11 Aralık 2018
EKONOMİ ÇAKILDI
TL’deki değer kaybı, finansal koşullardaki sıkılaşma ve iç talepteki yavaşlamanın etkisiyle 2018’in üçüncü çeyreğinde ekonomideki büyüme yüzde 1.6’ya indi.
Türkiye ekonomisi TL’deki sert değer kaybı, finansal koşullardaki sıkılaşma ve iç talepteki yavaşlamanın etkisiyle üçüncü çeyrekte yüzde 1.6 büyürken, yüzde 2 olan beklentilerin altında kaldı. Uzmanlara göre, bu seviyedeki büyüme rakamı dengelenme değil çakılma.
Beklentiler yavaşlamanın yerini bu yılın son çeyreğinde küçülmeye bırakması yönünde. Gelecek yılın ilk çeyreğinde de GSYH’nin küçülmesiyle ekonominin resesyona girmesi beklenirken, 31 Mart’taki yerel seçim öncesinde işsizlikte artışı da beraberinde getirecek bir küçülmeye hükümetin nasıl tepki göstereceği izlenecek.
Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) verilerine göre Gayrisafi Yurtiçi Hasıla (GSYH) üçüncü çeyrekte mevsimsellikten ve takvim etkisinden arındırılmış veri, önceki döneme göre yüzde 1.1 küçüldü.
.jpg)
İnşaatta daralma
GSYH dün revize edilen verilere göre ilk çeyrekte yüzde 7.2, ikinci çeyrekte ise yüzde 5.3 büyüdü. Büyümedeki ivme kaybı üçüncü çeyrekte ise belirginleşti. TÜİK verilerine göre 2017 üçüncü çeyrekte büyüme yüzde 11.5 seviyesindeydi. Üçüncü çeyrek büyümesine üretim kesimlerinin katkıları açısından bakarsak bütün kesimlerde geçen yılın üçüncü çeyreğine göre gerileme oldu. 2017 üçüncü çeyrekte yüzde 18.8 büyüyen inşaat sektörü bu yıl üçüncü çeyrekte yüzde 5.3 daraldı.
İmalat sanayiinde ise bir önceki yıl aynı dönem yüzde 16.8 büyüme yerini bu yıl üçüncü çeyrek için yüzde 0.6 büyümeye, hizmetler sektöründe ise yüzde 21.8 büyüme yerini yüzde 4.5 büyümeye bıraktı. Hane halkının nihai tüketim harcamaları, 2018’in üçüncü çeyreğinde bir önceki yılın aynı çeyreğine göre zincirleme hacim endeksi olarak yüzde 1.1 artış gösterdi. Devletin nihai tüketim harcamaları yüzde 7.5 artarken gayrisafi sabit sermaye oluşumu yüzde 3.8 küçüldü.
Resmen daralma
Nomura kıdemli gelişmekte olan piyasalar ekonomisti İnan Demir öncü verilerin ekonominin yaz aylarındaki kur şokunun ardından 2009’dan beri ilk kez daralma sürecine girdiğine işaret ettiğini anlatarak, “Dördüncü çeyrekte beklediğimiz yüzde 2.5 daralma, 2018’de büyümenin bir önceki yılki yüzde 7.4’ten yüzde 2.6’ya gerileyeceğini gösteriyor. 2019’da ise yüzde 2.8 daralma bekliyoruz” dedi.
Üst düzey bir bankacı, “Ekonomide yavaşlamayı teyit eden ilk veri geldi. Üçüncü çeyrekte bir önceki çeyreğe göre ciddi bir yavaşlama görüyoruz. Bu yavaşlamanın gelecek dönemde her bir çeyrekte kuvvetlenmesi büyük ihtimal. Bu kapsamda hükümetin bu yavaşlama eğilimine nasıl tepki vereceği çok önemli olacak. Ancak talep yönlü teşviklerin tek başına yeterli olmayabileceği bir dönemdeyiz. Sorunların AKP hükümeti büyüme ve işsizlik açısından son 15 yılın en kötü ekonomik koşullarda yerel seçime girecek” ifadesini kullandı.
Doç. Dr. Ümit Akçay da, bunun ‘dengelenme değil çakılma’ olduğu yorumunda bulundu.
Stagflasyon
Dr. Mahfi Eğilmez’e göre üçüncü çeyrek itibarıyla Türkiye ekonomisi stagflasyona (durgunluk içinde enflasyon olgusu) çok yaklaşmış durumda. Son çeyrek için tahminler eksi büyümeye işaret ediyor. Bu eğilim devam ederse Türkiye, önümüzdeki iki çeyrekte slumpflasyon (enflasyon içinde küçülme) olgusunu yaşayabilir.
