İşçiye bordro verilmesi yasal zorunluluktur.

Soru: Özel sektörde bir firmada çalışmaktayım. Haftaiçi 6 saat çalışmamız, yarım saat yemek molamız ve 10 dakika normal çay molamız var. Ama hafta sonları 12 saat aralıksız çalışma ve 1 saat yemek, 10 dakika normal molamız var. Yasal olarak benim bu çalışma şartlarına itirazım olabilir mi? Ayrıca aylık olarak çalışanlara ne maaş bordrosu veriliyor ne de aylık olarak maaş bordrosu ya da ücret pusulası imzalıyoruz. Belirsiz süreli iş sözleşmemiz var ama sözleşmede hiçbir şekilde bunlar yazmıyor, yazılı ya da sözlü olarak kimse bunu beyan etmedi. Ve resmî tatillerde de aynı şekilde 12’şer saat çalışma yapmaktayız. Ay sonunda hesabımıza yatan ücretin ne olduğunu bilmediğimiz için ve maaş bordrosu imzalatılmadığından dolayı kimse net maaşını tam olarak bilmiyor. Ama muhasebecinin başka bir personele söylediği şey şu şekilde: Bu firmada resmî tatillerde mesailer yüzde 100 olarak hesaplanmaktadır. Normal şartlarda yüzde 200 olması gereken resmî tatil çalışmaları uygulanmıyor, verilen mesailerin eksik kısmı ise ücretli izin olarak kullandırılmıyor. Bu haksızlıklara boyun eğmemek için ne yapmamız gerekiyor ya da nasıl bir yol izlememiz gerekiyor?

Yanıt: İş yasamıza göre haftalık çalışma süresi 45 saattir. Ara dinlenmeler (çay ve yemek molaları) çalışma süresinden sayılmaz. Siz haftaiçi 5 gün 6 saat, Cumartesi 12 saat çalıştırıldığınızı belirtiyorsunuz. Bu durumda haftalık çalışma süreniz 42 saat eder ki yasal çalışma süresinin altında çalışıyor olursunuz. Yani burada itiraz edeceğiniz bir durum yok. İşverenlerin çalışanlarına her ay bir ücret hesap pusulası (bordro) vermesi yasal bir zorunluluktur. İşçiye imza karşılığı verilmesi gereken bu belgenin verilmemesi idari para cezasını gerektirir. Bu nedenle bordrolarınızı işveren kuruluştan ısrarla talep ediniz. Vermemekte ısrar ederseler işyerinizin bağlı bulunduğu İŞKUR şubesine şikâyet edebilirsiniz. Resmî tatil olarak adlandırdığınız ulusal bayram ve genel tatillerimizde çalışan işçiye yasa gereği sadece 1 yevmiye (1 günlük ücret) daha ödenir. Yüzde 100, yüzde 200 gibi bilgiler doğru değildir. Bunlar sadece işverenlerin işçileri ile işe alırken özel olarak anlaşmaları var ise (İş sözleşmelerinde bu konulara yer verilmiş ise) talep edilebilmesi söz konusu olan ödemelerdir. Özet olarak şayet işyerinizdeki uygulamalar verdiğiniz bilgilerden ibaret ise ücret hesap pusulasının verilmemesi dışında işyerinizde haksızlık veya yasa dışı olarak nitelendirilebilecek bir uygulama yok gibi görünüyor.

İşyerim kapanacak haklarım neler?

Soru: Çalıştığım firma 2 ay içerisinde kapanacak. Şu an 10 haftalık gebeyim. Gebeyken işten çıkarılmam durumunda alabilecek haklarımı az çok biliyorum ancak işyeri kapandığı takdirde yine aynı haklar mı geçerlidir?

Yanıt: İşyerinizin kapanması sonucunda alabileceğiniz haklar kıdem tazminatınız ve var ise kullanmadığınız yıllık ücretli izin haklarınızdır. Bunun dışında Bir kadın çalışan doğum iznine ayrıldığı tarihte halen iş ilişkisi devam ediyorsa (yani işten ayrılmamışsa) SGK tarafından kendisine raporlu olduğu 16 hafta için geçici iş göremezlik ödeneği ve bir kereye mahsus emzirme yardımı ödenir. Ayrıca iş yerinizin kapanması sonucunda işten çıkarılmış olacağınız için prim ödeme gün ve şartını yerine getirmiş olmak koşuluyla işsizlik ödeneğinden de yararlanmanız da mümkündür.

Emekli olabilir miyim?

Soru: 43 yaşındayım, oto boya işi yapıyorum, iki tane bel fıtığım var ve ameliyat olmak istemiyorum. Ameliyat olmadan başvuru yaparsam emekli olabilir miyim? Prim gün sayım 5 bin 450.

Yanıt: Öncelikle geçmiş olsun. Sorunuz çok açık değil ama sanırım malulen emeklilikten söz ediyorsunuz. Bu konuda yetkili olan kurum SGK Sağlık Kurulu’dur. Kurula başvurup hastaneye sevk ediliyorsunuz, oradan alınacak rapor sonucunda malulen emeklilik kararını kurul veriyor. Diğer bir konu da malulen emeklilik için gerekli prim ödeme ve sigortalılık şartlarıdır. Bunlar da şöyledir: 10 yıllık sigortalılık süresini ve 1800 gün prim gününü doldurmuş olmak. Eğer kişi, başkasının bakımına muhtaç bir şekilde malul kalmışsa bu kez 10 yıllık sigortalılık süresi aranmaz ve 1800 prim günü yeterli olur.