Ülkemizde iş kazası ve meslek hastalığı sonucu yaşamını kaybeden işçi sayısı bir hayli yüksektir. İş kazası ve meslek hastalığından kaynaklanan ölümler birer iş cinayetidir çünkü bu ölümler gerekli önlemler alınsa yaşanmayacak ölümlerdir. Kasıt ve ihmal unsurlarına dayalı bu ölümlere iş cinayeti diyoruz çünkü bu ölümler işverenlerin ve devletin konuya yeteri kadar özen göstermemesinden kaynaklanmaktadır. SGK verilerine 2003-2016 yılları arasında iş kazası ve meslek hastalığı sonucu ölen işçi sayısı yaklaşık 17 bindir. Oysa bu sayı yanlıştır çünkü gene aynı kurumun verilerine göre sadece 2005-2016 yılları arasında iş kazası ve meslek hastalığı sonucu ölüm geliri bağlanan dosya sayısı 28 bin 195’tir. Bundan çıkan sonuç şudur; ülkemizde iş kazası ve meslek hastalığından her yıl yaklaşık 2 bin 800 kişi ölmektedir. Bu çok yüksek bir sayıdır.
6311 SAYILI YASA UYGULANMIYOR
Sanayi ve hizmetlerde iş kazalarını önlemek ve işyerlerini daha sağlıklı yaşanabilir bir ortam yaratmak için 2012 tarihinde 6311 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Yasası çıkarılmıştır. Amaç işyerlerinde yaralanmaları, iş kazası ve meslek hastalığı ölümlerini önlemekti. Yasa düzenlenmesi açıdan geniş kapsamlı ve çalışanların da 20. maddede düzenlenen Çalışan Temsilcisi aracılığı ile de işyeri denetimlerini sağlayan oldukça demokratik bir yapıya sahip. Örneğin işyerlerinde işyeri hekimi ve iş güvenliği uzmanı bulundurmak zorunlu duruma getiriliyor, Ulusal İş Sağlığı ve Güvenliği Konseyi ile işyerlerinde İş Sağlığı ve Güvenliği Kurulu oluşturulması öngörülüyor. SGK verileri bu konularda hiçbir bilgi içermiyor. Kaç işyerinde İş Sağlığı ve Güvenliği Kurulu oluşturulduğu konusunda bir bilgi yok. Ulusal İş Sağlığı ve Güvenliği Kurulu kaç kere toplandı ve ne kararlar alındığı belirsiz. Oysa bu kurulda devlet, işçi ve işveren temsilcileri var ve bunların alacağı kararlar çok önemli. Yasanın bu hükümlerinin yeterince uygulandığı veya hiç uygulanmadığı konusunda bilgi sahibi değiliz çünkü bu konularda kamu oyu ile paylaşılmış bir bilgi yok.
TEMEL SORUN DENETİMSİZLİK
Ülkemizde iş cinayetlerinin çokluğunun temel nedeni işyerlerinde 6311 yasanın emredici hükümlerinin uygulanması konusunda Sosyal Güvenlik Kurumu ve Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığının imkânsızlıklardan kaynaklanan ihmali. Ülkemizde iki milyonu aşkın işyeri var. Yasanın 2. maddesi yasanın, bazı istisnalarla, kamu ve özel sektöre ait bütün işlere ve işyerlerine çalışanların faaliyet konularına bakılmaksızın uygulanacağını öngörmüştür. Yasanın alınmasını emrettiği önlemlerin işverenlere parasal yük getireceği açıktır bu nedenle bir çok işyeri bu önlemleri almaktan kaçınmaktadır. Tüm işyerini denetlemeye yetkili kurumların kadro sıkıntısı vardır. Örneğin Çalışma Bakanlığında ve SGK da bu işle görevli müfettiş sayısının bini geçtiğini sanmıyoruz. Bu kadar az sayıda teftiş elemanı ile bu kadar çok işyerinin denetlenmesi olanaksızdır. Denetlenemeyen işyerlerinde yaralanma, iş kazası ve meslek hastalığının yaygınlığı da kaçınılmaz olacaktır.
SENDİKALAR DENETİME DAHİL EDİLMELİDİR
6311 sayılı yasa eksiksiz uygulansa iş kazaları ve meslek hastalığından ölümler mutlaka azalacaktır. Yasada değişiklik yapılarak işçi sendikalarına da iş müfettişleri ile birlikte denetim yetkisi verilmesi çok yerinde olur. Böyle bir düzenleme hem sendikaların üye sayısını artırmaya ve hem de işyerlerinin dönemsel denetimine büyük katkı sağlayacaktır. Devlet yetersiz kaldığı böyle bir durumda mutlaka denetimi etkili kılacak yöntem oluşturmak zorundadır. Bu amaçla işçi sendikalarını devreye sokmak yerinde bir davranış olacaktır çünkü sendikalar sendikalı olsun veya olmasın bütün işçilerin sağlıklı yaşamından sorumludur. Bu yoldan belki de sendikaların üye sayısını ve bağıtlanacak toplu iş sözleşmesinin sayısını çoğaltmak da mümkün olacaktır.
