02 Aralık 2020
İŞÇİNİN SENDİKALAŞMA HAKKININ YASAL DAYANAKLARI – 4
Sendika yöneticisinin ya da sendikanın işyeri temsilcisinin işyerinde güvencesi yoksa orada sendikal örgütlenme başarılı olamaz. İşçi böyle bir yerde sendikaya üye olmak da istemez.
Sendika yöneticisinin ya da sendikanın işyeri temsilcisinin işyerinde güvencesi yoksa orada sendikal örgütlenme başarılı olamaz. İşçi böyle bir yerde sendikaya üye olmak da istemez.
Dolayısıyla sendika yöneticisinin ve işyeri temsilcisinin güven içinde olması, sadece o görevlerin güvenceye alınması bakımından değil, işçinin kendini güvende hissetmesi ve sendikanın güvenceye alınması bakımından da önemlidir.
Bu bölümde sendika yöneticilerini ve işyeri temsilcilerini işverenin gazabına koruyan mevzuatımızı ele alacağız.
‘İŞÇİ KURULUŞU’ YÖNETİCİLİĞİNİN GÜVENCESİ
6356 sayılı Sendikalar ve Toplu İş Sözleşmesi Kanunu’nun 23, 24 ve 25. maddeleri sendikal güvence bakımından önemlidir. Yasada güvence, işçi örgütünün sendika ile sınırlamaması, “işçi kuruluşu” tanımı ile dernek, vakıf gibi sendika dışı işçi örgütlerini de içerecek şekilde genişletmesi ile başlıyor
“MADDE 23 – (1) İşçi kuruluşunda yönetici olduğu için çalıştığı işyerinden ayrılan işçinin iş sözleşmesi askıda kalır. Yönetici dilerse işten ayrıldığı tarihte iş sözleşmesini… fesheder ve kıdem tazminatına hak kazanır…
(2) İş sözleşmesi askıya alınan yönetici; sendikanın tüzel kişiliğinin sona ermesi, seçime girmemek, yeniden seçilmemek veya kendi isteği ile çekilmek suretiyle görevinin sona ermesi hâlinde, sona erme tarihinden itibaren bir ay içinde ayrıldığı işyerinde işe başlatılmak üzere işverene başvurabilir. İşveren, talep tarihinden itibaren bir ay içinde bu kişileri o andaki şartlarla eski işlerine veya eski işlerine uygun bir diğer işe başlatmak zorundadır. Bu kişiler süresi içinde işe başlatılmadığı takdirde, iş sözleşmeleri işverence feshedilmiş sayılır.
(İşverenin geçersiz sebeple feshi durumunda ise 4857 sayılı İş Kanunu’nun 20 ve 21. Maddeleri gereği yeni haklar doğurmaktadır. M.A)
(3) Yukarıda sayılan nedenler dışında yöneticilik görevi sona eren sendika yöneticisine ise başvuruları hâlinde işveren tarafından kıdem tazminatı ödenir…”
İŞYERİ SENDİKA TEMSİLCİLİĞİNİN GÜVENCESİ
6356 sayılı Sendikalar ve Toplu İş Sözleşmesi Kanunu’nun 24. maddesi ise, sendikanın işyeri temsilcilerinin faaliyetlerini güvenceye almaktadır. Madde şöyle:
“MADDE 24 – (1) İşveren, işyeri sendika temsilcilerinin iş sözleşmelerini haklı bir neden olmadıkça ve nedenini yazılı olarak açık ve kesin şekilde belirtmedikçe feshedemez. Fesih bildiriminin tebliği tarihinden itibaren bir ay içinde, temsilci veya üyesi bulunduğu sendika dava açabilir.
(3) Temsilcinin işe iadesine karar verilirse fesih geçersiz sayılarak temsilcilik süresini aşmamak kaydıyla fesih tarihi ile kararın kesinleşme tarihi arasındaki ücret ve diğer hakları ödenir. Kararın kesinleşmesinden itibaren altı iş günü içinde temsilcinin işe başvurması şartıyla, altı iş günü içinde işe başlatılmaması hâlinde, iş ilişkisinin devam ettiği kabul edilerek ücreti ve diğer hakları temsilcilik süresince ödenmeye devam edilir. Bu hüküm yeniden temsilciliğe atanma hâlinde de uygulanır.”
(Yasanın bu maddesi, geçersiz bir sebeple işten atılan işçinin sahip olduğu iş güvencesinden daha da ileridir. Dört aylık ücret tutarında ilave tazminat ödemeyi göze alan işverene işçiyi işe başlatmama seçeneği verilirken, sendika temsilcileri için bu esneklik söz konusu değildir. M.A)
24. maddeye devam edelim:
“(4) İşveren, yazılı rızası olmadıkça işyeri sendika temsilcisinin işyerini değiştiremez veya işinde esaslı tarzda değişiklik yapamaz. Aksi hâlde değişiklik geçersiz sayılır.”
Bu madde sendika temsilcisi veya yöneticisini mobbinge karşı korumaktadır, önemlidir.
“(5) Bu madde hükümleri işyerinde çalışmaya devam eden yöneticiler hakkında da uygulanır.”
İŞÇİNİN SENDİKA ÖZGÜRLÜĞÜNÜN GÜVENCESİ
“MADDE 25 – (1) İşçilerin işe alınmaları; belli bir sendikaya girmeleri veya girmemeleri, belli bir sendikadaki üyeliği sürdürmeleri veya üyelikten çekilmeleri veya herhangi bir sendikaya üye olmaları veya olmamaları şartına bağlı tutulamaz.
(2) İşveren, bir sendikaya üye olan işçilerle sendika üyesi olmayan işçiler veya ayrı sendikalara üye olan işçiler arasında, çalışma şartları veya çalıştırmaya son verilmesi bakımından herhangi bir ayrım yapamaz.
(3) İşçiler, sendikaya üye olmaları veya olmamaları, iş saatleri dışında veya işverenin izni ile iş saatleri içinde işçi kuruluşlarının faaliyetlerine katılmaları veya sendikal faaliyette bulunmalarından dolayı işten çıkarılamaz veya farklı işleme tabi tutulamaz.
(5) Sendikal bir nedenle iş sözleşmesinin feshi hâlinde işçi, 4857 sayılı Kanunun (…) , 20 ve 21 inci madde hükümlerine (iş güvencesini içeren maddeler. M.A) göre dava açma hakkına sahiptir.
(8) Yukarıdaki hükümlere aykırı olan toplu iş sözleşmesi ve iş sözleşmesi hükümleri geçersizdir.”
