Çalışma yaşamını işveren ve özellikle de yeni sermaye grupları için yeniden düzenleyen AKP, örgütlenme ve grev hakkını gayri yasal yollarla önlediği yetmiyormuş gibi bayramını cehenneme çevirdi

Çalışma yaşamını işveren ve özellikle de yeni sermaye grupları için yeniden düzenleyen AKP, örgütlenme ve grev hakkını gayri yasal yollarla önlediği yetmiyormuş gibi bayramını cehenneme çevirdiği emekçiye, açlık düzeyinin altında asgari ücret, güvencesiz ve kuralsız çalışma, mezarda ve kıdem tazminatsız bir emeklilik reva görüyor.

İşçileşmenin yüzde 65’lere yükseldiği ülkede, 16 milyon ücretlinin büyük bölümü kuralsız, işçi güvenliğinin yok sayıldığı koşullarda çalışıyor. 4 milyona yakın çalışan kayıt dışı. Ölümlü iş kazalarında Türkiye dünya üçüncüsü, Avrupa’da lider. Resmi rakamlara göre 11 milyon işçinin 650 – 700 bini toplu iş sözleşmesi yapabiliyor, onun da yarısı kamuda. Yani devlet ne isterse onu veriyor.

OLCAY BÜYÜKTAŞ AKÇA

Son iki yıldır yasaklanmadığı için Taksim’de gerçekten tam bir emeğin bayramı olarak kutlanabilen 1 Mayıs’ı bu yıl özellikle İstanbul’da Taksim’e çıkabilecek tüm yollar ve toplanacak tüm alanlarda gaz, tazyikli su, cop, dayak ve demir engellerle cehenneme çeviren AKP hükümeti; fabrikalarda çarkları döndüren, kumu cama, pamuğu tekstile dönüştüren emekçiyi, açlık sınırının altında asgari ücret, paralı hale getirdiği sağlık hizmeti, istenmediği halde imam hatipe çevirdiği 4 4 4’lük eğitim sistemiyle ödüllendiriyor.
İşçi sağlığının hiçe sayıldığı çalışma koşullarında; ülkede, cinayete dönüşen iş kazaları, kuralsız çalışma, sendikal örgütlenme önünde artan engeller, hükümet eli ve devlet bütçesiyle kırılan grevler, yaratılan yandaş sendikalar çalışma yaşamının günlük rutinleri arasında yer alıyor.
Çalışma yaşamını işveren ve özellikle de yeni sermaye grupları için yeniden düzenleyen AKP, trajedi olarak yorumlanan istihdam stratejisi ile getireceği sürprizler için uygun ortam bekliyor.
Örgütsüz işçileri daha örgütsüz hale getirip kalmamış ekonomik ve sosyal haklarını daha azaltmak adına IMF, OECD ve işveren örgütlerince hazırlanan ve hükümet tarafından ikide bir ısıtılıp masaya sürülen “istihdam stratejisi” raporlarına göre emekçiye reva görülen uygumaları şöyle özetlemek mümkün:

Çalışma esnekleşecek

Hükümet, esnek çalışanların oranını yüzde 3.6’dan yüzde 18.8’e yükseltmek istiyor. Esnek çalışmada işçiye, bir işten bir işe geçerken aradaki zaman için para verilmiyor. Bu sistemde işçi, işverenin istediği zaman işe gitmek zorunda ama işveren çağırmadığı zaman, kendi bulduğu bir işe gitme hakkı yok. Esnek çalışma; örgütsüzlük, taşeronlaşma, kıdem ve yıllık iznin olmaması, düşük ücrete razı olmak anlamını taşıyor.
* Özel İstihdam Büroları (ÖİB) kurularak işçiler geçici kiraya verilecek. İki kere yasalaştırma denemesi yapılan ÖİB’lerin işçi kiralaması başarılamadı. ÖİB’lerin işçileri işyerlerine kiralaması demek, sendikaların, toplusözleşmelerin olmaması, kıdem tazminatının ortadan kalkması ve ücretlerin de asgariye inmesi anlamına geliyor. Yani sendika, toplusözleşme yok. 
* Bölgesel uygulamayla asgari ücrette belirsizlik. 1989’dan bu yana asgari ücret komisyon tarafından tüm ülke için belirleniyor. Ancak 2001’de bir cümle eklenerek “Asgari ücretin tespitinde çalışanların geçim şartları ile ülkenin ekonomik durumu da göz önünde bulundurulur” denildi. Yani, başta elektrik, gaz ve benzeri tüketim ürünlerine zamları ülkenin her noktasına eşit yapan hükümet, ücreti bölgesel vermek istiyor.
* Kıdem tazminatına yeni biçim telaşı. Yıllardan beri işverenler ve örgütleri kıdem tazminatının kaldırılmasını talep ediyor. İşsizlik sigortasının çıkarılmasından sonra sesleri ve talepleri daha da arttı. Ancak kıdem tazminatı zaten düşük ücretle çalışanların hayallerinin karşılığı. Kaldırılması veya yerine fon gibi uygulamalar getirilmesi işçi örgütlerinin kırmızı çizgisi…

Yasada yeni sermaye grupları destekleniyor

7 Nisan 2012’de Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren Sendikalar ve Toplu İş Sözleşmesi Yasası, ILO normlarına aykırı bir dizi düzenleme içeriyor. Değişikliğin önemli noktalarından biri, sendikal güvencelerin önemli ölçüde azaltılması oldu. Yasa, özellikle küçük ölçekli, 30’dan az işçi çalıştıran işyerleri ve 6 aydan az kıdemli işçiler için sendikal güvenceyi ortadan kaldırdı. Bu, bizzat Meclis aşamasında kimi işveren örgütlerinin, özellikle TUSKON ve TOBB gibi örgütlerin devreye girmesiyle oldu. Bu düzenleme ile işçilerin yaklaşık yarısının (6 milyon civarında) sendikal güvencesi yok edildi. 
Yasa ile eski yasada yüzde 10 düzeyinde olan işkolu barajı yüzde 3’e indirildi. Ancak bu baraj bazı işkolları için hâlâ çok yüksek; örneğin büro işkolunda 3 milyona yakın çalışan söz konusu. Yüzde 3 barajı 100 bin işçi anlamına geliyor. Oysa sektörde örgütlü işçi sayısı 50 bin civarındadır. Yasa ile Ekonomik ve Sosyal Konsey üyesi konfederasyonlara üye sendikalar için 2016’ya kadar işkolu barajının yüzde 1 olması öngörüldü. Adrese teslim ve ciddi bir ayrımcılık yaratan madde, anayasanın eşitlik ilkesine de aykırı. Bunun Türk-İş, Hak-İş ve DİSK konfederasyonlarının üyelerinin 4 yıl süreyle yüzde 1 barajına tabi olmaları, diğer sendikaların yüzde 3 barajına tabi olması anlamına geliyor.

Toplusözleşme yok

İşçi sınıfının sosyolojik tabanı yüzde 65’e varmış. 16 milyonluk ücretli çalışan var. Bunlar büyük ölçüde güvencesiz, kuralsız çalışmaya tabi. 4 milyona yakını kayıt dışı. İşçi sınıfı sayısal olarak genişliyor. Buna karşın sendikalaşmada ciddi bir gerileme var. Sendikal örgütlülüğe dair çeşitli hesaplamalar var. Alternatif araştırmalar, sendikalı işçiyi yüzde 6’nın altında gösteriyor. Daha vahimi, 16 milyonluk bir kitlenin 680-700 bin gibi bir kesimi toplusözleşmeden yararlanıyor. Bunun yarısı kamu.