SORU: Özel şirkette çalışan işçiyim, günlük 10 saat çalışmaktayız, cumartesi günleri ise öğlen 14.00’e kadar çalışıyoruz. Bu durumda fazla mesai olması mı gerekiyor? Öğle molası yok ve çay molası yok, yemek yiyip çalışmaya devam ediyoruz. Mesai ise ne yapmam gerekiyor? 

 

İş Kanunu’na göre haftalık yasal çalışma süresi 45 saattir. Bu süre haftanın çalışılan günlerine eşit olarak dağıtılır ve iki türlü çalışma olabilir; 

 

Günde 7,5 saat, haftada 6 gün çalışılarak 7,5 X 6 = 45 veya 

 

Günde 9 saat ve haftada 5 gün çalışılarak 9X5 = 45 saat. 

 

Bu arada haftanın 5 günü 8 saat çalışıp 6’ncı gün 5 saat çalışarak da 45 saat tamamlanabilir. Cumartesi günleri aslında tatil değil, iş günüdür. 

 

 

45 saatlik surenin üzerindeki çalışmalar fazla mesai olarak değerlendirilir ve saat başına yüzde 50 zamlı ücretle ödenir. Bu arada fazla mesainin de yasal sınırları vardır. Buna göre fazla çalışma günde 3 saati aşamaz. Yıllık toplamda da 90 günlük bir sınır söz konusudur. Buna göre bir yılda yapılacak fazla mesai 270 saati aşamaz. 

 

 

İşçilerin fazla mesai yapmaları kendi onaylarına tabıdır Yanı işçiye zorla fazla mesai yaptırılamaz Bu nedenle işverenler işe girişte işçiden yazılı olarak fazla mesai muvafakati almak zorundadırlar. 

 

 

Yine iş Kanunu gereğince işçilere ara dinlenmesi verilmesi yasal bir zorunluluktur. Konuya ilişkin 68’ıncı madde aynen aşağıdaki gibidir: 

 

"Günlük çalışma süresinin ortalama bir zamanında o yerin gelenekleri ve işin gereğine göre ayarlanmak suretiyle işçilere; 

 

a) Dört saat veya daha kısa süreli işlerde on beş dakika, 

 

b) Dört saatten fazla ve yedi buçuk saate kadar (yedi buçuk saat dahil) süreli işlerde yarım saat, 

 

c) Yedi buçuk saatten fazla sureli işlerde bir saat ara dinlenmesi verilir. 

 

Bu dinlenme süreleri en az olup aralıksız verilir. Ancak bu süreler, iklim, mevsim, o yerdeki gelenekler ve işin niteliği göz önünde tutularak sözleşmeler ile aralı olarak kullandırılabilir. Dinlenmeler bir işyerinde işçilere aynı veya değişik saatlerde kullandırılabilir Ara dinlenmeleri çalışma süresinden sayılmaz." Madde metninden açıkça anlaşılabileceği gibi işvereninizin size işyerinizdeki çalışma surenize göre en az 1 saat ara dinlenmesi vermesi gerekmektedir. Bu bilgiler çerçevesinde sorularınıza dönecek olursak; 

 

 

İfadelerinizden işyerinizde ara dinlenmesi verilmediği ve haftalık yasal iş suresinin üzerinde çalıştırıldığınız anlaşılmaktadır. Bu olumsuz işveren davranışları, size iş sözleşmenizi İş Kanunu 24/2’nci madde çerçevesinde derhal fesih hakkı tanır. Ancak uzlaşma yoluna da gidebilirsiniz. Bu konuda işvereninizle bir uzlaşma sağlayarak fazla mesailerinizin karşılığını alamadığınız takdirde yapmanız gereken, işyerinizin bağlı bulunduğu Türkiye iş Kurumu şubesine şikâyet başvurusu yapmak olabilir Buradan sonuç alamazsanız önce arabulucuya gidip ardından burada da uzlaşma olmazsa iş mahkemesinde dava açmanız gerekecektir. Fazla mesai davaları 5 yıllık zaman aşımına tabidir.