkı tanınmalı” diye konuştu.