Hatay’da görüşmeye çalıştığımız gençlerin çoğunluğu konuşmaktan kaçındı. Kimi işsiz olmaktan utanıyor kimi de iş bulma umudu nedeniyle isminin gazetelerde çıkmasını istemiyor. Konuştuğumuz gençlere de bir dokunduk bin ah işittik. Aralarında iş bulmaktan ümidini kesenler var ve işi şimdiden Allah’a havale etmiş durumdalar. Bir mühendisimiz, Türkiye’de iş bulamayınca gözlerini sınırların ötesine çevirmiş, yurtdışında iş aramaya başlamış. Yazı dizimizin ikinci bölümünde sözü Hataylı işsiz gençlere bırakıyoruz.

 

 

İbrahim Ceripdiken 34 yaşında, ziraat mühendisliğini bitirmiş. Bir yılı aşkın süredir işsiz. Mesleğiyle ilgili yaptığı iş görüşmelerinde olumlu sonuç alamamış. İş bulup ücretini ve şartlarını beğenmeyip kabul etmediği de olmuş. İnsanca yaşayacak bir ücret alabileceği ve iyi çalışma koşullarına sahip iş bulmaya çalıştığını söyleyen Ceripdiken, maddi durumu iyi olmadığı için evlenmemiş. “Hatta sevgilim vardı, bundan ötürü benden ayrıldı” diyen Ceripdiken, yaşadığı sıkıntıları şu sözlerle anlattı: “Yaşamımı ailemin yanında devam ettiriyorum. Bundan hoşnut olduğumu söyleyemem. Ayrıca bazı işler yaptım ama piyasa son derece olumsuz ve başarmak biraz zor görünüyor. İşsizlik bizim hayatımızda büyük sıkıntılar yaratıyor. Bazen sokağa bile çıkmaktan rahatsız oluyorsunuz. İnsan bir süre sonra içine kapanıyor. Tam bir depresyon…”

 

 

Ceripdiken, kendi gözlemiyle işsizliğin nedenlerini şöyle sıraladı: “Üretim yapılmıyor, ithalat üzerine kurulu bir ekonomi ile devam ettiriliyor. Fabrikalarımız satılıyor, üretim düşüyor, tarım alanları tek tek bitiriliyor. Bizim iş bulacağımız alanlar daraltılıyor. Ben ziraat mühendisiyim, tarım ürünleri ithal edilmese, tütün, pamuk, buğday gibi ürünleri biz üretsek, benim gibi teknik elaman neden işsiz kalsın? Neden parasız kalsın? Neden toplumdan utansın?”

 

Türkiye’de iş bulma ümidi kalmadığı için yurtdışında iş aramaya başladığını belirten Ceripdiken, “Oralarda bir iş yakalarsam gitmeyi planlıyorum. Tabii bu yaştan sonra yurtdışında nasıl bir iş, nasıl bir yaşam olur onu da bilemiyorum” sözleriyle çaresizliğini anlattı. Ceripdiken, “İthalat, üretim, KİT’lerin yeniden yaratılması konusunda devlet adım atarsa o zaman işsizler ordusu biter. Gençlik yeniden cıvıl cıvıl hayatına döner” diyor.

 

Lise mezunu Alikan Uçar da birkaç aydır işsiz. Ailesinin yanında yaşayan Uçar, iş aradığını ancak iş görüşmesi yapmadığını söyledi. “Maddi sıkıntıdan dolayı sevgilim bile olmuyor” diyen Uçar, “Zamanımı kitap okuyarak ya da üniversite sınavına hazırlanarak geçiriyorum. Eğer bir üniversiteye gidersem en azından işsiz konumundan çıkmış olurum” diyor. Ne zaman iş bulacağını kestiremediğini belirten Uçar, “Belki ekonomik krizden sonra belki de üniversiteden sonra iş bulurum. Aslında bakarsanız önümüz yoğun bir sis perdesi. O yüzden ne olacağını milletçe kestiremiyoruz” ifadelerini kullanıyor.

