Düşük gelirlilerin zorunlu harcamalardan sonra eğitime ve sağlığa ayıracak parası kalmıyor.

TÜİK’in açıkladığı hanehalkı harcamaları istatistiklerine göre en düşük gelirli yüzde 20’nin aylık kazançlarının üçte biri gıdaya üçte biri de konuta gidiyor. Düşük gelirliler eğitime neredeyse hiç para ayıramazken geliri yüksek olanlarda bu oran yüzde 3.4’ü buluyor.

Türkiye’de düşük gelirliler, kazançlarının çoğunu kiraya ve boğaza ayınyorlar. Hanehalkmm gelir seviyesi düştükçe gıdaya ve kiraya yapılan harcamaların gelire oranı yükseliyor. En düşük gelirli yüzde 20’nin toplam harcamaları içinde kira ve gıdaya ayırdığı pay, en yüksek gelirli yüzde 20’ye göre iki kattan fazla tutuyor.

Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK), 2011 yılı hanehalklan tüketim harcaması istatistiklerini açıkladı. Sonuçlar şöyle:

* Türkiye genelinde hanehalklarmm tüketim amaçlı yaptığı harcamalar içinde en yüksek payı yüzde 25.8 oranıyla konut ve kira harcamaları alıyor. Genelde sağlık harcamalarına ayrılan pay yüzde 1.9’u ve eğitim hizmetleri harcamalarına aynlan pay da yüzde 2’yi geçmiyor.

 * Düşük gelirli hanehalkları, yüksek gelirli hanehalklarma göre gıdaya iki kat daha fazla pay ayırıyor. Aylık geliri en fazla 1.036 liraya kadar olan en düşük gelirli yüzde 20, gelirinin yüzde 30.9’unu gıdaya ayınrken bu oran aylık geliri 3.066 liranın üzerinde olan en yüksek gelirli yüzde 20 için yüzde 16’yı aşmıyor.

 Emeklinin hali perişan

* Aynı durum, konut ve kira harcamalarında da gözüküyor. Düşük gelirlilerin konut ve kiraya ayırdıklan pay, gelirlerinin üçte birini (yüzde 31.1) bulurken yüksek gelirlilerde bu kalemin yükü yüzde 22.2 ile daha az.

* Hanehalkı gelirinden gıda ve barınak için ayrılan pay emeklilerde daha da yükseliyor. Emeklililer gelirleri içinde gıda için yapılan harcamalar dörtte biri (yüzde 25.2’yi) ve konut için yapılan harcamalar yaklaşık üçte biri (yüzde 30.5’i) buluyor.

 * Bu tablo içinde, gelir yükseldikçe sağlık, giyim-ayakkabı, eğitim, ulaştırma gibi masrafların payı yükseliyor. Türkiye genelinde yapılan harcamalar içinde sağlık harcamalarına yüzde 1.9 ve eğitim hizmetleri harcamalanna ise yüzde 2 oranında pay ayrılıyor.

* Yüksek gelirliler eğitime daha çok harcama yapabiliyor. Düşük gelirlilerin toplam harcamaları içinde eğitime ayırabildikleri pay binde 7’yi aşmazken en yüksek gelirli yüzde 20’nin eğitime ayırdığı pay yüzde 3.4’e çıkıyor.

Benzin parası farkı

* Ulaştırma masrafları hanehalkı harcamalarında yüzde 17.2 gibi yüksek bir oran tutuyor. Bu harcama grubunda geliri yüksek olanlar ile düşük olanlar arasında da asimetrik bir durum söz konusu. En düşük gelirli yüzde 20 ulaştırmaya gelirlerinin yüzde 8.5’ini ayırırken yüksek gelirlilerde bu oran yüzde 21.4’ü buluyor. .

*  2010 yılında hanehalkı başına aylık ortalama tüketim harcaması 1843 TL iken 2011 yılında 2 bin 120 TL olarak tahmin edildi. 2011 yılında bu değer kentsel yerlerde 2 bin 364 TL, kırsal yerlerde ise 1547 TL olarak hesaplandı.