İktisatçılar, İTÜ ESAM’ın düzenlediği çalıştayda iki gün boyunca enflasyon meselesini masaya yatırdı. Çalıştayda ülkenin yeniden yüksek enflasyon sarmalına girdiği ve enflasyon maliyetinin çalışanlara yıkıldığı vurgulandı.

İstanbul Teknik Üniversitesi (İTÜ) Ekonomik ve Sosyal Araştırmalar Merkezi (İTÜESAM) tarafından düzenlenen Sagalassos Çalıştayı’nın beşincisi “Türkiye siyasetinin yumuşak karnı: Enflasyon” başlığı ile Burdur Ağlasun’da toplandı. İTÜ İşletme Fakültesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Öner Günçavdı ve Doç. Dr. Ayşe Aylin Bayar koordinasyonunda yapılan çalıştayda iki gün boyunca enflasyon meselesi farklı açılardan masaya yatırıldı.

Çalıştay’daki tartışmalarda ücretler belirlenirken göz önünde bulundurulan TÜİK’in enflasyon verisine güven olmadığı, hedeflenen enflasyona göre ücret belirlenebilmesi için beklentilere güvenilmesi gerektiği vurgulandı.

Doç. Dr. Ayşe Aylin Bayar, enflasyonla mücadelenin ülke için yeni bir olgu olmadığının altını çizdi. Son dönemde uygulanan politikaların da etkisiyle hızlı bir artış yaşandığını kaydeden Bayar, “Enflasyon siyasilerin seçmiş olduğu politikalar nedeniyle ortaya çıkan bir olgu. Aslında uygulanan politikaların popülist ve anı kurtarmaya yönelik olduğunu görüyoruz. Mücadele konusunda da kalıcı çözümler üretmekten ziyade, var olan durumu idare etmeye yönelik uygulamalarla karşı karşıyayız” dedi. Enflasyonun toplum kesimlerinde farklı hissedildiğine dikkat çeken Bayar, “Toplumdaki bütün bireyleri, farklı şiddetlerde uzun veya kısa süreli karşı karşıya bırakıyor. Bütün olarak da ülkede eşitsizliği ve yoksulluğu da derinleştiriyor” dedi.

İŞÇİ KORUNMADI

Enflasyon şoklarının ücretler üzerinde etkileriyle ilgili sunum yapan Prof. Dr. Seyfettin Gürsel, “12 Eylül askeri rejimi, memur maaşını enflasyondan korumadı, rövanş ise 1989’da alındı. Özal, referandumu kaybedince siyasi rekabet başladı, kamuda da özel sektörde de ücretler arttı” tespitlerine yer verdi.

Bahçeşehir Üniversitesi’nden Ozan Bakış’ın “İstanbul Rezervasyon Ücretleri” konulu sunumu da katılımcıların ilgisini çekti. Çalışma, İstanbul’da kadınların rezervasyon ücretinin erkeklerden daha düşük olduğuna ilişkin verileri ortaya koydu. Diğer bir ifadeyle çalışma yaşamında aynı işi yapmalarına rağmen erkeklerden daha düşük ücret alan kadınların bir işe başlamak için talep ettikleri ücretin de daha düşük olduğu tespit edildi. Kadınların işe başlamak için talep ettikleri ücretin asgari ücrette yoğunlaştığı dikkat çekti.

NİYET YOK

Çalıştay’da ülkenin enflasyonla sınavını, eski Merkez Bankacı Prof. Dr. Hakan Kara ve Prof. Dr. Fatih Özatay, anlattı. ‘Enflasyonu neden düşüremiyoruz?’ sorusuna ‘niyet ve kabiliyet’ açısından yanıtlayan Kara, “Bana göre kabiliyet var. Çünkü daha önce başarılmıştı ama niyet yok” dedi. Enflasyon dinamiklerindeki önemli kırılma noktalarının TCMB, araç bağımsızlığındaki değişimler ile birebir örtüştüğünü kaydeden Kara, enflasyonun üç haneden tek haneye indirilmesinin TCMB başkanlarının görev sürelerinin en istikrarlı dönemde mümkün olduğunun altını çizdi.

Prof. Dr. Özatay da büyüme ve enflasyon ilişkisine dikkat çekerek şunları anlattı: “Eğer enflasyon eşik değerin üzerindeyse enflasyonla mücadele programları aslında büyümeyi destekleyebilir. Riskin yüksek olduğu dönemlerde enflasyonla mücadele programı riski düşürdüğü için büyümeyi destekleyecektir ama riskin olmadığı dönemlerde istihdamı düşürüp, büyümeyi aşağı çekiyor.”

MALİYET İŞÇİYE KESİLDİ

Koç Üniversitesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Kamil Yılmaz ise sunumunda, “Türkiye hiperenflasyona gitmedi, çünkü enflasyonun yükünü taşıyacak bir kesim var. Dünyada 25 yıl boyunca ortalama yüzde 62 enflasyonla yaşayan ülke yok. 20 yıldır iktidarda olan ve enflasyonu tek haneye indirmekle övünen AKP, ülkeyi yeniden yüksek enflasyona götürdü.  Merkez Bankası işini iyi yaparsa tek hanelere indirir görüşünü doğru bulmuyorum” dedi. Şimşek’in politikalarının bilindik olduğunu kaydeden Yılmaz, “Kimse servet vergisi, emlak vergisi, doğrudan gelir vergisi üzerinden politika geliştirmek taraftarı değil. Çünkü ücretleri kontrol altına alabiliyorsunuz. Hiperenflasyonda herkes kaybediyor. Ancak bu şekilde yüksek enflasyonun maliyetini işçi kesimine yıkılıyor. Gelir politikasının Türkiye’deki karşılığı ücretleri baskılamak” dedi. Yılmaz, 2018 sonrasında yabancı sermayenin kaçmasına neden olan politikalara ilişkin Erdoğan’ın bindiği dalı kestiğine dikkat çekti.

MENEMEN ENDEKSİ AYLIK YÜZDE 10’A YAKLAŞTI

Çalıştay’da Menemen Endeksi’nin yaratıcısı Doç. Dr. Caner Özdurak da sunum yaptı. Özdurak, menemen endeksini her gelir grubundan insanın tükettiği ve yapımında kullanılan ürünlerin mutfakta en çok kullanılan ürünler olması nedeniyle hissedilen enflasyonun ölçümüne bir alternatif olarak geliştirdiğini ifade etti.

Özdurak, Ekim ayı menemen enflasyonu çarliston biberdeki yüzde 20’lik, domatesteki yüzde 16’lık ve yumurtadaki yüzde 7’lik artışın etkisiyle aylık yüzde 9,97 yıllık ise baz etkisi ile yüzde 40,39 olarak gerçekleştiğini açıkladı.