12 Eylül faşist askeri darbesinden sonra siyasal İslam’ın önü açıldı. Önce zorunlu din dersleri müfredata sokuldu, ardından bürokrasiye cemaat ve tarikat kadroları yerleştirilmeye başlandı. Yoksul mahallelere sırtını dönen devlet yoksul halk kesimlerini siyasal İslamcıların kucağına bıraktı. Peki bu durumun işgücü göstergelerine nasıl bir etkisi oldu? 

 

 

1980’den günümüze dek işgücüne katılım oranı gitgide düştü. Cumhurbaşkanlığı Strateji ve Bütçe Başkanlığı verilerine göre halkın işgücüne katılım oranı 1980’de yüzde 60,9 iken 2007’de 46,2’ye düştü. Bu düşüşte en büyük etken ise kadınların çalışma hayatından koparılması oldu. Türkiye siyasal islamın iktidarını sürdüğü yıllarda kadınları eve kapattı ve toplumsal hayattan dışladı. Bu durumun pek çok sosyolojik sonucu, olsa da ekonomik sonucu potansiyelini kullanmayan bir üretim yapısı oldu. Bugün kadınların işgücüne katılımında OECD ülkeleri içinde açık ara farkla son sırada bulunan ülke Türkiye. 

 

 

Cumhurbaşkanlığı Strateji ve Bütçe Başkanlığı verilerine göre 1980’de işgücüne katılım oranı yüzde 60,9’du. Bu oran zaman içinde düştü ve AKP döneminde tarihinin en düşük seviyelerini gördü. 2007’de 46,2 ile en düşük seviyesini yaşayan işgücüne katılım oranı 2008-2009 krizi ile beraber tekrar yükselişe geçti. Çünkü alım gücü düşen yurttaş geçinemedi ve ev kadını durumunda olan yurttaşlar da iş aramaya koyuldu. Böylece 2008 yılıyla beraber kadınların işgücüne katılımı artmaya başladı. 

 

 

1980’den beri devam eden işgücüne katılım oranlarındaki düşüş trendi 2008-2009 kriziyle beraber tersine döndü. Geçimini sağlayamayan, kredi kartı ve kredi borcu artan yurttaşlar iş aramaya koyuldu. Bu yurttaşlar içinde özellikle kadınların iş gücüne katılımındaki artış dikkat çekici. 30 yıldır hız kesmeden azalan kadınların işgücüne katılımı kriz dönemlerinde hızla artıyor. Çünkü ev kadınları da sokağa inip bir umutla iş aramaya başlıyor. 2007’de yüzde 23,6 olan kadınları işgücüne katılımı 2008’de yüzde 24,5’e, 2009’da ise yüzde 26’ya yükseldi. Ortaya çıkan bu sosyal gelişmeden ise AKP kurmayları o yıllarda rahatsız olmuştu. Dönemin Devlet Bakanı Mehmet Şimşek rekor kıran işsizliğin sorumluluğunu almak yerine iş arayan kadınlar yüzünden işsizliğin artığını savunmuştu.

 

Kadınların iş gücüne katılımındaki düşüş trendi 2008-2009 kriziyle ilk kez tersine dönmüş ve kadınlar sahaya inmişti. 2015 sonrasında dolar kurunun gittikçe düşmesi, enflasyon ve işsizliğin eş zamanlı artması, aynı sosyal değişmeyi beraberinde getirdi. Liranın değer kaybetmeye başladığı 2014 yılında kadınların iş gücüne katılım oranı 30,3’tü, 2018 yılına gelindiğinde ise bu oran 34,2’ye yükseldi. 

 

 

Kriz dönemlerinde geçim sıkıntısı, "Eşimi çalıştırmam" diyen erkek egemen zihniyetin önüne geçiyor. Türk Lirası’nın değer kaybetmeye başladığı 2014’ten günümüze dek nüfus 6 milyon kişi arttı. Ancak ev kadını sayısı artmak bir yana azaldı. TÜİK’in işgücü göstergelerinin satır araları bizlere evin 4 duvarı arasında yaşanan geçim sıkıntısına dair de ipuçlarını fısıldıyor. 

 

 

Kadınlar her ne kadar işgücüne katılsalar da işe girmede erkeklerle kıyaslandığında toplumsal cinsiyet eşitsizliğinden kaynaklanan pek çok engelle karşılaşıyorlar. TÜİK verilerine göre Türkiye’de 28,2 milyonluk istihdamın 19,1 milyonu erkek, 9,1 milyonu ise kadın. Buna göre çalışanların 3’te 2’sini erkekler oluşturuyor. Ancak bu orana rağmen iş arayıp bulamayan kadınların oranı erkeklerden daha fazla. TÜİK’in mayıs ayına ilişkin işgücü göstergelerine göre 15 yaş üzerindeki erkeklerin işsizlik oranı yüzde 11,8 iken kadınların işsizlik oranı ise yüzde 14,9. Diğer yandan İŞKUR’a kayıtlı durumda olan kadınların sayısı erkeklerin üzerinde. İŞKUR’un haziran ayı verilerine göre İŞKUR’a kayıtlı 2 milyon 231 bin kadın varken erkek işsizlerin sayısı 2 milyon 186 bin. 

 

 

Dönemin Devlet Bakanı Mehmet Şimşek işsizliğin rekor kırdığı 2009 mart ayında Eskişehir Sanayici ve İşadamları Derneği’nin konferansına konuk olmuştu, "işsizlik oranı niye artıyor biliyor musunuz" sorusunu kendi sorup cevaplayan Şimşek "Çünkü kriz dönemlerinde daha çok iş aranıyor. Özellikle kadınlar arasında kriz döneminde işgücüne katılım oranı daha artıyor" demişti.