Çalışma hayatı açısından salgına yönelik en önemli tedbir kısa çalışma. Uygulama yeni yılda da devam ediyor. Tüm yönleriyle kısa çalışmayı inceleyelim…

Koronavirüs salgınında çok önemli bir süreç geride kalmak üzere… Mart 2020’den beri ülkemizde salgın devam ediyor. Ancak aşıların devreye girmesiyle tünelin sonunda ışık göründü. Planlamalar yeni yılın yaz ayları ile birlikte yeniden kontrollü bir sosyal hayat ve sonrasında kış ayları ile birlikte eski hayatlarımıza dönebileceğimiz yönünde. Çalışma hayatı açısından da salgına yönelik en önemli tedbir kısa çalışma.

Kısa çalışmaya 2021’de devam

Kısa çalışma salgın süresince işyerlerinde çalışma sürelerinin en az üçte bir oranında azaltılması ya da işyerinin tamamen kapanması halinde uygulanan bir koruma. Kısa çalışma işçilerin gelirlerinin korunmasını sağladığı gibi işverenin de maliyetlerini azaltıyor. Bu sayede salgın süresince ürettiği hizmet ya da ürüne talep azalan işyerlerinde iş ilişkileri ve işçilerin gelirleri belirli oranda korunmaya çalışılıyor.

Nasıl uygulanıyor?

Kısa çalışmaya gitmeye karar veren işveren, İŞKUR’a başvuru yapıyor. Hangi işçiler için kısa çalışmaya gittiğini ve çalışma sürelerinin hangi oranda azaldığını bildiriyor. Bu bildirime uygun şekilde çalıştırılan işçilere ayın bitimi ile birlikte İŞKUR tarafından kısa çalışma ödenekleri ödeniyor. Bu sayede işveren İŞKUR ile işçi ücretlerini paylaşmış oluyor. Bu nedenle de İŞKUR’a yapılan bildirimlere harfiyen uyulması esas.

Hatalı ödeme istenir

İşverenin kısa çalışmayı suiistimal etmesi halinde fatura ağır. İşverenin İŞKUR’a yaptığı bildirime aykırı olarak işçileri çalıştırması ya da çalışma sürelerini artırması halinde İŞKUR’a bildirim yapması gerekiyor. Bu durumda İŞKUR çalışma süresine göre kısa çalışma ödeneklerini ödüyor. Ancak işveren bildiri yapmaz ve işçiye İŞKUR tarafından fazla ödeme yapılmasına sebebiyet verirse fazla ödemeyi faiziyle birlikte İŞKUR’a iade etmek zorunda. Bu nedenle işverenlerin bu süreçte çalışma sürelerini hassasiyetle takip etmeleri ve farklı bir çalışma süresi olduğunda bildirim yapmaları gerekiyor.

Yeni başvurular E-Devlet’ten

1 Aralık 2020 itibarıyla işverenlere yeniden koronavirüs nedeniyle kısa çalışma başvurusu yapmak hakkı tanınmıştı. Bu süreçte başvurular E – Devlet üzerinden alınmaya başlandı. İşyeri yetkilisinin E – Devlet şifresi ile giriş yapılarak gerçekleştirilen başvuru süreci sonrası başvurular tamamlandı. Bu sayede İŞKUR hızlı ve güvenli şekilde başvuruları alıp işverenlere dönüş yapmış oldu. 1 Aralık 2020 itibarıyla tanınan yeni başvuru hakkı 31 Aralık 2020 itibarıyla sona erecekti. Ancak bu süre uzatılınca yeni yılda da kısa çalışmaya başvuru yapma hakkı sağlanmış oldu.

Kış geçirilecek

Geçtiğimiz hafta yayımlanan Cumhurbaşkanı kararlarıyla kısa çalışma için yeni yıldaki durum da belirlendi. Öncelikle 1 Aralık 2020 tarihinde yeniden başvuru yapılması mümkün hale gelen kısa çalışma için 31 Ocak 2021’e kadar başvuru yapılmasına imkan sağlandı. Dolayısıyla işverenler yeni yılda da kısa çalışmaya başvuru yapabilecekler. Diğer yandan kısa çalışma ödeneklerinin ödenmeye devam edileceği süre de 1 Ocak 2021’den 28 Şubat 2021’e uzatıldı.

Dolayısıyla hali hazırda kısa çalışma uygulanmakta olan işyerlerinde 28 Şubat 2021’e kadar kısa çalışmanın sürdürülmesi mümkün hale geldi. İşverenler salgının yayılmasının engellenmesine yönelik alınan tedbirlere göre işyerlerindeki talebi değerlendirip yeni yılda kısa çalışma başvurusu yapabilirler.

Kış aylarının bu şekilde geçirilmesi sonrası ilkbahar ile birlikte normal çalışmaya geçilmesi söz konusu olabilecektir.

Ne zaman başladı, neler yapıldı?

Türkiye’de ilk koronavirüs vakasının görülmesi ve salgının yayılımının engellenmesine yönelik tedbirlerin hayata geçirilmesi ile birlikte 25 Mart 2020 tarihinde kolaylaştırılmış şartlarla kısa çalışma başvuruları alınmaya başlandı.

İşverenler bu tarihten itibaren işyerlerinde koronavirüs nedeniyle kısa çalışma gitmeye başlayabildiler. Salgının ilk dönemlerinde bu başvurular hızlıca alındı ve İŞKUR kısa çalışma ödemelerini gerçekleştirdi.

Ödenek devam etti

İlk dönem için son başvuru tarihi 30 Haziran 2020 olarak belirlendi ve bu tarihten sonra kolaylaştırılmış şartlarla kısa çalışma başvurusu alınmadı.

1 Haziran 2020 ile birlikte başlayan normalleşme süreci ile işverenlerin bu yöndeki taleplerinde de azalma yaşandığı için süreç bu şekilde planlandı.

30 Haziran 2020 tarihinden önce kısa çalışmaya başvuran işyerleri için normalde 3 ay olan yararlanma süresi Cumhurbaşkanı kararlarıyla 1 Ocak 2021’e kadar uzatılmıştı.

Dolayısıyla örneğin 1 Nisan 2020 itibarıyla kısa çalışmaya geçilen bir işyerinde eğer üretime başlanmamış ya da hizmet verilmesi söz konusu olmamışsa 1 Nisan’dan 1 Ocak 2021’e kadar kısa çalışma uygulanması mümkündü.

3 aylık süre kısıtı da süre uzatımları ile birlikte aşıldı ve bu konudaki düzenleme sayesinde 3 aydan daha uzun sürelerle kısa çalışma ödeneği alınabilmesi sağlandı.

Ayrıca kısa çalışma ödeneklerinin işçilerin hak ettiği işsizlik ödeneği süresinden de düşülmemesi sağlandı. Bu sayede kısa çalışma sonrası işyerine dönen işçiler hangi nedenle işten çıkartılırlarsa çıkartılsınlar işsizlik ödeneği alabilecekler.