Haziranın ilk günü gelen elektrik ve doğalgaz zamlarıyla ikinci gün uygulamaya konulan motorin ve benzin zamları, bu kalemlerde ay içinde başka hiç fiyat değişimi olmadığı takdirde bile haziran enflasyonuna 1.40-1.50 puan etki edecek.

Kaldı k özellikle elektrik, doğalgaz ve motorin zamları enflasyonu doğrudan olduğu kadar dolaylı olarak da çok etkileyen zamlar…

Artık aylık enflasyon tahmini yapmayacağımı belirttim ama bu kararım, ay içindeki gelişmelerin enflasyona nasıl etki edeceği konusunda yazı yazmayacağım anlamına gelmez.

Tabii ki ben de dahil hepimiz, “enflasyonla etle tırnak gibiyiz”, kopamayız; yaşayacağız ve yazacağız.

31 Mayıs’ı 1 Haziran’a bağlayan geceyi “kara gece” olarak niteledim. Elektrik ve doğalgaza 1 Haziran’dan, motorin ve benzine ise 2 Haziran’dan geçerli olmak üzere yüklü zamlar geldi.

Haziran ayının enflasyonu özellikle memur ve emekli için çok önemli. İlk altı aydaki enflasyon farkının ne olacağını haziran oranı belirleyecek çünkü.

Mayıs ayının resmi enflasyon oranını bu satırları okuduğunuz saatte muhtemelen biliyorsunuzdur. TÜİK saat 10.00’da açıklamayı yapacak. Ben mayıs enflasyonunu yüzde 7-8 aralığında tahmin ettiğimi yazmıştım. Benimki bir tahmin ve ne olduğunun çok da önemi yok. Enflasyon farkında tabii ki TÜİK’in oranı kullanılacak.

Beş aylık oran bugün belli olacak. Bu oranın üstüne haziranda ne gelebilir ve milyonlarca vatandaşa altı ay için hangi oranda enflasyon farkı ödenir, merak edilen bu.

BİRİNCİ GÜNÜN GÖSTERDİĞİ…

TÜFE’nin haziran ayının tümünde ne kadar artacağını tabii ki bilemem. Hem zaten aylık tahmin yapmayacağımı da duyurdum. Ama ayın ilk günü uygulamaya konulan elektrik ve doğalgaz zamları ile ikinci gün uygulanmaya başlanan motorin ve benzin zamlarının haziran ayı endeksine ne ölçüde etkide bulunacağını tabii ki söyleyebilirim.

Elektrik, doğalgaz, motorin ve benzinde mevcut fiyatlar ay sonuna kadar hiç değişmez ise bu dört kalemden haziran enflasyonuna gelecek etki en az 1.40 puan. Bu etki, motorin ve benzinin yıl içinde yüksek zam görmüş olmasından dolayı biraz daha yüksek oluşabilir ve 1.50 puanı da bulabilir.

Dolayısıyla bu dört kalemde fiyatlar ay içinde artış ya da düşüş yönünde değişmediği takdirde (zaten elektrik ve doğalgazda düşüş olmaz) haziran enflasyonunun 1.40- 1.50 puanının şimdiden “cepte” olduğunu kesinlikle söyleyebiliriz.

BU DOĞRUDAN ETKİ

Elektrik, doğalgaz ve motorin… Özellikle bu üç kalem ürüne yapılan zamların fiyatlar üstündeki doğrudan etkisi kadar dolaylı etkisinin çok yüksek olacağı da tartışılmaz.

Dolayısıyla yüzde 1.40-1.50 olarak hesapladığım etkinin doğrudan etki olduğunu, bu zamların suya atılan taş gibi halka halka diğer tüm mal ve hizmet fiyatlarını yukarı çekeceğini göz ardı etmemek gerek.

DIŞ TİCARETTE “HARİKALAR” YARATIYORUZ!

Geçen yılın ekim ayı… Türkiye’nin yıllıklandırılmış ihracatı 215.5, ithalatı 259, dış ticaret açığı da 43.5 milyar dolar. Zaten 2021’in tüm aylarında yıllıklandırılmış ticaret açığı 43.5 milyarla 48.7 milyar dolar arasında değişmiş. Çok dar bir marj var. 2021 yılı da 46.2 milyar dolarlık açıkla kapatılmış…

Bu yılın mayıs ayı… Yıllıklandırılmış ihracat 242.6 milyar dolara çıkmış; ama görmezden geldiğimiz ithalat var ya ithalat, tam 313.7 milyar dolar olmuş. Ticaret açığı mı, o da 71.1 milyar dolara tırmanmış…

Var mı hatırlayan, neydi o yeni programın adı! Çin modeli miydi, yoksa başka bir adı mı vardı!

Hani şu ihracatı artıracak, ticaret açığını küçültecek, belki de fazlaya geçmemizi sağlayacak, böylece cari açık sorununu tümden unutmamızla sonuçlanacak program…

Adı önemli değil zaten. Öyle bir program yok ki! Hani nerede, dış ticaret bir program çerçevesinde böyle seyrediyorsa bırakın kendi halinde gitsin! Daha kötü olabilir mi?

Mayıs ayındaki durum

Ticaret Bakanlığı’nın dün yaptığı açıklamaya göre mayıs ayındaki ihracat geçen yıla göre yüzde 15 artarak 19 milyar dolar, ithalat ise yüzde 44 artarak 29.7 milyar dolar oldu. Geçen yıl mayısta 4.2 milyar dolar olan ticaret açığı yüzde 157 artışla 10.7 milyara çıktı.

İlk beş aydaki eğilim de neredeyse aynı… Yalnızca dış ticaret açığındaki artışı aktaralım. Geçen yılın ilk beş ayında 18 milyar dolar olan dış ticaret açığı bu yıl 43 milyar dolara fırlamış… Fazla söze gerek var mı?

Enerji faturası büyük ama…

İthalattaki hızlı artışın en büyük nedenlerinden biri kuşkusuz uluslararası alandaki emtia fiyatlarının, özellikle enerji fiyatlarının yüksek seyretmesi. Ama enerji hariç tutulduğunda bile gidişat pek iyi değil.

Mayıs ayları itibarıyla ihracatın ithalatı karşılama oranı geçen yıldan bu yıla 15.9 puan azalmış. Ne var ki bu azalma enerji ithalatı hariç tutulsa da devam ediyor. Enerji verileri hariç tutulduğunda da ihracatın ithalatı karşılama oranında geçen yıla göre 12.3 puanlık bir azalma var.