 

İsmail Akpınar, 33 yaşında. İmkansızlıklar yüzünden liseden ayrılmış. İnşaatlarda çalışan Akpınar altı aydır işsiz. Kendi mesleği olan karo, fayans ustalığı gibi işler aradığını ancak bulamadığını belirten Akpınar, “Altı iş görüşmesi yaptım. Bunlardan sonuç alamadım. İş görüşmelerinde bana iş teklifinde bulundular ama mesleğimle ilgili olmadığı için kabul etmedim” dedi. İşsiz kalınca eşinden ayrıldığını söyleyen Akpınar, şöyle konuştu: “Üç çocuğum var ama bakamıyorum. Hatta şimdi oturduğum evin parasını bile ödeyemiyorum. Tek odalı ve kirası düşük bir yer arıyorum. İşsiz olarak sıkıntılar yaşadığımı ve toplum tarafından bir destek görmediğimi söyleyebilirim. Hatta büyük marketlerden bir şeyler istemeye kadar gidiyoruz. Parasız ve işsiz insanlara toplum tembel olarak bakıyor ve bilerek işsiz kaldığını düşünüyor. Her türlü sıkıntıyı yaşıyorsunuz, psikolojik sorunlarla karşı karşıya kalıyorsunuz.”

 

 

İsmail Akpınar, göçmen işçilerin işsizliğe etkilerini şöyle anlattı: “Hatay ilinde bizim işsiz gençlik kadar Suriyeli göçmen gençlik de bulunuyor. Bu Suriyeli göçmenler son derece ucuza, sigortasız, güvencesiz şartlarda çalıştırılıyor. İşverenler ise bizi tercih edeceklerine onları çalıştırıyor. Biz de işsiz kalıyoruz. İşveren kârına bakar, benim yarı fiyatımı iş yapan, benden daha uzun süre çalışan sigortasız bir adamı tercih ediyor. İş bulmak için Allah’tan umudumu kesmedim. Zaten başka umut da yok. İnsanların değeri kalmadı. Yani benim açımdan önüm karanlık. Nasıl ve nerde bir iş çıkar da biz ekmek yeriz, onu bilemiyorum.”

 

 

Lise mezunu Erol İşli 26 yaşında. Yaklaşık dört yıldır iş aramış, bu süreçte 25 kez iş görüşmesi yapmış. Bazı işler bulduğunu ancak maaşı düşük olduğu için kabul etmediğini belirten İşli de maddi durumu olmadığı için evlenmeyenlerden. Ailesiyle yaşadığını ve onlara yük olduğu için ağrına gittiğini aktaran İşli, şunları söyledi: “İşsiz ve parasız olmak toplumsal hayatın alanına girmenize en büyük engel. Kahveye gidiyorsunuz ama zaman geçmiyor. Kahvede, sokakta bir iş bulabilmek için kara kara düşünüyorsunuz. İşsizliğin nedenlerini çok bilmiyorum ama ekonomik kriz, iş alanlarının daralması, fabrikaların kapanması gibi durumları söyleyebiliriz. Bizim iş bulmamız Allah’a kalmış desek yeri var. Bu hükümet, bu yönetim biçimiyle nasıl iş bulacağımı bilemiyorum. Siz biliyorsanız söyleyin.”

 

 

Genç nüfustaki işsizliğin boyutu, Türkiye İstatistik Kurumu’nun, 2018 Kasım dönemine ilişkin 15 Şubat’ta açıkladığı işgücü verilerine yansıdı. Buna göre; 15-24 yaş grubundaki 11 milyon 716 bin genç nüfusta işgücüne katılım oranı 5 milyon 101 bin kişi ile yüzde 43.5, genç işsizlerin oranı ise 1 milyon 202 bin ile yüzde 23.6. Aynı yaş grubunda olup ne eğitimde ne istihdamda olan yani boşta gezen gençlerin oranı ise yüzde 24.3 ile 2.9 milyona dayandı. Bu oranlar, son dört hafta içinde iş arama kanallarından en az birini kullanmış ve iki hafta içinde işbaşı yapabilecek durumda olan, yalnızca 15-24 yaş grubundaki bireyleri kapsıyor. Aslında milyonlarca genç, üniversite mezunu olsun olmasın, işsiz dolaşıyor.