SORU

İş yerimizde yaşanan bir olaydan sonra İnsan kaynakları yöneticisi benden savunma istedi ve sonrasında bana bir ihtarname imzalatıldı. İhtarnamede İş sağlığı ve güvenliği kurallarına uymamam gerekçe olarak gösterildi. Benim merak ettiğim daha önce hiç böyle bir davranışım olmadığı halde yapılan bu uygulama doğrumu ve ileride işveren beni bu gerekçe ile işten çıkarabilir mi? Yardımlarınız için teşekkürler.

CEVAP

Öncelikle belirtmeliyiz ki ülkemiz artık adına iş cinayetleri denilen iş kazaları konusunda Avrupa birincisi ve Dünya üçüncüsü gibi çok kötü istatistiki verilere sahip bir ülke olma unvanını ne yazık ki koruyor. Bu konu çalışma hayatımızın en önemli sorunlarından biridir ve hatta toplumsal bir sorun olduğunu da net bir şekilde söyleyebiliriz.

Böylesi toplumsal nitelikli bir sorun karşısında Kanun koyucu önlem almaya yönelik yasal düzenlemeleri 2012 yılında çıkartılan 6331 sayılı İş sağlığı ve Güvenliği Kanunu ile sağlamaya çalıştı. Daha önce İş Kanunu içinde bulunan konuya ilişkin maddeler kaldırılarak anılan yasa bağımsız bir kanun olarak hayata geçirildi. Ancak aradan geçen 11 yıllık süreçte iş cinayetleri artarak devam ediyor ve yasanın etkinliği de ilgili çevrelerce ciddi biçimde tartışılıyor.

Şimdi sorunuza dönecek olursak şu saptamayı kolayca yapabiliriz. İş Kanunumuzda işçilerin işçi sağlığı ve İş güvenliği kurallarına aykırı davranışları oldukça sert bir biçimde yaptırıma tabidir. Bunun amacı şüphesiz ki konunun direkt olarak insan sağlığı ile ilgili olmasıdır. Bu nedenle yasa koyucu İş güvenliğine aykırı davranışların yaptırımını İş kanunun 25/2. Maddesi ile düzenlenen İşçinin Ahlak ve İyi niyet kurallarına uymayan davranışları arasına koymuştur. Maddenin ilgili bendi aynen aşağıdaki gibidir:

1) İşçinin kendi isteği veya savsaması yüzünden işin güvenliğini tehlikeye düşürmesi, işyerinin malı olan veya malı olmayıp da eli altında bulunan makineleri, tesisatı veya başka eşya ve maddeleri otuz günlük ücretinin tutarıyla ödeyemeyecek derecede hasara ve kayba uğratması.”

Bilindiği gibi İş Kanunu’nun 25/2. Maddesi çerçevesinde (yukarıda alıntıladığımız bendi de dahil olmak üzere) işçinin derhal fesih dediğimiz şekilde işten çıkarılması (tazminatsız) mümkündür. Yasal düzenleme bu fesihler kapsamında yapılan işten çıkarmalarda işçinin savunmasının dahi alınmasına gerek olmadığı yönündedir. Siz tarafınıza verilen uyarının (ihtar) nedeni konusunda detay belirtmemişsiniz ancak işveren İş sağlığı güvenliğine aykırı davranışınız konusunda haklı ise size yaptırım uygulayabilir. Diğer taraftan yukarıda da belirttiğimiz gibi işveren meydana gelen olayın içeriğine bağlı olarak savunma istemek ve uyarı vermek zorunda da değildir. Yani ortada işçinin somut bir İSG kurallarına aykırı davranışı söz konusu ise işveren direk fesih uygulayabilir. Yargı da konuyla ilgili benzer biçimde düşünmekte ve kararlarını bu yönde oluşturmaktadır. Buna ilişkin bir Bölge idare Mahkemesi kararı özetini aşağıda sunuyorum:

“İş güvenliği hükümleri, işçi sağlığı ve güvenliğini korumaya yönelik titizlikle uyulması gereken kurallardır. Bu konuda işverenin alması gereken tedbirlerin yanında işçinin de yükümlülükleri vardır. İşçinin kasıtlı bir davranışı ya da görevini savsaması sonucu işin güvenliği yönünden bir tehlike meydana gelmesi durumunda, işveren açısından derhal “haklı nedenle fesih hakkı” ortaya çıkar. İşçinin bu konuda uyarılması veya hatırlatmada bulunulmasına gerek olmadığı gibi, belli bir zararın oluşması da gerekmez. Aynı bentte belirtilen işçinin otuz günlük ücretinin tutarıyla karşılanamayacak bir zarar vermesi, işin güvenliğini tehlikeye düşürmekten bağımsız bir fesih nedenidir. “ (TC. SAKARYA BÖLGE ADLİYE MAHKEMESİ 11. HUKUK DAİRESİ Esas No. 2023/547Karar No. 2023/939 Tarihi: 25/04/2023 )

Netice itibarı ile sorunuza işvereniniz direk fesih uygulamayıp size uyarı vermek suretiyle iyi niyetli bir davranışta bulunmuş şeklinde yorum yapmamız mümkündür. Bundan sonrası için de yapmanız gereken İSG kurallarına titizlikle ve eksiksiz olarak uymanız olmalıdır.