Dünyada gençler, işgücü piyasasında ciddi zorluklar yaşıyor. Genç istihdamında sağlam bir toparlanma için, gençleri hedef alan politikalar öncelikli olmalı. Sürdürülebilir kalkınma için kimse geride kalmamalı.

Bugünün gençleri, insana yakışır iş bulmakta en çok zorlanan yaş grubu. Uluslararası Çalışma Örgütü (ILO) tarafından “şimdiye kadarki en iyi eğitimli genç nesil ve daha iyi bir gelecek için umudumuz” şeklinde tanımlanan gençler, işgücü piyasasında ciddi zorluklar yaşıyor.

ILO tarafından yayınlanan en güncel verilere göre, dünyada 2022 yılında 15 – 24 yaş grubu gençler, toplam çalışma çağındaki nüfusun yaklaşık yüzde 21’ini oluşturuyor. Ancak istihdam edilen toplam nüfusun yüzde 13’ünden daha azı gençler tarafından temsil ediliyor. İşsizlik rakamları ise daha da çarpıcı. Toplam işsizlerin yüzde 33’ü gençlerden oluşuyor.

Gençlerin “kötü” işlerde çalışma olasılığı da daha yüksek. Örneğin, aşırı yoksulluk içinde, yani satın alma gücü paritesine (PPP) göre günde 1.90 ABD dolarının altında bir gelirle yaşama olasılıkları yetişkin çalışanlara göre iki kat daha fazla. Ayrıca, çok az sosyal koruma ile veya hiç sosyal koruma olmadan kayıt dışı istihdam edilme olasılıkları çok daha yüksek. Kayıt dışı istihdamdaki gençlere ilişkin mevcut güncel ILO verilerine göre, 2021 yılında gençlerde kayıt dışılık oranı yüzde 78 iken yetişkinlerde bu oran yüzde 58 düzeyinde.

Çoklu kriz nedir?

Kriz dönemlerinde gençler orantısız bir şekilde zarar görüyorlar ve diğer yaş gruplarına kıyasla daha yavaş toparlanıyorlar. Aslında, bunu daha önce 2008 küresel ekonomik krizinde ve yakın zamanda tüm dünyayı derinden etkileyen Koronavirüs salgını döneminde gördük. ILO’ya göre, mevcut “çoklu kriz” sırasında da görmeye devam ediyoruz.

Çoklu kriz, iklim değişikliği, çatışmalar ve küresel olarak yüksek enflasyon gibi dünyanın karşı karşıya olduğu çoklu ve bileşik zorluklar anlamına geliyor.

2022 yılında, küresel düzeyde, dünya gençliğinin neredeyse dörtte biri eğitimde, istihdamda veya öğretimde değildi. Bu gençler için küresel olarak “NEET” tanımlaması yapılıyor. Söz konusu rakam, koronavirüs salgını öncesi seviyenin yarım puan üzerinde ve yaklaşık 289 milyon gence denk geliyor.

Genç kadınların NEET olma olasılığı genç erkeklere göre daha da yüksek. NEET oranlarındaki cinsiyet farkları son 16 yılda azalmış olsa da genç kadın NEET oranının hala erkek oranının iki katından fazla olduğu görülüyor. ILO verilerine göre, NEET oranı genç kadınlar için 2022’de yüzde 32. Aynı dönem itibarıyla genç erkeklerde ise yüzde 15. Bu farkın büyük ölçüde işgücü piyasasına katılımda cinsiyete dayalı eşitsizliklerin bir sonucu olduğunu söylemek mümkün.

Genç işsizler artıyor

TÜİK rakamlarına göre 15 ve yukarı yaştaki kişilerde işsiz sayısı Haziran 2023’te bir önceki aya göre 2 bin kişi artarak 3 milyon 337 bin kişi oldu. İşsizlik oranı ise 0.1 puan artarak yüzde 9.6 seviyesinde gerçekleşti. 15-24 yaş grubunu kapsayan genç nüfusta işsizlik oranı bir önceki aya göre 1.2 puanlık artış ile yüzde 18.6 oldu.

Sürdürülebilir kalkınma sağlar

Genç işgücü piyasaları gelişmiş ekonomilerde gelişmekte olan ekonomilere kıyasla daha hızlı toparlanırken ve insana yakışır işler arasındaki farklar artarken, küresel eşitsizlikler de yükselmeye devam ediyor. Kuşkusuz, bu durumun işgücü göçü, gençlerin refahı ve sosyal uyum üzerinde yayılma etkileri var.

ILO’ya göre, herkes için insana yakışır iş ancak makroekonomik, sektörel, beceri ve sosyal politikaları tek bir çerçevede bir araya getiren, hükümetler, işveren ve işçi temsilcileri arasındaki diyalogla bilgilendirilen tutarlı bir yaklaşımla elde edilebilir. Bu bağlamda hem işgücü piyasalarına girişleri hem de işgücü piyasaları içindeki geçişleri kolaylaştırmak için işgücü piyasası kurumlarının güçlendirilmesi gerekiyor.

Ancak, bu tür politikaların kırılgan / dezavantajlı gruplara otomatik olarak yansımasını beklemek doğru olmayacaktır. Kendilerine özgü ihtiyaçları ve kırılganlıkları göz önüne alındığında, onlara ulaşmak hedefe yönelik müdahaleler gerektiriyor. Tüm gençler için insana yakışır iş olmadan herkes için insana yakışır iş olamayacağından, sürdürülebilir kalkınmaya ulaşmayı hedeflerken kimsenin geride kalmaması gerekiyor.

Genç istihdamında daha sağlam ve eşit bir toparlanma için, gençleri hedef alan bir politika gündemi öncelik olmaya devam etmeli. İstihdam yaratmayı artırırken ekonomide toparlanmayı teşvik etmeyi amaçlayan istihdam yanlısı makroekonomik politikalara odaklanırken, en kırılgan durumdaki gençlere yönelik özel tedbirlerin hedeflenmesi de “kimsenin geride kalmamasını” sağlamanın anahtarı olacaktır.