TÜİK’in enflasyon hesaplamasını yaparken kullandığı bir sepet var. Bu sepette toplam 414 kalem mal ve hizmet yer alıyor. İşte kasım ayında bu mal ve hizmetlerin yüzde 71.2’si yani 295 kalemin fiyatına zam geldi. Temmuzda yüzde 9.79’a kadar çekilen yıllık enflasyonun son 4 ayda hızla yükselmesi gelecek dönem beklentilerini de bozdu. Ekonomistler yıllık enflasyonun Merkez Bankası’nın beklentisinin aksine çift hanede kalacağını belirtiyorlar.

 

 

Tüketici Hakları Derneği (THD) Genel Başkanı Turhan Çakar enflasyonun yüzde 13’e dayanması ile ilgili olarak yaptığı değerlendirmede, vatandaşlar için yaşamın giderek zorlaştığını belirtti. Çakar, “TÜİK rakamlarını Türk-İş rakamları ile karşılaştırıyoruz. Ortaya çıkan durum şu: 16 milyondan fazla kişi açlık sınırının altında. 48 milyondan fazla kişi de yoksulluk sınırının altında. Yükselen enflasyon bu sayıları her geçen gün arttırıyor. Özellikle sabit gelirli memur, işçi, emekli, dul ve yetimler zor durumda. Yıl başında yapılan zamlar 3-5 ayda eridi gitti” dedi.

 

 

Enflasyon verisinin detaylarına baktığımızda ana gruplar itibarıyla kasımda hiçbir mal ve hizmet grubu da düşüş yaşanmaması dikkat çekti. Fiyatların aylık bazda en çok arttığı grup yüzde 3.77 ile giyim ve ayakkabı ile yüzde 2.11 ile gıda ve alkolsüz içecekler oldu. Yıllık düzeyde de fiyatı en çok yükselen iki grup yüzde 18.56 ile ulaştırma ve yüzde 15.78 ile de gıda oldu. Başbakan Yardımcısı Mehmet Şimşek’in belirttiğinin aksine ulaştırma kalemindeki fiyat artışı tüm mal ve hizmet gruplarını etkileyen bir unsur. Dolayısıyla çekirdek enflasyonun da yüzde 12’nin üzerinde tutunması, enflasyon artışındaki gerekçenin yalnız gıdaya yüklenemeyeceğini gözler önüne seriyor. Nitekim dün açıklanan yurt içi üretici fiyatlarında yılın başından bu yana görülen yıllık çift haneli artış maliyetler tarafındaki baskıyı ortaya koyuyor. Geçen yıl Kasım’da yüzde 6.41 olan yıllık üretici fiyatlarındaki artış bu bu sene Kasım’da yüzde 17.30’a yükselmiş durumda.

 

Enflasyon verilerini değerlendiren Kapital FX Araştırma Müdür Yardımcısı Enver Erkan, “Genel enflasyon gerçekten çok yüksek, özellikle de Merkez Bankası’nın ağırlıklı ortalama fonlama maliyetinin yüzde 12.25 seviyesinde kaldığını düşünecek olursak nominal faizlerin çok üstüne çıkmış durumda. Bu da reel faizin hali hazırdaki noktalarda negatife düşmesine sebebiyet veriyor. Tabii, kasım ayının tipik enflasyon oranının üzerine hem değer kaybeden TL’den dolayı artan ithal mal fiyatları, hem de artan petrol fiyatlarının enerji maliyetlerine yansımasını eklendiğinde bu denli yüksek bir rakam ortaya çıktı” dedi. Erkan çözümün ise, ekonomi politikasının yerli üretimin artırılması ve ithal girdi bağımlılığının azaltılması yönünde oluşturmasıyla sağlanacağını söyledi.

 

Alnus Yatırım Araştırma Uzmanı Vahap Taştan da, “Yüksek enflasyondan daha olumsuzu varsa o da daha yüksek enflasyon beklentisidir” değerlendirmesinde bulunarak, şunları kaydetti: “2018 ücretleri gerek memur maaşları, gerekse ücretli özel sektör çalışanı için enflasyon oranına göre ayarlanır. Kira artışlarında yine yıl sonu enflasyon oranları baz alınır. Yani ekonominin temel dinamiklerindeki fiyatlar yeniden ayarlanırken, yılsonu enflasyonu baz alınır. Bunu biz 2017 başında da gördük. 2016 sonunda alınan vergi artışlarının etkisi kendisini hemen 2017’de gösterdi ve o zaman da belirttiğimiz üzere fiyat ve ücret ayarlamalarında yılın başında daha yüzde 2 üzerinde enflasyonla karşılaştık.”