Parça ile kurban eti satan kasaplar, doğal gaz faturası çok gelmesin diye penceresinin önündeki ağacı kesmek zorunda kalan işçiler, düğün takılarıyla 6 aylık ev kirasını topluca ödeyen yeni evliler, geçinemediği için köyle bağlantısını koparamayan gençler… Bu da ´büyük ekonomi´nin işçilere faturası.

Parça ile kurban eti satan kasaplar, doğal gaz faturası çok gelmesin diye penceresinin önündeki ağacı kesmek zorunda kalan işçiler, düğün takılarıyla 6 aylık ev kirasını topluca ödeyen yeni evliler, geçinemediği için köyle bağlantısını koparamayan gençler… Bu da ‘büyük ekonomi’nin işçilere faturası.

Milyonlarca asgari ücretli işçi bu bayram da kurban kesemiyor. Kurban kesme fırsatı yakalayan az sayıda işçinin de kendisine göre yöntemleri var: iki ay önceden fazla mesai ya da kredi kartına bol taksit. Kurban kesemeyen işçilerin bir kısmı ise, "Çocuklarım üzülmesin" diyerek bayram günü kasaptan kilo ile et satın alıyor. Böylece asgari ücretlinin evine et girmiş oluyor. 

Kayseri’de 9 yıllık bir mahalle kasabıyla konuştuk. Kasap Hacı ilhan, Kurban Bayramı için 35 büyükbaş hayvan satmış. Bunların sadece 3’ü işçiye gitmiş. 

BİR KURBANA 30 ORTAK

Asgari ücretle geçinenlerin en çok yaptığı şey: Hesap kitap. Kıt kanaat geçinen işçi, sürekli hesap yapıyor ve aym sonunu getirmeye çalışıyor. Bir hesap da biz yaptık.  

ÇOCUKLARA BAYRAMLIK ALINAMIYOR  

Mustafa 4 yıllık metal işçisi Asgari ücret alıyor. Aylık en az 50 saat mesai yaparak maaşını 1000 liraya çıkarmaya çalışıyor. 2 küçük çocuğu var. 300 lira ev kirası, 100 lira elektrik su faturası, mutfak masrafı 100 lira, kömür taksidi 100 lira, çocukların bez parası 100 lira…

"Zaten ne kaldı ki?" diye soran Mustafa, bayram alışverişi yapamadığını anlatıyor. Mustafa, "Çocuklarımı sevindirmek için kıyafet almak isterdim. Ramazan Bayramı’nda da alamadım" diyor. Mustafa etrafındaki işçiler arasında da kurban kesecek olan kimseyi duymamış. Fabrikadaki arkadaşlarından 100-150 saat mesai yapan arkadaşı bile olduğunu, sabah 7’de girip gece 11’de işten çıkan arkadaşları olduğunu söyleyen Mustafa, "Bizim fabrikamızda en az 50 kişi böyle çalışıyor. Yoksa adamın geçinmesi zor. Ben de 7’de girip, gece 9’da çıkıyorum" diyor. 

Çocuklarıyla günde en fazla 1 saat vakit geçirebildiğini de anlatan Mustafa, "Nereye kadar böyle gidecek?" sorumuza da "Bu iş değişmez, ölene kadar böyle gider" diye cevap veriyor. Asgari ücretle geçinen işçiler, kurban kesmek yerine kasaptan et satın alıyor. 

Etin kilosu ise; ortalama 20 liradan başlıyor. Kurban kesemeyen işçi, 100 lira vererek ya da kredi kartından çektirerek kasaptan 5 kilo et alıyor ve Kurban Bayramı’nı böyle geçiriyor. Yani, bir büyükbaş kurbanın eti, neredeyse 30 işçiye pay edilmiş oluyor. 

BAYRAMDAN BAYRAMA

Bu yöntemi özellikle asgari ücretliler uyguluyor, işçiler, "Çocuklar üzülmesin" diyerek Kurban Bayramı’nda kasaptan 4-5 kilo et alıyor. Bayram vesilesi ile 3 haftadır et satışlarının arttığını ifade eden Kasap Hacı ilhan’ın, bu 3 hafta boyunca en çok karşılaştığı soru "Kredi kartına taksit yapma imkanınız var mı?" olmuş. Kurbanı ancak ailesinden yardım alanların kesebildiğim ifade eden İlhan, "Yoksa asgari ücretlinin kurban kesmesi ya da hisseye girmesi çok zor" diyor. 

Mahallede görüştüğümüz işçilere, bayramda kurban kesip kesemeyeceklerini soruyoruz, onlar da bize 1 yıl boyunca ne şartlarda yaşadıklarını anlatarak cevap veriyorlar. 

KURBAN FİYATI AZAMI, İŞÇİ ÜCRETİ ASGARİ

"İşçi 800 lira maaş alıyor, kurban hissesine girse o da 800 lira, 1 aylık maaşını nasıl versin?" diye soran genç bir ipek Mobilya işçisi fabrikalarında yüzde 70’in üzerinde işçinin kurban kesemediğini anlatıyor, İpek Mobilya işçilerinin bayrama nasıl girdiğini sorduğumuzda ise, "Bayram öncesinde fabrikada kurban kesme konulan konuşuluyor. Birçok arkadaşımız kesemeyeceğini söylüyordu" cevabını alıyoruz. 

BİR KOLONYA, BİR DE ŞEKER

Hak-İş’e bağlı Oz Ağaç-Iş Sendikasına üye olduklarım anlatan ipek Mobilya işçisi, "Sözleşmemizde 50 lira bayram harçlığı yazıyor. Onun da 15 lirasını vergi diyerek kesiyorlar. 35 lira ile işçi ne yapsın? Bir kolonya bir şeker ile bayrama girdik" diyor. 

Esra Tekstil işçisi Faruk ise, kendilerinin bayram harçlığı almadığını anlatıyor. Faruk, "Bizde de 100 lira avans veriyorlar. Ama ne fayda! Gelecek ay maaştan kesilecek. O yüzden harcamaktan korkuyorsun" diyor. 

İŞÇİLER ARASINDA GEÇEN KURBAN KONUŞMALARI

"Kredi kartı ile kurban kesmek günahtır" ? "Köydekiler kesecek, ben de onları ziyarete gideceğim" ? "Et alamıyorum, bayramda tavuk alacağım" ? "Kurban kesebilmek için bir yıl önceden hazırlık yapmak, kenara para koymak lazım" ? "Kurban kesebilmek için 2 ay önceden fazla mesai şart" ? "80 gram altının yoksa, kurban sana düşmez, kesmene gerek yok"