Resmi Gazetede dün yayımlanan Cumhurbaşkanı kararıyla birlikte kısa çalışma ve fesih yasağının süresi uzatıldı. Kısa çalışmadaki işyerlerinde kısa çalışma uygulaması 30 Aralık 2020 tarihine kadar devam edebilecek. Fesih yasağı ise 17 Ocak 2021 tarihine kadar uzatıldı. Bu tarihe kadar işverenlerin kapsamdaki fesih nedenleri ile işçi çıkartmaları yasak. Fesih yasağı ile birlikte nakdi ücret desteği ödemesinin de süresi uzatılmış oldu. Fesih yasağının süresinin uzaması Mecliste görüşülen torba kanundaki teşviklerin de süresini uzatmış oldu. Önümüzdeki günlerde normalleşme teşvikinin de süresinin uzatılması söz konusu olabilir.

 

Koronavirüsün çalışma hayatındaki etkilerinin önlenmesi amacıyla kolaylaştırılmış şartlarla uygulanan kısa çalışmaya 30 Haziran 2020 tarihine kadar başvuru yapmış işyerleri için kısa çalışma uygulaması yıl sonuna kadar devam edebilecek. Hali hazırda kısa çalışmadaki işyerlerinde kısa çalışmanın 30 Aralık 2020 tarihine kadar sürdürülmesi mümkün. İşveren eğer işyerinde çalışma süreleri normale dönmüş ise kısa çalışmayı sonlandırabilir. Ancak kısa çalışmanın sürmesi gerekliliği devam ediyorsa işveren 30 Aralık 2020 tarihine kadar kısa çalışmadan faydalanabilecek ve işçilere kısa çalışma ödeneği ödenebilecek.

 

 

İşyerinin bazı bölümlerinde kısa çalışmanın sonlandırılması, bazı bölümlerinde sürdürülmesi mümkün. Örneğin bir fabrikanın üretim personeli için kısa çalışma uygulaması sürdürülürken hali hazırda üretilmiş ürünlerin dağıtımı için kargo  lojistik bölümünde kısa çalışma sonlandırılabilir.

 

Bu durumda kargo  lojistik bölümündeki işçiler için 30 Aralık 2020 tarihine kadar kısa çalışma ödeneği ödenmeye devam edilebilir. Kısa çalışmanın işyerinde bölümler halinde uygulanıyor olması halinde kısa çalışma gerekçesinin ortadan kalkmadan sürdürülmesine dikkat edilmesi gerekir.

 

 

17 Nisan 2020 tarihinden itibaren uygulanmakta olan fesih yasağının süresi de 17 Ocak 2021 tarihine kadar uzatıldı. Bu tarihe kadar fesih yasağı uygulanmaya devam edilecek. İşverenler belirtilen istisnai haller ve işçinin ahlak ve iyi niyet kurallarına aykırı davranışı dışında bu süreçte işçi çıkartamayacak. İşyerinde işgücü fazlalığı söz konusu olursa bu kişilerin ücretsiz izne çıkartılması söz konusu olacak. Ücretsiz izne çıkartılan kişilere nakdi ücret desteği ödenecek. Fesih yasağının süresinin uzatılması ile birlikte nakdi ücret desteğinin de süresi uzatılmış oldu. Böylelikle işverenlerin işçi çıkartması yasaklandığı gibi işçilerin de bu süreçte gelirlerinin bir nebze de olsa korunması adına nakdi ücret desteği uygulamasının sürdürülmesi söz konusu oldu.

 

Fesih yasağının süresinin uzatılması, Meclis’te görüşülmeye devam edilen torba kanunda yer alan iki teşvikin de süresinin uzaması sonucunu doğurdu. Torba kanundaki maddeler bu haliyle yasalaşırsa kayıt dışı istihdam edilen ya da 1 Ocak 2019 ila 17 Nisan 2020 tarihleri arasında işten çıkartılan kişileri işe alan işverenlere sağlanacak teşvikin süresi de uzamış oldu. Teşvikin süresi fesih yapılamayacak süre ile sınırlıydı. Dünkü karar sonrası bu süre 17 Ocak 2021’e kadar uzamış oldu. Ayrıca 1 Ocak 2019 ila 17 Nisan 2020 tarihleri arasındaki ortalama işçi sayısına ilave istihdama sağlanacak desteğin süresi de 17 Ocak 2021’e kadar uzadı.

 

 

Kısa çalışma uygulamasının süresinin uzatılması, normalleşme teşvikinin de süresinin uzatılmasını beraberinde getirebilir. Normalleşme teşviki Ağustos ayı bildirgelerinden itibaren uygulanmaya başlanmıştı. Kısa çalışmanın sonlanmasından itibaren 3 ay süreyle uygulanabilecek teşvikin süresinin Cumhurbaşkanı kararıyla 6 aya kadar uzatılması mümkün. Kısa çalışmanın süresinin uzatılması sonrası normalleşme teşvikinin de süresinin uzatılması gündeme gelebilir. Bu yönde bir karar alınırsa 31 Aralık 2020 tarihine kadar kısa çalışmanın sonlanmasını takiben 3 ay uygulanabilen teşvikin süresi 6 aya kadar uzatılabileceği gibi 31 Aralık 2020 kısıtı da kalkabilir. Bu durumda normalleşme teşvikinden kısa çalışmasını sonlandıran daha çok işveren faydalanabilecektir.

 

 

Fesih yasağı 17 Nisan’dan itibaren uygulanıyor. Altı ayı aşan bu süre işçilerin kıdem tazminatı hakları ve yıllık izin hak edişleri açısından bazı soruları gündeme taşıdı. 17 Nisan’dan itibaren ücretsiz izinde olan bir işçinin kıdem tazminatı açısından bu sürenin çalışılmış sayılıp sayılmayacağı sayılacak ise tamamının mı yoksa bir bölümünün mü sayılacağı kafalarda yer alan önemli bir soru. Aynı şekilde bu sürelerin yıllık izin bakımından çalışılmış sayılan sürelerden olup olmayacağı da kritik. Bu konuda farklı görüşler mevcut. Fesih yasağının süresinin uzaması bu soruyla karşılaşacak işçi ve işveren sayısını artıracaktır. Bu sürenin kıdem tazminatı ve yıllık izin bakımından çalışılmış süre olarak sayılacağı kanaatindeyim. Ancak bu sürenin uzaması ücretsiz izinde geçirilen sürenin kıdem ve yıllık izin bakımından çalışılmış sayılan süreye eklenirken bir sınıra tabi tutulması gerekliliğini doğuracaktır.