Habertürk Gazetesi yazarı Ali Tezel´in bugünkü köşe yazısı..

İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu, Haziran 2012’de TBMM’de kabul edildi. Yasa yürürlüğe tam olarak girdikten sonra tüm iş ve işyerleri, iş sağlığı ve güvenliği tedbirlerine uymak zorunda. 10 veya daha çok işçi çalıştıranlar uzman istihdam edecek veya hizmet alacak.

Şu ana kadar İş Kanunu içinde yer alan maddeler çerçevesinde, sadece çalışan sayısı 50’nin üzerinde olan 28 bin işyeri ve işletmede iş sağlığı ve güvenliği uygulanırken yeni yasa (01.01.2013 gününden başlamak üzere) peyderpey yürürlüğe girdikçe kamudaki memurlar da dahil olmak üzere hemen her yer iş sağlığı ve güvenliği kurallarına tabi olacak. Yani Bakan Çelik’in ifadesiyle "Yeni dönemde milyon 426 bin işyeri, işletme ve memurlar bu kapsama alınıyor". Bir kişi bile çalıştıran işyerine iş sağlığı ve güvenliği şartı gelmiş oldu.

KAPSAM DIŞI İŞ VE İŞYERLERİ

Ancak aşağıda belirtilen faaliyetler ve kişiler hakkında bu kanun hükümleri uygulanmayacak.

a) Fabrika, bakım merkezi, dikimevi ve benzeri işyerlerindekiler hariç Türk Silahlı Kuvvetleri, genel kolluk kuvvetleri ve Milli İstihbarat TEŞKİLATı Müsteşarlığının faaliyetleri.
b) Afet ve acil durum birimlerinin müdahale faaliyetleri.
c) Ev hizmetleri.
ç) Çalışan istihdam etmeksizin kendi nam ve hesabına mal ve hizmet üretimi yapanlar.
d) Hükümlü ve tutuklulara yönelik infaz hizmetleri sırasında, iyileştirme kapsamında yapılan işyurdu, eğitim, güvenlik ve meslek edindirme faaliyetleri.

10 VE DAHA FAZLA İŞÇİSİ OLAN HİZMET ALACAK

10 ve daha fazla işçisi olanlar iş sağlığı güvenliği elemanı çalıştıracak veya bu hizmeti veren şirketlerden hizmet alacaklar. Halen 10-49 kişi arasında işçi çalıştıran yaklaşık 180 bin, 50 ve üzerinde işçi çalıştıran 28 bin işyeri ve işletme bulunuyor. Bunların sınıflandırması da "az tehlikeli", "tehlikeli" ve "çok tehlikeli" şeklinde yapılacak. Şimdiye kadar 50 ve üzeri işçi çalıştıran yerler için geçerli olan iş sağlığı ve güvenliği kuralları artık her işyeri için geçerli olacak. 10-49 işçi çalıştıran işletmelerin az tehlikeli gruptaysa 72 lira, çok tehlikeli gruptaysa 140-150 lira aylık olarak ödeme yapması bekleniyor. Ödemeler işçi başına değil, işletme başına olacak.

Yani işçi sayısı 10-49 arasında olanlardan ayda 150 lira gibi bir para çıkacak. Halen yaklaşık 9 bin iş sağlığı güvenliği uzmanı ve 4 bin işyeri hekimi sektörlerde hizmet vermektedir. Süreç sonunda 17 bin uzman ve 8 bine yakın hekim sektörde iş bulacak. Çalışma Bakanlığı bugüne kadar İş Sağlığı ve Güvenliği uzmanlığı için üç kategori belirledi. A, B ve C sınıfı uzmanlık belgesi alabilmenin şartlarını ve çalışma alanlarını da belirledi. Ancak ülkede bu sıfatlı uzman olmadığı için bakanlık açtığı kurslardan 4 bin 500 uzmana belge verdi, ama bu belgeler Danıştay tarafından iptal edildi.

Hâlâ yasadan sonra belgeleri onanmış uzman sayısı 11 bine ulaşmış durumda. Ancak ülkemizin en az uzman ihtiyacı 16 bin 500. Yeni yasa yürürlüğe girdiğinde ise her işyeri bu uzmanları istihdam etmek zorunda kalacak. Mesela, 50 işçisi olan daimi uzman barındıracak, ama 50’den az olanlar bürosu olan uzmanlardan hizmet alacak. İş kazası ve meslek hastalığı meydana gelmesi halinde de uzmanların sorumluluğu olacak. Uzman istihdam etmeyen veya sözleşme yapmayan işverenler ise sorumluluk, üzerlerinden atamayacaklar. Savcılığa ve mahkemeye kendileri çıkacak.

1-9 işçisi olana devlet hizmet verecek

Çalışan sayısı 1-9 arası olan ve sayısı 1 milyon 210 bini bulan işyerlerinin aylık iş sağlığı ve güvenliği ödemelerini devlet üstlenecek, bu işyerlerinin cebinden para çıkmayacak. Çalışma Bakanlığı da bu işyerlerindeki iş sağlığı güvenliğini denetlemek üzere, iş sağlığı güvenliği uzmanı ve işyeri hekimi görevlendirecek. Tüm parasını da işverenin kaçak işçi çalıştırmaması ve ücretlerini gerçek tutardan göstermesi şartıyla SGK’nın bütçesine konulacak paradan ödeyecekler. Bakkal, manav, berber, apartman yönetimlerinin cebinden ilave para çıkmayacak.