Koronavirüs salgını nedeniyle nisan ayında başlatılan ve 17 Eylül’de 2 ay daha uzatılan işten çıkarma yasağına rağmen işsizlik maaşına başvurulardaki artış dikkat çekti. Türkiye İş Kurumu’nun (İŞKUR) aylık bültenine göre, işsizlik ödeneği almak için İŞKUR’a başvuran işsiz sayısı 2020 Ocak-Temmuz döneminde 1 milyon 66 bin 303 kişiye ulaştı. Bu kişilerin sadece 366 bin 974’ü ise eleştirilen ağır çalışma günü ve prim şartlarını karşılayarak ödenek almaya hak kazandı. Salgın nedeniyle 17 Nisan’dan bu yana işçi çıkarma yasağı uygulanmasına rağmen Temmuz’da önceki aya göre işsizlik ödeneği için başvuran kişi sayısı 96 bin 186, ödenek alanlar 27 bin 656 kişi artış gösterdi.
İŞKUR’un kapısını çalan işsiz sayısı mart ayına göre 564 bin 107, ödenek alanlar 127 bin 239 kişi artış gösterdi. İşverenlerin eleman talebini gösteren "açık iş" sayılarında ise azalış gözlendi. İŞKUR’a kayıtlı açık iş sayısı ağustos ayında ise geçen yılın aynı ayına kıyasla yüzde 31,2 azalarak 114 bin 113’e düştü. İlk 8 ayda ise açık iş sayısı, 2019’un ilk 8 ayına göre yüzde 32,8 azalarak 964 bin 265 adede geriledi.
Açık iş sayısı özel sektörde yüzde 34,2’lik oranla 936 bin 872’ye gerilerken, kamuda yüzde 166,3 artışla 27 bin 393 artış kaydettiği belirlendi. İşe yerleştirilen kişi sayısı da ağustos ayında yüzde 27,6 azalarak 75 bin 217, ilk 8 ayda ise yüzde 43,4 düşüşle 537 bin 3 kişiye geriledi. Bu yılın ilk 8 aylık döneminde işe yerleştirilen kadın sayısı yüzde 41,4 azalarak 181 bin 434, erkek sayısı yüzde 44,3 azalarak 355 bin 569 kişiye indi.
İşsizlik ödeneğine başvurular artarken, işsizlik fonunda da azalış gözlendi. Söz konusu azalış CHP Haftalık Bilgilendirme Raporu’na da yansıdı. Rapora göre, işsizlik ödeneğine başvuranların sayısı artarken, 2019 sonunda 131,5 milyar TL tutarında menkul kıymet ve nakit bulunan İşsizlik Sigortası Fonu’nda biriken tutar, bu yılın yedi aylık döneminde yaklaşık 20 milyar TL azalarak 112,7 milyar TL oldu. Bu yıl Ocak-Temmuz dönemindeki 23 milyar liralık yeni gelire rağmen fonun toplam varlığında net olarak 18,8 milyar liralık bir azalış görüldü. Bu yıl Ocak-Temmuz döneminde fondan işsizlere 6,3 milyar lira ödenirken, kısa çalıştırılanlara yapılan ödeme 18,4 milyar lira, işverenleri tarafından ücretsiz izne çıkarılanlara asgari ücretin yansıyla sınırlı olarak yapılan nakit ücret desteği için 2,9 milyar lira verildi. Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) verilerine göre ise bu yıl haziran döneminde işsiz sayısı 4 milyon 101 bin kişi oldu. Bu kişilerin 1 milyon 54 binini üniversite mezunu işsizler oluşturdu.
Fon dengesinde bozulma
İşsizlik Sigortası Fonu’nun gelir gider dengesinde de bozulma gözlendi. Buna göre, 2018’de 34,6 milyar TL gelire karşılık 23,7 milyar TL gider, işsizliğin zirve yaptığı 2019’da ise 40,3 milyar TL gelire karşılık giderleri de 36,4 milyar liraydı. İşçi ve işveren primleri, devlet katkısı ile faiz geliri olarak yedi ayda fonun toplam geliri 23,3 milyar olurken fonun gideri ise 42,1 milyar liraya ulaştı. Bu yıl Ocak-Haziran ayları arasında ise 970 bin kişi işsizlik ödeneğine başvururken, sadece 339 bin işçi işsizlik ödeneğinden yararlandı. Fondan işsizlik ödeneği olarak da bu yılın ilk yedi ayında işsizlere sadece 6,3 milyar TL verildi. Mart 2002 tarihinden bugüne işsizlik ödeneğine 13 milyon 848 bin 709 kişi başvurdu, bunlardan 8 milyon 71 bin 437’si kişi ödenek almaya hak kazanabildi. Bu kapsamda hak eden kişilere 18 yılda toplam 35,8 milyar TL ödeme yapıldı.
