Özel sektörde istihdam edilmesi gereken engellilerin sadece 4’te 1’i istihdam edilmiş durumda. 50 ve üzeri işçi çalıştıran işverenler, mevcut çalışanlarının yüzde 3’ü kadar engelli personel çalıştırmakla yükümlü. İşverenler, engelli birey çalıştırmamak için elinden geleni yapıyor. Yüzde 3’lük kotanın fazla olduğunu düşünen işverenlerin, sayının düşürülmesini talep ettiği öğrenildi.
İşverenler, engelli birey çalıştırmamak için birçok yola başvuruyor. Adrese teslim ya da imkansız iş duyurusu yapılıyor. Başvuru olmayınca, ‘ben duyurdum talep yok’ deniliyor. İŞKUR, işverene ceza kesiyor. İşverenler ve hükümet temsilcilerinin oluşturulduğu, Yatırım Ortamını İyileştirme Koordinasyon Kurulu’nda (YOİKK), işverenlerin kotanın tamamen kaldırılması ya da düşürülmesi talebi bildirildi. Türkiye Engelliler Konfederasyonu tarafından bu talebe karşı çıkıldı.
‘KOTA SİSTEMİ TIKANDI’
Türkiye’de yaklaşık 7 bin engelli kamu çalışanı açığı var. Bu sayının 5 bine yakınının öğretmen, 2 bine yakını din görevlisi. Bin kişilik açık da farklı kurumlara dağılmış durumda… Kota sorununa ilişkin çözüm önerilerini Engelliler Konfederasyonu Başkanı Turan İçli’ye sorduk. İçli, alternatif istidam uygulamaları bulunması gerektiğini söyledi. Kota sisteminin tek başına yeterli olmadığını söyleyen İçli, destekli istihdam, sosyal içerme uygulayan firmalar gibi seçeneklerin uygulanabileceğini söyledi. İçli, bu gibi uygulamaların Avrupa’da yaygın olduğuna değinerek, EKPPS aracılığıyla kadroların tükendiğine işaret etti, hükümetin personel istihdamı yapması gerektiğini söyledi. İçli, "Almanya’da bu kota yüzde 5… Singapur’da yüzde 13 kota. Asıl sorun fırsatlar eşit değil. Kotalar tükenince istihdam alanı sınırlanıyor. Avrupa’da artık yeni sistemler geliştiriliyor" dedi.
İş analizleri yapılması gerektiğine dikkat çeken İçli, İŞKUR tarafından yapılması gereken analizlerin, yapılmadığını belirterek, şunları söyledi:
“Hangi iş sürecinde, hangi engelliler çalışırsa daha verimli olur diye analiz yapmanız lazım. Bunu yaparsak, tespitlere göre eğitimler verilecek. EĞİTİMsiz çalıştırmak ve diğer sorunlarla birlikte tek başına kota sistemi yetmiyor. Yakında sistem engellileri kusacak. Zaten ilk ekonomik krizde engelliler işten çıkarılıyor. Alternatif istihdam biçimleri geliştirmeliyiz. Kota sistemi devam etsin hatta artırılsın. Ama iş analizi yapılarak, devam edilsin. Bu işveren için de iyi olur…”